HMS Birkenhead (1845)

HMS Birkenhead
Historia
Wodowanie	30 grudnia 1845
Zamówiony dla  Royal Navy
Zatonął	1852
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1918 t
Długość	64 m
Szerokość	11 m
Zanurzenie	5 m
Napęd
2 maszyny parowe napędzające koła łopatkowe, ożaglowanie typu bryg
Prędkość	10 węzłów
Załoga	125

HMS Birkenhead – brytyjski okręt, który został zwodowany w 1845 roku. Budowany jako fregata pancerna pod nazwą HMS „Vulcan”, wszedł do służby z imieniem nadanym na część miasta Birkenhead, jako okręt transportowy. Zasłynął postawą załogi i pasażerów, którzy w 1852 roku, w czasie gdy okręt tonął po wejściu na skały, zachowali dyscyplinę i pozwolili ewakuować się w pierwszej kolejności dzieciom i kobietom. Katastrofa okrętu była najważniejszą inspiracją zwyczajowego powiedzenia mówiącego o konieczności ewakuacji z tonącej jednostki w pierwszej kolejności dzieci i kobiet.

Projekt i budowa

Zamówienie na budowę fregaty z napędem parowym zostało przydzielone stoczni należącej do Johna Lairda w Birkenhead. Podczas budowy okręt nosił imię „Vulcan”. W momencie wodowania było wiadomo, że konstrukcja i parametry techniczne okrętu nie spełniają najnowszych wymagań marynarki wojennej. Największą wadą okrętu był napęd łopatkowy, który w porównaniu do napędu śrubowego był nieperspektywiczny. Po zwodowaniu podjęto decyzję o wstrzymaniu dalszych prac wyposażeniowych, zrezygnowano z planów dokończenia budowy jako fregaty pancernej na rzecz przebudowy na okręt transportowy^[1]. Podczas przebudowy na transportowiec w 1848 roku dodano pomieszczenia przeznaczone dla pasażerów. Zmianie uległ typ ożaglowania, który dzięki dodaniu trzeciego masztu zmienił się z brygu na barkentynę^[2].

Służba

Okręt wykorzystywano w rejsach przez Atlantyk do Halifaksu, a także w rejon Przylądka Dobrej Nadziei. 26 lutego 1852 roku płynąc z prędkością ok. 8 węzłów, uderzył w niewidoczną z pokładu skałę w okolicy Overberg i zaczął tonąć^[3]. Na okręcie były tylko trzy łodzie, które można było wykorzystać do ewakuacji pasażerów. Tuż po wejściu na skałę, ocaleli pasażerowie zgromadzili się na pokładzie oczekując na ewakuację. Postawa żołnierzy, którzy pozwolili ewakuować się w pierwszej kolejności dzieciom i kobietom (nazywana potem Birkenhead Drill), stała się synonimem zachowania dyscypliny i porządku w najtrudniejszych sytuacjach^[4].

Uratowały się 193 osoby, w tym wszystkie kobiety i dzieci. Zginęło 438 mężczyzn, głównie brytyjskich żołnierzy, którzy mieli wziąć udział w wojnie Xhosa^[2].

Przypisy

Bibliografia

• H.M.S. BIRKENHEAD 1852 (ang.). shipwreck.co.za. [dostęp 2017-03-10].
• The steam frigate Birkenhead (ang.). The Mechanics' Magazine, Register, Museum, Journal and Gazette.. [dostęp 2017-03-10].
• Lincoln Pain: Warships of the world to 1900. Houghton Mifflin Books, 2000. ISBN 0-395-98414-9. OCLC 44128247.