HMS Broke (1914)
| ||
HMS „Broke” przed 1918 r. | ||
Klasa | niszczyciel | |
Typ | Almirante Lynch / Faulknor | |
Historia | ||
Stocznia | J. Samuel White, Cowes | |
Położenie stępki | październik 1912 | |
Wodowanie | 25 maja 1914 | |
Zamówiony dla Armada de Chile | ||
Nazwa | „Almirante Goñi” | |
Royal Navy | ||
Nazwa | HMS „Broke” | |
Wejście do służby | październik 1914 | |
Wycofanie ze służby | maj 1920 | |
Armada de Chile | ||
Nazwa | „Almirante Uribe” | |
Wejście do służby | maj 1920 | |
Wycofanie ze służby | 1933 | |
Dane taktyczno-techniczne | ||
Wyporność | normalna: 1610 ton pełna: 2000 t | |
Długość | 100,8 metra całkowita 97,5 m między pionami | |
Szerokość | 9,91 m | |
Zanurzenie | 3,53 m | |
Napęd | ||
3 zespoły turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM 6 kotłów, 3 śruby | ||
Prędkość | 31 węzłów | |
Zasięg | 2750 Mm przy prędkości 15 węzłów | |
Uzbrojenie | ||
6 dział kal. 102 mm (6 x I) 1 działko plot. kal. 40 mm 2 km kal. 7,7 mm (2 x I) | ||
Wyrzutnie torpedowe | 4 × 533 mm (4 x I) | |
Załoga | 197 |
HMS Broke – brytyjski niszczyciel z okresu I wojny światowej. Pierwotnie okręt został zamówiony w Wielkiej Brytanii przez rząd Chile jako jedna z sześciu jednostek typu Almirante Lynch i zwodowany 25 maja 1914 roku jako „Almirante Goñi” w stoczni J. Samuel White w Cowes. W trakcie wyposażania jednostka została zarekwirowana i zakupiona przez Wielką Brytanię, wchodząc w skład Royal Navy w październiku 1914 roku, już jako HMS „Broke”. Okręt wziął udział w bitwie jutlandzkiej, doznając poważnych uszkodzeń i tracąc sporą część załogi. Po zakończeniu działań wojennych niszczyciel został odsprzedany pierwotnemu zamawiającemu i w maju 1920 roku wszedł do służby w Armada de Chile pod nazwą „Almirante Uribe”. Jednostka została skreślona z listy floty w 1933 roku.
Projekt i budowa
Niszczyciele typu Almirante Lynch zostały zamówione przez rząd Chile w Wielkiej Brytanii na początku 1911 roku[1]. W momencie budowy okręty te należały do największych i najsilniej uzbrojonych jednostek tej klasy na świecie[1][2]. Z zamówionych sześciu niszczycieli tylko dwa zostały ukończone do wybuchu I wojny światowej i odebrane przez Armada de Chile; pozostałe cztery zostały zarekwirowane przez rząd brytyjski i wcielone do Royal Navy jako HMS „Faulknor”, HMS „Broke”, HMS „Botha” i HMS „Tipperary”[1][2][a]. Przejęte przez Brytyjczyków niszczyciele zostały lekko zmodyfikowane w stosunku do pierwowzoru: zamontowano na nich wyrzutnie torpedowe o kalibrze 533 mm i pojedyncze działko przeciwlotnicze kal. 40 mm (zamiast dwóch karabinów maszynowych kal. 7,7 mm), a większa masa zainstalowanego uzbrojenia spowodowała wzrost wyporności okrętów[3].
Przyszły HMS[b] „Broke” zbudowany został w stoczni J. Samuel White w Cowes[1][4]. Stępkę okrętu położono w październiku 1912 roku, a zwodowany został 25 maja 1914 roku jako „Almirante Goñi”[3][5].
Dane taktyczno-techniczne
Okręt był dużym niszczycielem o długości całkowitej 100,8 metra (97,5 metra między pionami), szerokości 9,91 metra i zanurzeniu 3,53 metra[3][6]. Wyporność normalna wynosiła 1610 ton, zaś pełna 2000 ton[3][6]. Siłownię okrętu stanowiły trzy zestawy turbin parowych Parsonsa o łącznej mocy 30 000 KM, do których parę dostarczało sześć kotłów White-Forster[3][7]. Prędkość maksymalna napędzanego trzema śrubami okrętu wynosiła 31 węzłów[3][6]. Okręt zabierał zapas 433 ton węgla i 83 tony paliwa płynnego, co zapewniało zasięg wynoszący 2750 Mm przy prędkości 15 węzłów[3][6].
Na uzbrojenie artyleryjskie okrętu składało się sześć pojedynczych dział kalibru 102 mm (4 cale) L/40 Armstrong, pojedyncze działko przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,7 mm L/94[3][6]. Broń torpedową stanowiły cztery pojedyncze wyrzutnie kal. 533 mm (21 cali)[3][6].
Załoga okrętu składała się z 197 oficerów, podoficerów i marynarzy[3][6][c].
Służba
Będący w trakcie prac wyposażeniowych niszczyciel został na początku wojny zakupiony przez rząd brytyjski i wszedł do służby w Royal Navy w październiku 1914 roku, jako HMS „Broke”[3][4]. Jednostka z racji wielkości była klasyfikowana jako przewodnik flotylli[3]. Podczas służby w brytyjskiej marynarce okręt nosił numery taktyczne H98, H23 i D10[3].
W dniach 31 maja – 1 czerwca 1916 roku „Broke” wziął udział w bitwie jutlandzkiej, w składzie 4. Flotylli Niszczycieli (pod dowództwem kmdra ppor. W.L. Allena)[8]. Około północy niszczyciele 4. Flotylli stanęły na drodze zmierzającej do Wilhelmshaven Hochseeflotte[9][10]. Zaskoczone okręty brytyjskie, w tym „Broke”, dostały się pod ciężki ogień niemieckich pancerników i krążowników, lecz pomimo to wykonały atak torpedowy, zmuszając przeciwników do wykonywania uników[9][10]. Ofiarą prowadzonego z najbliższej odległości ostrzału został bliźniaczy niszczyciel HMS „Tipperary”, który zatonął wraz ze 185 członkami załogi[9][11][d]. Po zatonięciu okrętu flagowego dowództwo 4. Flotylli objął kmdr ppor. W.L. Allen na HMS „Broke” i zarządził kolejny atak torpedowy na niemiecki okręty[9]. Ogień obronny przeciwnika był jednak tak silny, że już w pierwszej minucie ataku zostały trafione i ciężko uszkodzone niszczyciele „Broke” i „Sparrowhawk”, które dodatkowo zderzyły się ze sobą, a w szczepione ze sobą okręty uderzył jeszcze płynący jako trzeci w szyku HMS „Contest”, odcinając około 10 metrów rufy „Broke”[9][10]. Dowódcy „Broke’a” i „Sparrowhawka” po stwierdzeniu, że ich okręty zaraz zatoną, wydali rozkazy przejścia swoich załóg na sąsiednią jednostkę, w wyniku czego nastąpiło przemieszanie załóg obu okrętów[10]. Skutkiem ataku było uszkodzenie krążownika „Rostock”, trafionego ogniem artylerii HMS „Broke” i torpedą wystrzeloną przez „Contest”, jednak ciężko uszkodzone „Broke” i „Sparrowhawk” zostały wyłączone z walki (ten drugi został opuszczony przez ocalałą załogę i samozatopiony)[11][12]. Ciężko uszkodzony, zastopowany HMS „Broke”, płonący, pozbawiony pomostu, dziobu i rufy, ocalał dzięki swemu opłakanemu wyglądowi – przepływające obok niemieckie niszczyciele S 53 i G 88 po wystrzeleniu w kierunku „wraku” dwóch torped i kilku salw artyleryjskich odpłynęły pewne, że brytyjski okręt zatonie[13]. Niszczyciel jednak, po wykonaniu prowizorycznych napraw przez zdziesiątkowaną załogę, z prędkością 7 węzłów ruszył w stronę bazy, osiągając 3 czerwca port w Newcastle[13]. Łącznie podczas bitwy „Broke” otrzymał 9 trafień pociskami artyleryjskimi, a na jego pokładzie zginęło 47, a rannych zostało 36 członków załogi[14].
