HMS E15
 Wrak E15 podczas inspekcji przez tureckich i niemieckich oficerów – 1915 | |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Początek budowy | 14 października 1912 |
| Wodowanie | 23 kwietnia 1914 |
 Royal Navy | |
| Wejście do służby | 15 października 1914 |
| Wycofanie ze służby | 17 kwietnia 1915 |
| Los okrętu | wyrzucony na brzeg 17 kwietnia 1915 w Çanakkale Point i tam zniszczony |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | 678 ton (wynurzony), |
| Długość | 55 metrów |
| Zanurzenie | 4,6 metra |
| Napęd | |
| dwa spalinowe silniki diesla 1600 KM, dwa silniki elektryczne 840 KM | |
| Prędkość | 15,25 węzłów na powierzchni |
| Zasięg | 5600 km przy 10 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| pięć wyrzutni torpedowych 450 mm, armata 76 mm | |
| Załoga | 30–31 |
HMS E15 – brytyjski okręt podwodny typu E z okresu I wojny światowej. Zbudowany w latach 1912–1914 w stoczni Vickers w Barrow-in-Furness, gdzie został wodowany 23 kwietnia 1914 roku. Służbę w Royal Navy rozpoczął 15 października 1914 roku.
Historia
W 1915 został skierowany do działań wojennych na Morzu Marmara, aby uczestniczyć w operacjach w Cieśninie Dardanelskiej. Rano 17 kwietnia 1915 roku, w czasie próby przepłynięcia z Moudros przez Dardanele na morze Marmara, okręt został zniesiony przez prąd[1] na mieliznę w okolicach Kephez Point, około 16 km od stanowisk ogniowych fortu Dardanus w okolicach Çanakkale. Okręt dostał się pod ostrzał dział fortowych, w czasie którego zginął jego dowódca LtCdr (kmdr ppor) Theodore Stuart Brodie oraz sześciu członków załogi. T.S. Brodie został ugodzony odłamkami szrapnela, a 6 marynarzy zginęło z powodu zatrucia oparami chloru z uszkodzonych akumulatorów. Pozostała część załogi opuściła okręt[1] i dostała się do niewoli tureckiej[2].
Wkrótce po opuszczeniu HMS E15, Turcy podjęli próby jego ściągnięcia, za pomocą holowników „Maltepe” i „Sana”[1]. Brytyjskie lotnictwo Royal Naval Air Service dostrzegło próby ściągnięcia okrętu i w dowództwie brytyjskim zapadła decyzja o jego zniszczeniu. Miało to zapobiec dostaniu się jednostki w ręce tureckie oraz jej późniejszemu wykorzystaniu. Zostało podjętych kilka prób zniszczenia okrętu. Pierwszą byłą próba zatopienia torpedami przez okręty podwodny HMS B6 w nocy 18 kwietnia, lecz nie powiodła się[1]. Następnie dwa niszczyciele HMS „Nautilus” oraz HMS „Scorpion” próbowały zlokalizować w nocy jednostkę, jednak jej nie odnalazły[1]. Podejmowane w ciągu kolejnych dni próby zniszczenia przez okręty podwodne B6 i B11 również były nieudane[1]. Kolejna próba została podjęta przez dwa pancerniki HMS „Triumph” oraz HMS „Majestic”, jednak zasięg nabrzeżnych baterii tureckich nie pozwolił na zbliżenie się na wystarczającą odległość do HMS E15. Spowodowały one jedynie przerwanie operacji ratunkowej[1].
Ostatecznie w nocy 18 kwietnia (inne publikacje: 23 kwietnia[1]) próbę zniszczenia podjęły dwa 17-metrowe kutry z pancerników, oba uzbrojone w 14-calowe torpedy. Dowodzącym kutrem z HMS „Triumph” był Eric Gascoigne Robinson, rekomendowany już za wcześniejsze akcje do odznaczenia Krzyżem Wiktorii. Łodzią z HMS „Majestic” dowodził Lt. Goodwin. Po przepłynięciu kilku mil, obie łodzie zostały zauważone przez straże tureckie i ostrzelane. Goodwin wystrzelił pierwszą z torped, ale chybił, dopiero druga poważnie uszkodziła E15. Łódź Goodwina została zatopiona przez ostrzał baterii nadbrzeżnych[1] i odnotowano straty w ludziach. Robinson pomimo ostrzału podpłynął do łodzi Goodwina i uratował jej załogę. Wrak E15 pozostał na plaży do czasu złomowania w 1920[1].
Brodie wraz z pozostałymi poległymi został pochowany na pobliskiej plaży, później ich zwłoki zostały przeniesione na Chanak Consular Cemetery[3].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Langensiepen i Güleryüz 1995 ↓, s. 35.
- ↑ Submarines Association, Barrow-in-Furness Branch E15 ↓.
- ↑ Submarines World War 1 HMS E15 dostęp= 2013-12-15
Bibliografia
- Robert Hutchinson: Jane's Submarines: War Beneath the Waves from 1776 to the Present Day. Londyn: HarperCollins, 2001, s. 44-46. ISBN 978-0-00-710558-8. (ang.)
- Innes McCartney: British Submarines of World War I. Oxford: Osprey Publishing Ltd., 2008, s. 36-37. ISBN 978-1-84603-334-6. (ang.)
- J. J. Colledge, Ben Warlow: Ships of the Royal Navy, The Complete Record of all Fighting Ships of the Royal Navy from the 15th Century to the Present. Londyn: Chatham Publishing Ltd., 2006. ISBN 1-86176-281-X. (ang.)
- Robert Gardiner (red.): Conway's All the World Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press Ltd., 1985, s. 88. ISBN 0-85177-245-5. (ang.)
- Submarines Association, Barrow-in-Furness Branch: HMS E15 (ang.). [dostęp 2017-06-02].
- Bernd Langensiepen, Ahmet Güleryüz: The Ottoman steam navy 1828-1923. Conway Maritime Press, 1995. ISBN 0-85177-610-8. (ang.)
Linki zewnętrzne
- Okręty podwodne typu E. battleships-cruisers.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. na stronie internetowej Battlecruisers.co.uk
Media użyte na tej stronie
Wreck of the British submarine E15 being inspected by Turkish and German soldiers. The British submarine E15, which grounded on Kephez Point, Dardanelles, on April 17th, and was subsequently torpedoed to render it useless to the enemy in the brilliant exploit of two picket boats from the Majestic and Triumph. This photograph shows the Turks in possession of their valueless prize, which has been pitted by shot and shell. A German naval officer is making notes.