Habit

Członek zakonu paulinów w habicie

Habit – w większości Kościołów chrześcijańskich: charakterystyczny strój członków zakonów i zgromadzeń zakonnych^[1]. W zależności od zakonu składa się z sukni, płaszcza, szkaplerza oraz pasa lub sznura (cingulum). Siostry zakonne najczęściej zakładają na głowę welon.

Zakonnik w habicie

Kapucyn w habicie

Przykłady habitów męskich

• adorniści – czarny habit, przepasany czarnym, skórzanym paskiem.
• augustianie rekolekci – czarny habit z kapturem, przepasany czarnym, skórzanym pasem, czarna peleryna.
• benedyktyni – najczęściej występuje habit czarny (w niektórych opactwach cały habit bywa biały lub niebieski) z kapturem i czarnym szkaplerzem, w pasie pod szkaplerzem skórzany pas, płaszcz czarny. Na uroczystą Liturgię opat zakłada na habit kukullę w tym samym kolorze.
• barnabici – czarny habit, przepasany szerokim czarnym paskiem.
• betlejemici – biały habit przepasany skórzanym paskiem, przy boku różaniec, biały szkaplerz z kapturem.
• bonifratrzy – habit czarny z szerokim szkaplerzem wystającym poza ramiona kołnierz z kapturem.
• bracia Serca Jezusowego – czarny habit przepasany zielonym pasem, pod habitem na piersi krzyż.
• Bracia Tyberiadzcy – granatowy habit z kapturem przepasany brązowym skórzanym paskiem, na piersi drewniany krzyż.
• brygitanie – szary habit oraz szary szkaplerz z kapturem, na piersi czerwony krzyż i hostia w środku.
• cystersi – habit biały z czarnym szkaplerzem przepasany pasem. W czasie modlitw chórowych, nowicjusze noszą biały płaszcz, bracia przed ślubami wieczystymi – biały płaszcz z mucetem, po ślubach zaś – białą kukullę.
• dominikanie – habit biały: tunika przepasana skórzanym pasem z przypiętym różańcem, szkaplerz i kaptur; częścią stroju jest także czarna kapa z kapturem.
• duchacze – czarna (w Afryce biała) sutanna duchowieństwa diecezjalnego, z ręcznie tkanym wełnianym sznurem.
• faustyni – czarna tunika, czarny szkaplerz, czarna pelerynka z kapturem, czerwony sznur i różaniec przypięty przy sznurze.
• filipini – sutanna duchowieństwa diecezjalnego w danej diecezji, z wyłożonym białym kołnierzykiem.
• franciszkanie:
  • franciszkanie (reformaci, bernardyni) – habit brązowy z kapturem, w pasie sznur z trzema węzełkami, przy nim z lewej strony różaniec lub koronka franciszkańska.
  • franciszkanie – habit czarny lub ciemnoszary z kapturem, w pasie sznur o trzech węzłach symbolizujących złożone przez zakonnika śluby zakonne, przy nim często z lewej strony koronka franciszkańska złożona z siedmiu dziesiątków, na głowie piuska (obecnie raczej rzadko spotykana), w okresie zimowym czarna peleryna z kapturem.
  • kapucyni – habit brązowy ze spiczastym kapturem, peleryna długa do kolan, w pasie powróz z trzema węzłami po prawej stronie, przy nim z lewej różaniec, całkowity zarost (choć nieobowiązkowy).
  • Franciszkanie Białego Krzyża – szary habit z kapturem, w pasie biały sznur o trzech węzłach, na piersi biały krzyż.
  • Franciszkanie Niepokalanej – błękitny lub niebieski habit z peleryną i kapturem, w pasie sznur o trzech węzłach, przy boku różaniec, Cudowny Medalik na szyi.
  • Franciszkanie Odnowy – szary habit z kapturem, w pasie sznur o trzech węzłach.
  • Franciszkanie Pojednania – habit brązowy z kapturem, w pasie sznur o trzech węzłach, na piersi krzyż na czerwonym sznurku.
  • Bracia Chrystusa Cierpiącego – czarny habit z kapturem, w pasie sznur o trzech węzłach oraz różaniec u boku.
  • Bracia Franciszkanie od Świętego Krzyża – brązowy habit z białym wyłożonym na zewnątrz kołnierzem, przepasany białym sznurem o trzech węzłach, na nim brązowy szkaplerz, przy boku różaniec.
  • Mali Bracia św. Franciszka – niebieski habit z kapturem, przepasany białym sznurem o trzech wężłach, przy boku koronka franciszkańska; na piersi krzyż.
• Instytut Chrystusa Króla – na co dzień czarna sutanna przepasana czarnym pasem, w dni uroczyste: czarna sutanna, rokieta (komża) kanonicka, czarny mucet, na piersi krzyż św. Franciszka Salezego, czarny biret z niebieskim pomponem, przełożeni noszą niebieski mucet.
• jezuici – czarna sutanna kapłańska (bez guzików), przepasana czarnym pasem wiązanym na prawą stronę, płaszcz i kapelusz lub piuska czarna.
• kameduli – biała tunika, na niej biały szkaplerz z kapturem, do tego biały pas z materiału, wiązany na środku; biały płaszcz z kapturem do modlitw chórowych.
• kamilianie – czarny habit z czarnym pasem z materiału, na piersi czerwony krzyż.
• Kanonicy Regularni Laterańscy św. Augustyna – czarna sutanna z pelerynką oraz biała sutanna z pelerynką z podwójnymi rękawami-identyczna jak papieska, jako strój liturgiczny mucet oraz rokieta kanonicka.
• Kanonicy Regularni Matki Odkupiciela – biały habit przepasany czarnym, skórzanym pasem, biały szkaplerz i kaptur.
• Kanonicy Regularni Nowego Jeruzalem – biały habit przepasany skórzanym pasem, szkaplerz, peleryna z czarnym kapturem.
• karmelici – brązowa tunika przepasana skórzanym pasem oraz szkaplerz i kaptur tegoż koloru. Pod szkaplerzem krzyżyk profesyjny. Przy lewym boku – różaniec złożony z sześciu dziesiątków (obecnie nie noszony). Na uroczystą mszę i Liturgię Godzin pierwszej klasy zakłada się biały płaszcz z kapturem. Różnice w kroju habitu karmelitów i karmelitów bosych: u „bosych” szkaplerz węższy i sięgający kolan, kaptur mniejszy. W przypadku białego płaszcza chórowego podobnież (krótszy płaszcz i mniejszy kapturek).
• Krzyżowcy z Czerwoną Gwiazdą – czarna sutanna z białym kołnierzykiem na zewnętrznej stronie sutanny, na piersi wyhaftowany czerwony krzyż z gwiazdą.
• marianie — strój obowiązujący kapłanów w danej diecezji (w Polsce czarna sutanna).
• mariawici – szara tunika z wyhaftowaną dodatkowo małą monstrancją na wysokości piersi, z wyłożonym na nią białym kołnierzykiem – koloratką. Sutanna przepasana jest paskiem. Na sutannę kapłani zakładają popielaty szkaplerz.
• michalici – czarna sutanna bez zewnętrznych guzików, przepasana czarnym pasem.
• misericordianie – czarna lub jasnoszara sutanna przepasana czerwonym pasem.
• Misjonarze Ducha Świętego – czarny habit przepasany czarnym, szerokim pasem, czarny szkaplerz z wyhaftowanymi czerwonymi literami JHS, gołębicą oraz sercem.
• norbertanie – biały habit z białym pasem, biały szkaplerz z kapturem i płaszcz.
• oliweci – biały habit z kapturem, przepasany białym pasem, biały szkaplerz
• patrycjanie – czarny habit przepasany zielonym, szerokim pasem.
• pallotyni – czarny habit z pelerynką, przepasany czarnym pasem z materiału.
• paulini (Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika) – biały habit; tunika przepasana białym pasem z różańcem, szkaplerz i kaptur biały.

