Hagenia abyssinica
 | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | różopodobne | ||
| Rząd | różowce | ||
| Rodzina | różowate | ||
| Rodzaj | Hagenia | ||
| Gatunek | Hagenia abyssinica | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Hagenia abyssinica (Bruce ex Steud.) J.F.Gmel. Syst. Nat., ed. 13[bis]. 2(1): 613. 1791[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Hagenia abyssinica – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Hagenia z rodziny różowatych. Występuje na obszarach górskich w środkowej i wschodniej Afryce równikowej[6] od Etiopii, Sudanu Południowego i DR Kongo na północy po Zambię i Malawi na południu[7][4]. Drzewa tego gatunku tworzą w górach zwykle wąskie i przerywane, niemal jednogatunkowe pasmo drzewostanu między afrykańskimi równikowymi lasami mglistymi i piętrem roślinności wrzosopodobnej rozciągającej się wyżej[7]. Roślina jest efektowna, zwłaszcza podczas kwitnienia, ma duże znaczenie użytkowe w obszarze występowania[6].
Morfologia
- Pokrój
- Drzewa osiągające zwykle do 9–15 m wysokości[7], ale najwyższe rosną do 25 m[6], o szerokiej, parasolowatej koronie[4][6]. Młode pędy są gęsto owłosione pomarańczowymi włoskami o długości ok. 4 mm i pokryte bliznami po opadłych liściach. Kora jest czerwonawo-brązowa[4].
- Liście
- Nieparzysto-pierzaste, osiągają do 40 cm długości, z czego ogonek ma do 15 cm. U nasady ogonek obejmuje pęd pochwiastą nasadą. Wzdłuż osi liścia wąskojajowate listki o długości 12–15 cm osadzone są niemal naprzeciwlegle i jest ich 5–8 par. Między nimi znajdują się znacznie mniejsze, zaokrąglone listki. Z wierzchu blaszka liści jest niemal naga, od spodu srebrzyście owłosiona[4].
- Kwiaty
- Zwykle jednopłciowe (rośliny są najczęściej dwupienne), zebrane w szczytowe, zwisające kwiatostany osiągające do 60 cm. Kwiatostany żeńskie są bardziej masywne od męskich. Kwiaty żeńskie osiągają do 1,5 cm średnicy, są lepkie i wsparte okazałymi, czerwonymi przysadkami. Kwiaty męskie mają ok. 8 mm średnicy i kolor od pomarańczowego do białego także nadają im przysadki[4][6].
- Owoce
- Suche, drobne, ukryte w zasychających kwiatach[6].
Ekologia
Gatunek rośnie na granicy zasięgu drzew w górach Afryki równikowej, w klimacie chłodnym i wilgotnym, zwykle na wysokościach od 2300 do 3300 m n.p.m. Rośnie w miejscach skalistych[6], tworząc często jednogatunkowe drzewostany lub zarośla[7]. W Etiopii tworzy zbiorowisko z Juniperus procera, Afrocarpus falcatus i Hypericum revolutum[6].
Zastosowanie
Drewno tego gatunku jest cenionym surowcem do wyrobu mebli i parkietów. Cechuje się ciemnoczerwoną barwą. Wykorzystywane jest także na opał[6].
W tradycyjnym ziołolecznictwie etiopskim wyciąg z suszonych kwiatów męskich stosowany jest w celu pozbycia się tasiemców. Korzenie gotowane z mięsem mają działać wzmacniająco i pomocniczo w różnych chorobach, w tym malarii. Z kory drzewa sporządza się leki stosowane przy biegunkach i bólach brzucha[6].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-07-11] (ang.).
- ↑ Rosaceae Hagenia abyssinica ( Bruce ) J.F.Gmel.. W: International Plant Names Index [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
- ↑ a b c d e f Hagenia abyssinica (Bruce) J.F.Gmel.. W: Flora of Zambia [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
- ↑ Hagenia abyssinica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j African Redwood. W: Global Trees Campaign [on-line]. [dostęp 2018-07-11].
- ↑ a b c d Afromontane single-dominant Hagenia abyssinica forest (Fd). W: Useful Tree Species for Eastern Africa [on-line]. World Agroforestry Centre. [dostęp 2018-07-11].
Media użyte na tej stronie
Kosobaum. A blühendes Zweigstück mit weiblicher Blüthenrispe in natürl. Grösse; 1 Ast der männlichen Blüthenrispe, desgl.; 2 Knospe der männlichen Blüthe, vergrössert; 3 männliche Blüthe, desgl.; 4 Staubgefässe, desgl.; 5 Pollen, desgl.; 6 weibliche Blüthe, desgl.; 7 dieselbe im Längsschnitt, desgl.; 8 Stempel, desgl.; 9 Fruchtzweig, nat. Grösse; 10 verblühte Blüthe, vergrössert; 11 Frucht mit den Deckblättern, desgl.; 12 dieselbe im Längsschnitt, desgl.; 13 Früchtchen, natürl. Grösse und vergrössert; 14 Früchtchen ohne Fruchtgehäuse, vergrössert; 15 dasselbe im Querschnitt, desgl.
Autor: Krzysztof Golik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hagenia abyssinica in Dunedin Botanic Garden, Dunedin, New Zealand
Autor: Dwergenpaartje, Licencja: CC BY-SA 4.0
East African rosewood, Hagenia abyssinica, photographed at Chogoria gate, Mount Kenya, at approximately 2950 m altitude