Hajle Syllasje I

Hajle Syllasje

Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży, Król królów Etiopii
Cesarz Etiopii
Okres	od 1930 do 1935
Poprzednik	Zauditu
Następca	Wiktor Emanuel III
Cesarz Etiopii
Okres	od 1941 do 1974
Poprzednik	Wiktor Emanuel III
Dane biograficzne
Dynastia	salomońska
Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1892 Ydżersa Goro
Data i miejsce śmierci	27 sierpnia 1975 Addis Abeba
Ojciec	Ras Mekonnen
Matka	Jeszi Ymmebiet Ali
Odznaczenia

Teferi Mekonnen

Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1892 Ydżersa Goro↗
Data śmierci	27 sierpnia 1975
Premier Etiopii
Okres	od 1927 do 1 maja 1936
Poprzednik	Habte Giorgis
Następca	Wolde Tzaddick
Przewodniczący Organizacji Jedności Afrykańskiej
Okres	od 25 maja 1963 do 17 lipca 1964
Następca	Gamal Abdel Naser
Okres	od 5 listopada 1966 do 11 września 1967
Poprzednik	Joseph Ankrah
Następca	Mobutu Sese Seko

Hajle Syllasje I (także Hajle Selasje I, Haile Selassie I; geez ኃይለ፡ ሥላሴ, „Potęga Trójcy”) (ur. 23 lipca 1892 w Ydżersa Goro, zm. 27 sierpnia 1975 w Addis Abebie) – ostatni cesarz Etiopii (1930–1936 i 1941–1974). Oficjalnie używał imienia „Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży”^[1][2][3][4].

Jest także znany jako symbol religijny ruchu Rastafari. Według wyznawców jest mesjaszem^[3][4].

Życiorys

Urodził się w 1892 roku koło Hareru jako Teferi Mekonnen. Syn rasa Mekonnena i kuzyn cesarza Menelika II. W 1907 roku został gubernatorem prowincji Sidamo^[2][1]. W 1916 roku został regentem po tym, jak od władzy odsunięto cesarza Lydż Ijasu. Współrządził wraz z cesarzową Zeuditu^[5][2]. W 1923 roku wprowadził kraj do Ligi Narodów. Później rozpoczął działania mające na celu zniesienia niewolnictwa^[2], które zostało zniesione jednak dopiero po włoskiej inwazji w 1935 roku. Problem niewolnictwa w Etiopii został wykorzystany propagandowo przez Włochów z jednej strony, aby ukazać Etiopię jako niecywilizowany kraj, z drugiej, dać jeden z pretekstów do inwazji^[6].

Złożył wizyty we Francji, Włoszech, Szwecji, Grecji i Wielkiej Brytanii, które przyniosły mu międzynarodowy rozgłos. Zyskał rozgłos wśród czarnoskórych mieszkańców Ameryki Północnej, zwłaszcza Jamajki, gdzie jego postać stała się symbolem ruchu religijnego Rastafari^[4].

Koronowany na cesarza 2 kwietnia 1930 roku w wyniku intryg i krwawego rozprawienia się z konkurentami do tronu^[7]. Jego pełny tytuł jako cesarza brzmiał „Cesarz Haile Selassie I, Zwycięski Lew Plemienia Judy, Wybraniec Boży“. W chwili objęcia przez niego władzy kraj był monarchią absolutną niemal całkowicie odizolowaną od świata. Cesarz rozpoczął stopniowe reformowanie kraju. W 1931 roku wprowadził pierwszą w historii kraju konstytucję oraz zwołał parlament. Choć kraj na mocy dokumentu stał się monarchią konstytucyjną, to Hajle Syllasje zachował absolutną władzę^[1][5]. Reformowanie kraju utrudniały rewolty w Ogadenie i na północy kraju. Rządy cesarza przerwała włoska inwazja zakończona okupacją kraju i włączeniem go w skład Włoskiej Afryki Wschodniej. Po wojennej klęsce udał się na emigrację do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał do 1941 roku^[2]. W 1935 roku przyznano mu tytuł Człowiek Roku 1935 według tygodnika „Time”^[8].

Po wyzwoleniu kraju w 1941 roku (przez wojska brytyjskie i etiopskich partyzantów) ponownie objął rządy^[2]. Wprowadzał dalsze reformy społeczne, gospodarcze i edukacyjne. Dążył do stopniowego unowocześnienia i europeizacji kraju, zachowując przy tym poszanowanie rdzennej kultury i tradycji. Jednocześnie wzmacniał swoją własną pozycję poprzez centralizację i pozbawianie gubernatorów przywilejów i samodzielności. Prowadził aktywną politykę zagraniczną, był przeciwnikiem łączenia się z blokami politycznymi i wojskowymi oraz jednym ze współzałożycieli Organizacji Jedności Afrykańskiej. Brał udział w mediacjach w konflikcie między Marokiem i Algierią oraz interweniował po stronie rządu Nigerii, gdy od tego kraju odłączyła się Biafra. W 1952 roku włączył w skład kraju Erytreę (wcześniej znajdowała się ona pod zarządem brytyjskim) jako republikę autonomiczną. W 1955 roku doprowadził do przyjęcia nowej konstytucji. W 1960 roku przeciwko jego rządom miał miejsce nieudany wojskowy zamach stanu. Od tego czasu narastała opozycja przeciwko jego rządom (szczególnie pośród wykształconych na europejski wzór wojskowych i cywilów). Cesarz obwiniany był o gospodarczy chaos i utrzymywanie feudalnych struktur władzy. Sytuację skomplikowała decyzja cesarza z 1962 roku. Pozbawił wówczas autonomii Erytreę i zaanektował ją, co wywołało walki partyzanckie w regionie i przyczyniło się do narodzenia tendencji separatystycznych w pozostałych miejscach państwa. W 1974 nastąpił duży kryzys polityczny spowodowany skutkami kilkuletniej suszy. Kryzys przyczynił się do wojskowego zamachu stanu w czerwcu tego samego roku. W jego wyniku władzę objął Komitet Koordynacyjny Sił Zbrojnych, tzw. Derg z Amanem Mikaelem Andomem jako przewodniczącym. We wrześniu tego samego roku wojsko zdetronizowało cesarza. Do końca życia przebywał w areszcie domowym^{[2][1][2][3][4]} w swoim dawnym pałacu^[9].

Zobacz też

• Cesarz Ryszarda Kapuścińskiego

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ethiopian Treasures – Emperor Haile Selassie (1930-1974)
• The Crown Council of Ethiopia
• Pełny tekst mowy na forum Ligi Narodów 1936
• Mowa na forum ONZ z 4 października 1963. bobmarley.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-12)]. z której Bob Marley zrobił swą sławną piosenkę „War”
• Marcus Garvey i jego przepowiednia o Haile Selassie
• Stosunek Haile Selassie do Rastafarian
• Haile Selassie i wojna włosko-etiopska
• Haile Selassie, ostatnie lata
• Krytyka rządów Haile Selassie I
• AldenA. Whitman AldenA., Haile Selassie of Ethiopia Dies at 83, nytimes.com, 28 sierpnia 1975 [dostęp 2014-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-08-12]  (ang.).