Ha-Cefira

Ha-Cefira
‏הצפירה‎
Ilustracja
Częstotliwośćtygodnik, dziennik
Państwo Polska
AdresWarszawa
Tematykapopularnonaukowa, publicystyka
Językhebrajski
Pierwszy numerstyczeń 1862
Ostatni numer1931
Redaktor naczelnyChaim Zelig Słonimski
Nachum Sokołow

Ha-Cefira, także, Ha-Cfira, Hacefira (hebr. הצפירה) – warszawska gazeta mniejszości żydowskiej wydawana z przerwami w latach 1862–1931 w języku hebrajskim. Pierwsze czasopismo hebrajskie wydawane na terenie Królestwa Polskiego.

Historia

Pierwszy numer „Ha-Cefiry” (pol. „przedświt”[1], „świt”, „jutrzenka”, „epoka”[2]) ukazał się w styczniu 1862 roku[1] w Warszawie[3], staraniem Chaima Zeliga Słonimskiego, który został także pierwszym redaktorem naczelnym pisma[1]. Było to pierwsze czasopismo hebrajskie wydawane na terenie Królestwa Polskiego[1][4]. Do celów periodyku należała popularyzacja nauki i techniki[3], a w szczególności nauk przyrodniczych[1] i najnowszych odkryć[4]. Na łamach czasopisma informowano także o wydarzeniach związanych ze społecznością żydowską[4], z początku wpisując się w nurt umiarkowanie postępowy[1]. Ze względu na konserwatywnych odbiorców, w artykułach podkreślano brak sprzeczności między religią a prezentowaną wiedzą naukową[4].

Początkowo „Ha-Cefira” ukazywała się w formie tygodnika[4]. W pierwszych numerach, ukazujących się od stycznia do lipca 1862 roku, prezentowano pionierskie treści na temat elektryczności, telegrafu, meteorytów, fotografii i chemii[1]. Po sześciu miesiącach wstrzymano publikację ze względu na wyjazd Słonimskiego do Żytomierza[1][3]. Przez następne 12 lat wielokrotnie próbowano przywrócić czasopismo[4], jednak dopiero w lipcu 1874 roku udało się w Berlinie wznowić działalność tygodnika[1]. We wrześniu następnego roku przeniesiono czasopismo z powrotem do Warszawy[1]. Na łamach pisma z początku publikowali znaczący przedstawiciele haskali m.in. Jehuda Lejb Gordon, Mendele Mojcher Sforim, czy Mosze Lejb Lilienblum[4].

W 1876 roku do redakcji dołączył siedemnastoletni Nachum Sokołow, który z czasem wypracował sobie znaczącą rolę w czasopiśmie[4]. W 1886 roku, gdy „Ha-Cefira” została dziennikiem (częstotliwość ta utrzymała się przez dwadzieścia lat[4]), przejął funkcję redaktora naczelnego[1][3]. Pod wpływem Sokołowa nastąpił zwrot ku syjonizmowi: rozbudowa treści politycznych odbyła się jednak kosztem materiałów na temat popularyzacji nauki i techniki[1]. Z czasem pojawiły się nowe działy dotyczące m.in. szachów, medycyny, handlu, prawa i humoru, a przez krótki okres w 1889 roku prowadzono także dział dla dzieci[4]. Na łamach „Ha-Cefiry” pojawiała się publicystyka oraz analizy wydarzeń regionalnych i światowych prezentujące różnorodne głosy[4]. W dziale literackim Sokołow zapraszał do współpracy pisarzy o ugruntowanej pozycji (m.in. Israel Chaim Tawiów, Icchok Lejb Perec, czy Szolem Alejchem) i młodych twórców, takich jak Micha Josef Berdyczewski, Mordechaj Zew Feierberg i Josef Klausner[4]. W 1884 roku Sokołow zaczął także wydawać rocznik „Ha-Asif”[4].

Rozkwit pisma pod względem kolportażu i poziomu treści nastąpił na początku XX wieku[4]. W tym okresie „Ha-Cefira” zajęła lukę pozostawioną przez upadający „Ha-Melic” na rynku prasy w Imperium Rosyjskim, stając się wiodącym periodykiem hebrajskim w imperium, jak i za granicą[4]. Na jej łamach w tym czasie publikowali młodzi literaci szukający miejsca w świecie literackim Warszawy, tacy jak Uri Nissan Gnessin, Dawid Szymonowicz, Zalmen Sznejer, Debora Baron, Jaakow Fichman, czy Szalom Asz[4]. Od 1904 roku ukazywał się dodatek literacki, w którym publikowano utwory napisane po hebrajsku, jak i tłumaczenia literatury pięknej na hebrajski[4].

W lutym 1906 roku dziennik został zawieszony przez cenzurę[4]. Publikację wznowiono w październiku 1910 roku ze zmianą w redakcji: działalność Sokołowa ograniczyła się do współpracy z pismem, a ster de facto przejęli Dawid Frischmann i Samuel Czernowicz[4]. W 1912 roku pismo obchodziło pięćdziesięciolecie istnienia okolicznościową publikacją, a jego łamy zasiliła nowa generacja literatów[4]. Wraz z wybuchem I wojny światowej dziennik popadł w kłopoty finansowe i stracił ciągłość, od 1917 roku zmieniając się w tygodnik, a dwa lata później kończąc działalność[4]. Kilkukrotne próby wznowienia „Ha-Cefiry” po wojnie nie były skuteczne: w 1931 roku czasopismo definitywnie zakończyło działalność[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Marian Fuks, Ha-Cefira, [w:] Polski Słownik Judaistyczny [online], delet.jhi.pl [dostęp 2021-11-15] (pol.).
  2. ↑ Hacefira, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-11-20].
  3. ↑ a b c d Walerian Piotrowski, Chaim Zelig Słonimski, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2021-11-15] (pol.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Avner Holtzman, Tsefirah, Ha-, [w:] YIVO Encyclopedia [online], yivoencyclopedia.org [dostęp 2021-11-15] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie