HMS Zodiac

HMS „Zodiac”
„Jafo”

Klasa	niszczyciel
Typ	Z
Historia
Stocznia	John I. Thornycroft, Woolston
Położenie stępki	7 listopada 1943
Wodowanie	11 marca 1944
Royal Navy
Nazwa	HMS „Zodiac”
Wejście do służby	23 października 1944
Wycofanie ze służby	lipiec 1955
Izraelski Korpus Morski
Nazwa	„Jafo”
Wejście do służby	lipiec 1956
Zatopiony	1973
Los okrętu	zatopiony jako cel ćwiczebny
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2555 t
Długość	110 m
Szerokość	10 m
Zanurzenie	5 m
Napęd
turbiny parowe o mocy 40 000 KM napędzające 2 śruby
Prędkość	31 węzłów
Zasięg	2800 Mm przy 20 w.
Uzbrojenie
4 działa 4.5-calowe działo 40 mm plot. (1 x II) 4 działa 40 mm (4 x I) 2 wyrzutnie torped 21-calowych
Wyposażenie
2 tory minowe 4 wyrzutnie bomb głębinowych
Załoga	220

HMS Zodiac – brytyjski niszczyciel typu Z z okresu II wojny światowej. Zwodowany 11 marca 1944 roku w stoczniach John I. Thornycroft w Woolston. 23 października 1944 roku przyjęty do służby w Royal Navy. W trakcie II wojny światowej służył jako ochrona konwojów arktycznych, brał udział w operacji Spellbinder, a w maju 1945 roku nadzorował kapitulację sił Kriegsmarine w Kopenhadze. W 1955 roku sprzedany Izraelskiemu Korpusowi Morskiemu. Do służby wszedł w lipcu 1956 roku pod nazwą „Jafo”. Brał udział w działaniach morskich podczas Kryzysu Sueskiego i w trakcie wojny sześciodniowej. Od 1969 roku jako cel ćwiczebny, zatopiony w 1973 roku.

Projekt i budowa

Okręt zamówiony został 12 lutego 1942 roku w stoczniach John I. Thornycroft w Woolston w ramach wojennego programu budowy niszczycieli. Stepkę położono 7 listopada 1943 roku, a wodowanie miało miejsce 11 marca 1944 roku. „Zodiac” był zaprojektowany jako niszczyciel typu Z^[1][2].

Dane taktyczno-techniczne

Długość okrętu wynosiła 110 metrów (362 stopy), szerokość 10 metrów (35 stóp), z kolei zanurzenie 5 metrów (17 stóp)^[3]. Wyporność pełna wynosiła 2555 ton^[3]. Napęd okrętu stanowiły dwie turbiny parowe o mocy 40 000 KM napędzające dwie śruby okrętowe. Okręt mógł płynąć z maksymalną prędkością 31 węzłów. Zasięg wynosił 2800 Mm przy prędkości 20 węzłów^[3].

Uzbrojenie „Zodiaca” stanowiły cztery działa 4.5-calowe, jedno dwulufowe działo przeciwlotnicze kal. 40 mm, cztery działa jednolufowe kal. 40 mm. Ponadto okręt posiadał dwie wyrzutnie torped 21-calowych, dwa tory minowe i 4 wyrzutnie bomb głębinowych^[3].

Niszczyciel wyposażony był w sonar i systemy kontroli ognia^[3].

Przebieg służby

Royal Navy

23 października 1944 roku okręt został przyjęty na służbę w Royal Navy. W listopadzie tego samego roku odbywał ćwiczenia w Scapa Flow wraz z Home Fleet przed dołączeniem do 2. Flotylli Niszczycieli, m.in. z HMS „Zealous” czy okrętami podwodnymi HMS „Scorcher” i HMS „Vengeful”^[2][1].