Salezjanka w habicie

• pijarzy – czarna szata podobna do sutanny, przepasana pasem, przy szyi biała koloratka, płaszcz czarny bez rękawów, z kołnierzem, na głowie kapelusz.
• pocieszyciele – czarny habit z wszytym z przodu szkaplerzem, przepasany skórzanym czarnym pasem, przy którym różaniec złożony z pięciu dziesiątków, na piersi pektorał, na szyi koloratka; po ślubach wieczystych do liturgii i adoracji biały kaptur i biały płaszcz.
• pustelnicy – najczęściej występują w workowatej szacie i płaszczu z szarego zgrzebnego materiału, z całkowitym zarostem i długimi włosami.
• redemptoryści – czarny habit przepasany czarnym pasem, biała koloratka nakładana na kołnierz habitu, przy boku po lewej stronie różaniec. Na misjach zagranicznych możliwy biały habit.
• salezjanie – strój obowiązujący kapłanów w danej diecezji (w Polsce czarna sutanna).
• salwatorianie – czarny habit, przepasany czarnym cingulum z czterema węzłami.
• sercanie – sutanna duchowieństwa diecezjalnego w danej diecezji, przepasana kordonem (czarnym sznurem).
• sercanie Maryi – czarny habit przepasany niebieskim sznurem opadający na lewą stronę, na habicie znajduje się krzyż z wizerunkiem Ukrzyżowanego Jezusa.
• Sercanie Biali – biały habit, przepasany skórzanym paskiem koloru naturalnego, na habicie biały szkaplerz; na szkaplerzu wyhaftowane dwa złączone Serca Jezusa i Maryi, wokół serc potrójne lub podwójne splecione ciernie, tworzące jakby kolistą obręcz.
• Synowie Najświętszego Odkupiciela – czarny habit przepasany szerokim pasem, u boku różaniec, koloratka po zewnętrznej stronie ubioru.
• trynitarze – biały habit przepasany czarnym, skórzanym paskiem, biały szkaplerz z kapturem, na szkaplerzu naszyty niebiesko–czerwony krzyż.
• Werbiści – czarna sutanna kapłańska (bez guzików), przepasana czarnym pasem z czerwonym podbiciem, zakończonym frędzlami, wiązanym na lewą stronę.

