H. Lejwik

H. Lejwik ‏ה. לײװיק‎
Lejwi Halper ‏לװי האַלפּער‎
Ilustracja
H. Lejwik, 1941
Data i miejsce urodzenia

1 grudnia 1888
Ihumeń

Data i miejsce śmierci

23 grudnia 1962
Nowy Jork

Zawód, zajęcie

poeta, dramaturg

Narodowość

żydowska

H. Lejwik (drugi z lewej) z pisarzami tworzącymi w języku jidysz, 1925

H. Lejwik[1], jid. ‏ה. לײװיק‎, właśc. Lejwi Halper jid. ‏לװי האַלפּער‎ (ur. 1 grudnia[2] 1888 w Ihumeniu na dzisiejszej Białorusi, zm. 23 grudnia 1962 w Nowym Jorku) – żydowski poeta i dramaturg piszący w języku jidysz, jeden z najwybitniejszych twórców jidysz działających w Stanach Zjednoczonych.

Imię, nazwisko, pseudonim

Na imię miał Lejwi (Lewi), zdrobniale Lejwik (dialektalnie wymawiane także Lajwik)[3][4]. Jego nazwisko brzmiało Halper (Halpern)[3][4].

Publikował pod pseudonimami L. Halper oraz L. Gelperin[2], lecz przede wszystkim jako H. Lejwik, z pierwszym członem zawsze skróconym do inicjału „H”[3].

Życiorys

Urodził się w 1888 roku na Białorusi, w Ihumeniu, ok. 50 km od Mińska. Wychowywał się w biedzie, w wielodzietnej rodzinie[3]. Był uczniem chederu, a następnie jesziwy w Mińsku[5].

Od 1905 roku należał do żydowskiej partii socjalistyczno-robotniczej Bund[5]. Był organizatorem wieców i demonstracji między innymi w Mińsku. Aresztowany w 1906 za działalność rewolucyjną został skazany na cztery lata katorgi i dożywotnie zesłanie na Syberię[4][5]. Jeszcze w więzieniu w Mińsku napisał jedno ze swoich największych dzieł, dramat Di kejtn fun Mesziech (Kajdany Mesjasza)[5]. Z zesłania zbiegł w 1912 i przedostał się do Stanów Zjednoczonych, gdzie osiadł w 1913 na stałe i gdzie przez długie lata zarabiał pracując jako tapeciarz[4][6].

W latach 1917–1920 napisał głośny dramat Der gojlem (opublikowany w 1921), oparty na żydowskiej legendzie o golemie i utrzymany w klimacie mesjańskiej apokalipsy, który wystawiany był w teatrach żydowskich na całym świecie (po raz pierwszy w 1925, po hebrajsku, w teatrze Habima w Moskwie)[7].

Należał do grupy introspekcjonistów. Po wojnie publikował między innymi w znanym izraelskim kwartalniku „Di Goldene Kejt”. W swojej twórczości podejmował tematykę katorgi syberyjskiej oraz Holokaustu.

W późniejszych latach zyskał międzynarodowe uznanie. Był m.in. delegatem sekcji pisarzy jidysz na Światowy Kongres PEN Clubów w Buenos Aires w 1936 roku[8]. W 1958 otrzymał doktorat honoris causa Hebrew Union College, w 1961 zaś – medal National Jewish Welfare Board[8].

Przez ostatnie cztery lata swego życia był sparaliżowany i nie mógł mówić; zmarł w Nowym Jorku, 23 grudnia 1962 roku[4][9].

Twórczość

Do najważniejszych utworów Lejwika należą[2][4]:

  • 1908: Di kejtn fun Mesziech (Łańcuchy Mesjasza)
  • 1918: Hintern szlos (W zamknięciu)
  • 1921: Lider (Wiersze)
  • 1921: Der gojlem (Golem)
  • 1923: In kejnems land. Lider un poemes (Na ziemi niczyjej. Pieśni i wiersze)
  • 1927: Oreme meluche (Biedne państwo)
  • 1945: Maharam fun Rotenberg (Rabbi Meir z Rotenbergu)
  • 1945: In Treblinke bin ich nit gewen (W Treblince nie byłem)
  • 1949: Di chasene in Fernwald (Ślub w Fernwaldzie)
  • 1953: In di teg fun Ijew (Za czasów Hioba)

Przekłady na język polski

Przypisy

  1. ↑ Inne spotykane transkrypcje: Leiwik, Leivick, Leivik, Leyvik.
  2. ↑ a b c Kharlash 2017 ↓.
  3. ↑ a b c d Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 289.
  4. ↑ a b c d e f Naimska 2003 ↓.
  5. ↑ a b c d Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 290.
  6. ↑ Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 291.
  7. ↑ Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 293.
  8. ↑ a b Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 294.
  9. ↑ Quercioli Mincer 2017 ↓, s. 297.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Józef Opatoszu Halper Lejwik Borys Kleckin Zelig Malamud Nachman Meisel 1925.jpg
Józef Opatoszu, Halper Lejwik, Borys Kleckin, Zelig Malamud i Nachman Meisel
H. Leivick 1940.jpg
H. Leivick (19140)