Habura

Habura

Widok na wieś z południa
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Medzilaborce
Starosta	Michal Prejsa[1]
Powierzchnia	27,82[2] km²
Wysokość	387 m n.p.m.
Populacja • liczba ludności	467 (1 stycznia 2021)
Nr kierunkowy	057
Kod pocztowy	067 52
Tablice rejestracyjne	ML
Położenie na mapie kraju preszowskiego Habura
Położenie na mapie Słowacji Habura
49°19′28″N 21°51′42″E/49,324444 21,861667
Strona internetowa

Habura (rusiń. Габура, Habura) – wieś (obec) na Słowacji, w kraju preszowskim, w powiecie Medzilaborce.

Położenie

Habura leży w historycznym kraju Zemplin. Położona jest w dolinie górnego toku Laborca, na terenie słowackiej części Beskidu Niskiego (według geografów słowackich ta część Beskidu Niskiego to Laborecká vrchovina), ok. 6,5 km na północny zachód od miasta Medzilaborce, a jej teren katastralny sięga aż po granicę państwową słowacko-polską na głównym grzbiecie wododziałowym Karpat między Weretyszowem (741 m n.p.m.) a Koprywniczną (709 m n.p.m.). Centrum wsi leży na wysokości ok. 385 m n.p.m.

Przez wieś biegnie droga nr 559 z Medzilaborec ku granicy słowacko-polskiej na przełęczy Beskid nad Czeremchą (581 m n.p.m.).

Historia

Założona została zapewne w 2. poł. XV w. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1543^[3], kiedy należała do feudalnego „państwa” Humenné. Następnie była własnością Drugethów. Leżała na starym szlaku handlowym, wiodącym z Węgier doliną Laborca i dalej przez przełęcz Beskid nad Czeremchą do Polski. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i hodowlą. Wieś znana jest jako miejsce wybuchu gwałtownych protestów mieszkańców przeciwko komorniczym egzekucjom zadłużonych rolników w 1935 r. (słow. Čertižniansko-haburská vzbura). W pierwszych dniach września 1939 r. przez Haburę, Čertižné i przełęcz Beskid nad Czeremchą wkraczały do Polski wojska hitlerowskie wraz z towarzyszącymi im jednostkami słowackimi. W tym czasie jeden z polskich samolotów zaatakował na terenie wsi słowacki pojazd wojskowy.

Przez Haburę prowadził w okresie II wojny światowej kurierski szlak przerzutowy Armii Krajowej na Węgry, przez Sanok – Poraż – Morochów – Mokre – Wysokie – Habura – Medzilaborce, którego organizatorem był Józef Rec^[4]. Była ona następnie jedną z pierwszych wsi dzisiejszej Słowacji, wyzwolonych spod okupacji niemieckiej. Niestety, ciężkie walki, toczone tu jesienią 1944 r., skutkowały prawie doszczętnym wypaleniem miejscowości.

Mieszkańcy

W roku 2001 wieś zamieszkiwało 138 Słowaków i 308 Rusinów.

Nazwiska mieszkańców (XIX wiek).

Zabytki i pamiątki historyczne

• Zrekonstruowana XVI wieczna drewniana cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy w 2011 roku.

• Cerkiew greckokatolicka z ok. 1800 r., murowana, klasycystyczna, w późniejszym okresie przebudowana.
• Izba pamiątkowa Haburskiej vzbury.
• Pomnik i tablica pamiątkowa poświęcona kapitanowi L. Kukorelliemu, bohaterowi in memoriam słowackiego powstania narodowego, który zginął niedaleko wsi.
• Posąg kniazia Laborec na górze Vršok (444 m n.p.m.).

Ochrona przyrody

• Rezerwat przyrody Haburské rašelinisko na pn. krańcu terenu katastralnego wsi, na samej granicy słowacko-polskiej.
• Stara lipa szerokolistna na grzbiecie na północ od centrum wsi, pod szczytem wzgórza 612,5 m n.p.m. (słow. lipa v Habure-Chvastejove), chroniona od 1994 r. jako pomnik przyrody. Wysoka na 25 m, obwód pnia 4,35 m. Jej wiek ocenia się na ok. 200 lat.
• Wschodnia część katastru wsi aż po grzbiet graniczny leży w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Wschodnie Karpaty.

Turystyka

Habura jest punktem wyjściowym dwóch znakowanych szlaków turystycznych: zielonego na Koprywniczną (słow. Koprivničná, 709 m n.p.m.) w grzbiecie granicznym (1 godz. 45 min.) i niebieskiego również na grzbiet graniczny, pod Weretyszowem (ok. 660 m n.p.m.; 1 godz. 50 min.).

Przypisy

Literatura

• Barański Mirosław J.: Niewydeptane szlaki Laboreckiej vrchoviny, w: „Gazeta Górska” R. XXIV, nr 2 (94), wiosna 2016, s. 36-39;
• Laborecká vrchovina. Dukla. Turistická mapa 1 : 50 000, 2. wyd.; VKÚ Harmanec 2004, ISBN 80-8042-181-1.