Przykłady habitów żeńskich

Misjonarki Miłości

• augustianki - habit czarny z szerokimi rękawami, przepasany czarnym skórzany paskiem, czarny szkaplerz z białym kołnierzykiem, czarny welon z białą wypustką (biały welon dla nowicjuszek). Dodatkowo przy habicie jest noszony czarny długi różaniec, na szyi Siostry po ślubach wieczystych noszą zawieszony herb zakonu augustiańskiego.

• benedyktynki – habit czarny z szerokimi rękawami, szary szkaplerz, czarny welon na białym kapturze okrywającym czoło i podbródek
• boromeuszki - na co dzień czarny lub szary habit, do pracy niebieski, biały lub szary habit, welon dostosowany do koloru habitu
• dominikanki – biały habit i szkaplerz, czarny welon na białym kapturze zakrywającym czoło i podbródek, płaszcz czarny
• karmelitanki bose – brązowy habit aż do stop, z szerokimi rękawami, przepasany skórzanym pasem, na habicie szkaplerz na białej toce, na głowie czarny welon (biały dla nowicjuszek i profesek czasowych); w określonych okolicznościach, np. msza, uroczysta Liturgia Godzin, na habit nakładany biały płaszcz; całości stroju dopełnia duży drewniany różaniec za pasem u lewego boku i krzyżyk z pasyjką, noszony na sercu;
• klaryski – habit szaro-popielaty przepasany sznurem, kaptur biały okrywa czoło i podbródek, spada na piersi wycięty w karo, na nim czarny welon
• służebniczki starowiejskie – granatowy habit, czarny welon na głowie, krzyżyk profesyjny
• norbertanki – habit, płaszcz i szkaplerz biały, kaptur biały okrywa podbródek i piersi, na nim dwa cienkie welony – spodni biały, wierzchni czarny
• szarytki – dawniej: czarna spódnica, czarny kaftan z szerokimi rękawami, u pasa czarny fartuch i różaniec, na głowie biały kornet, dziś: granatowy habit do pół łydki, granatowy welon sięgający za ramiona
• urszulanki – czarna suknia z wąskimi rękawami zapinana z przodu na haftki, w pasie czarny wełniany sznur, przy szyi biała chusta, na głowie welon, w domu biały, do wyjścia czarny
• wizytki – czarny habit z szerokimi rękawami, przepasany czarnym sukiennym pasem, na głowie czarny czepek, na nim czarny welon, ramiona okryte białym sztywnym karczkiem, pod nim żółty krzyżyk na wstędze

Przypisy

Bibliografia

• Urszula Janicka-Krzywda: Patron, atrybut, symbol. Pallottinum, 1993, s. 18-22. ISBN 83-7014-203-6.

Liturgia rzymska Kościoła katolickiego

Obrzędy liturgiczne	chrzest bierzmowanie msza zwyczajna forma rytu rzymskiego nadzwyczajna forma rytu rzymskiego sakrament pokuty i pojednania namaszczenie chorych sakrament święceń sakrament małżeństwa liturgia godzin sakramentalia
Paramenty liturgiczne	kielich patena puszka (cyborium) kustodia melchizedek monstrancja konopeum naczynie na krzyżmo waskulum ampułki trybularz (kadzielnica) łódka aspersorium kropidło dzwonki mszalne tintinnabulum baldachim umbraculum sztandar procesyjny feretron relikwiarz krzyż procesyjny
Księgi liturgiczne	mszał rytuał pontyfikał brewiarz ewangeliarz lekcjonarz kolektarz graduał antyfonarz martyrologium psałterz sakramentarz agenda liturgiczna rubrycela
Bielizna kielichowa	korporał palka puryfikaterz ręczniczek welon kielichowy bursa
Szaty liturgiczne	humerał alba cingulum manipularz (sudarium) tunika (tunicella) stuła dalmatyka ornat kapa (pluwiał) pierścień pektorał pastorał mitra paliusz welon naramienny (tuwalnia)
Strój chórowy	sutanna koloratka biret komża rokieta mucet piuska habit coculla
Szaty papieskie	Pierścień Rybaka camauro subcinctorium falda fanon mantum tiara
Zobacz też	ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego rok liturgiczny kolory liturgiczne nabożeństwa