USS „Augusta” w eskorcie HMS „Zodiac” (z tyłu po lewej)

11 stycznia 1945 roku stanowił ochronę dla krążownika HMS „Dido” i lotniskowców „Premier” i „Trumpeter” podczas operacji Spellbinder, która polegała na zaminowywaniu zachodniego wybrzeża okupowanej przez III Rzeszę Norwegii oraz atakach na niemieckie okręty^[1][4]. Od lutego do marca pozostawał na wodach Morza Północnego, biorąc udział w operacjach przy norweskim wybrzeżu. 18 kwietnia 1945 roku stanowił eskortę dla płynących w konwoju arktycznym JW-56 krążownika HMS „Bellona” oraz lotniskowców eskortowych HMS „Premier” i „Vindex”. 29 kwietnia stanowił eskortę dla konwoju powrotnego RA-66 z Półwyspu Kolskiego^[2]. W maju odłączony od konwoju RA-66 w celu popłynięcia do Danii, gdzie w Kopenhadze wraz z krążownikami HMS „Dido”, „Birmingham” i niszczycielami „Zealous”, „Zephyr”, „Zest” miał stanowić element nacisku na Niemców w celu wymuszenia kapitulacji krążowników „Prinz Eugen” i „Nurnberg”^[2][5].

Od czerwca do lipca wraz z 2. Flotyllą Niszczycieli przeniesiony do Home Fleet. 16 października stanowił ochronę dla niszczyciela USS „Augusta” w rejsie do Plymouth z prezydentem Harrym Trumanem^[2].

W styczniu 1947 roku został przeniesiony do rezerwy, a w 1949 roku do 2. Flotylli Szkoleniowej. W 1952 roku ponownie przeniesiony do rezerwy. W 1955 roku został sprzedany Izraelowi^[2].

Izraelski Korpus Morski

Izraelska oznaka okrętu

„Zodiac” został zakupiony dla Izraelskiego Korpusu Morskiego wraz z drugim niszczycielem HMS „Zealous”. Po renowacji okrętu i szkoleniu załogi w Wielkiej Brytanii „Zodiac” wszedł do służby w lipcu 1956 roku pod nazwą „Jafo”^[3].

30 października 1956 roku, w trakcie Kryzysu Sueskiego, egipski niszczyciel „Ibrahim al-Awal” zaatakował port w Hajfie wraz z rafinerią i instalacjami wojskowymi. O godzinie 03:30 „Ibrahim al-Awal” zbliżył się do miasta i rozpoczął jego ostrzał. Najszybciej na atak odpowiedział będący w pobliżu zatoki francuski niszczyciel „Kersaint”, który jednak nie uzyskał trafień. „Jafo” wraz z „Ejlatem” dołączyły do Francuzów po pewnym czasie. Zmusiło to Egipcjan do wycofania się z Zatoki Hajfy. O godzinie 05:32 niszczyciel został ostrzelany, na co odpowiedział niecelnym ogniem. O godzinie 06:00 ze względu na odniesione uszkodzenia okręt zwolnił do 17 węzłów, zaś 37 minut później został zaatakowany przez myśliwce Dassault MD 450 Ouragan Sił Powietrznych Izraela, doznając kolejnych uszkodzeń. W tym czasie okręt został otoczony z dwóch stron przez jednostki izraelskie. Kapitan Tamzin poddał okręt wraz z załogą^[6].

W 1965 roku wraz z „Ejlatem” odbył manewry na Morzu Śródziemnym^[7].

W trakcie wojny sześciodniowej niszczyciel wziął udział w nieudanym ataku na Port Said wraz z jednostką komandosów Szajjetet 13, oddziałem sabotującym na samozanurzalnych łodziach i trzema kutrami torpedowymi^[8].

Pod koniec 1969 roku został przeniesiony do rezerwy i służył jako cel ćwiczebny. W 1973 roku został zatopiony podczas testowania przeciwokrętowych pocisków Gabriel produkowanymi przez Israel Aerospace Industries^[9].

Przypisy

Bibliografia

ChrisCh. Madsen ChrisCh., The Royal Navy and German Naval Disarmament, 1942-1947, London-Portland: Frank Cass, 1998 [dostęp 2020-05-12] .

GeoffreyG. Mason GeoffreyG., HMS ZODIAC (R 52) - Z-class Destroyer, „Naval History”, 2004 [dostęp 2020-05-12] .