W nocy z 20 na 21 kwietnia 1917 roku niszczyciel (wraz z HMS „Swift”) wziął udział w bitwie w Cieśninie Kaletańskiej[15]. W wyniku starcia zatonęły dwa niemieckie niszczyciele: SMS G 85, storpedowany przez „Swifta” i SMS G 42, staranowany przez „Broke”, który doznał w wyniku kolizji poważnych uszkodzeń i został przeholowany do pobliskiego portu[16][17][e].
W marcu 1918 roku okręt poddano modernizacji: zdemontowano cztery pojedyncze działa kal. 102 mm, instalując w zamian dwie armaty kal. 120 mm L/45 BL Mk I[3].
Armada de Chile
W 1920 roku niszczyciel został odsprzedany Chile i w maju tego roku wszedł do służby w marynarce tego kraju pod nazwą „Almirante Uribe”[5][18]. Uzbrojenie okrętu podczas służby w Armada de Chile przedstawiało się następująco: dwa pojedyncze działa kal. 120 mm L/45 BL Mk I, dwa pojedyncze działa kal. 102 mm L/45 QF Mk VI, dwa pojedyncze działka przeciwlotnicze Vickers kal. 40 mm L/39 Mark II i cztery pojedyncze wyrzutnie torped kal. 533 mm; liczebność załogi wzrosła do 205 osób[18]. Jednostka została skreślona z listy floty z powodu znacznego zużycia w 1933 roku[18][19].
Uwagi
- ↑ W 1920 roku Brytyjczycy zwrócili Chile zarekwirowane niszczyciele, z wyjątkiem utraconego w bitwie jutlandzkiej HMS „Tipperary”[1].
- ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67 podaje, że załoga liczyła 205 osób.
- ↑ W starciu ucierpiał również HMS „Spitfire”, staranowany przez pancernik SMS „Nassau”[9][10].
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 375 podaje, że SMS G 85 został dobity torpedą wystrzeloną przez HMS „Broke”.
Przypisy
- ↑ a b c d e Gogin 2015A ↓.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 409.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2015F ↓.
- ↑ a b Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 78.
- ↑ a b Colledge i Warlow 2006 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 77.
- ↑ Moore 1990 ↓, s. 67.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 503.
- ↑ a b c d e f Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 297.
- ↑ a b c d e Klimczyk 2007 ↓, s. 94.
- ↑ a b Destroyers 2 ↓.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 297-298.
- ↑ a b Klimczyk 2007 ↓, s. 95.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 506, 509.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski i Wywerka Prekurat 1994 ↓, s. 375.
- ↑ Destroyers 1 ↓.
- ↑ Benbow 2011 ↓, s. 196.
- ↑ a b c Gogin 2015AW ↓.
- ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 422.
Bibliografia
- Tim Benbow: Wojna na morzu 1914-1918. Poznań: Wydawnictwo Rebis, 2011, seria: Historia I Wojny Światowej. ISBN 978-83-7510-478-3.
- British DESTROYERS - Part 1 of 2 (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2018-12-10].
- British DESTROYERS - Part 2 of 2 (ang.). Naval History Homepage. [dostęp 2018-12-10].
- J.J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy: The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-281-8. (ang.)
- Robert Gardiner, Roger Chesneau: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.)
- Robert Gardiner, Randal Gray: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
- Ivan Gogin: ALMIRANTE LYNCH destroyers (1913-1914) (ang.). Navypedia. [dostęp 2018-12-10].
- Ivan Gogin: ALMIRANTE WILLIAMS destroyers (1914-1915/1920) (ang.). Navypedia. [dostęp 2018-12-10].
- Ivan Gogin: FAULKNOR flotilla leaders (1914-1915) (ang.). Navypedia. [dostęp 2018-12-10].
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Tadeusz Klimczyk: Największe starcie pancerników. Bitwa jutlandzka. Warszawa: Wydawnictwo Magnum-X, 2007, seria: Biblioteka Magazynu „Morza, Statki i Okręty” nr 15. ISBN 978-83-88920-43-1. OCLC 750110342.
- John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)
|
Media użyte na tej stronie
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Autor: Nieznany , Licencja: No restrictions
View of HMS Broke in dry dock on Tyneside, showing damage sustained at the Battle of Jutland
flotilla leader HMS Broke