Hala Jaworzyna Rusinowa

Rusinowa Polana

Widok ze szlaku na Gęsią Szyję na tereny dawnej hali

Widok na Tatry Wysokie i Bielskie

Hala Jaworzyna Rusinowa – dawna hala pasterska w Tatrach Wysokich.

Hala była nazywana przez górali Jaworzyną, Jaworzyną Rusinową, Jaworzyną Rusińską, Rusińską Halą lub Rusinką. W jej skład wchodziła Rusinowa Polana oraz wschodnie i północne zbocza Gęsiej Szyi. Dodatkowymi uprawnieniami właścicieli tej hali był cerkiel leśny (potem zamieniony został na ekwiwalent leśny). Według przekazów ludowych nazwa hali pochodzi od nazwiska dawnego jej właściciela – sołtysa Rusina ze wsi Groń. Jednak najstarsze zachowane dokumenty podają, że pierwszym jej właścicielem w 1628 r. był sołtys tej wsi, ale o nazwisku Adam Groński-Belzyk. Potem, głównie w wyniku podziałów przy dziedziczeniu, hala miała już wielu właścicieli^[1]. W 1766 r. byli wśród nich Rusińscy albo Rusinowscy^[2], w 1818 r. m.in. Bartek Rusin i Jan Rusin^[1]. Hala wzmiankowana jest również w dokumentach z 1633 r. jako Węgierska Górka i 1699 jako Rusienka^[2].

W ostatnim okresie swojego istnienia hala ta wykorzystywana była przez bacę Murzańskiego z Gronia jako tzw. przepaska. Wypasał on na hali Za Mnichem, jednak ze względu na jej wysokogórskie położenie wiosną musiał przetrzymać stado na niżej położonych pastwiskach, zanim tam zazieleniła się trawa^[1]. Na Jaworzynie Rusinowej przetrzymywał stado również przez zimę, karmiąc je skoszonym z polany sianem. Było to ostatnie zimowisko w Tatrach.

W latach 60. XX wieku ogólna powierzchnia hali wynosiła 51,64 ha, w tym pastwiska stanowiły 15,0 ha, halizny 12,49 ha, lasy 24,15 ha. Wypas (przeliczony w owcach) wynosił 195 sztuk. Polana była koszona, wypas odbywał się na jej obrzeżach, haliznach i w lesie. Na polanie wypasano dopiero po jej wykoszeniu. Położone na wysokości 1150–1490 m bardzo strome zbocza Gęsiej Szyi ulegały w wyniku nadmiernego wypasu erozji. Lasy otaczające tę halę są ostoją jeleni i rzadkich gatunków ptaków, a wypas je płoszył^[3].

Ostatnim wypasającym na tej hali był baca Jan Murzański. Po włączeniu obszaru tej hali do TPN wypas zniesiono. Potem przywrócono tzw. kulturowy wypas na samej polanie. Z istniejącego dawniej dużego zgrupowania ok. 20 zabudowań pasterskich pozostało jeszcze kilka, można tu kupić oscypki. Polana ta jest dobrym punktem widokowym na Tatry Bielskie oraz szczyty Tatr Wysokich w rejonie Morskiego Oka^[2].

Szlaki turystyczne

– niebieski z Zazadniej przez Rusinową Polanę do Palenicy Białczańskiej.

• Czas przejścia z Zazadniej na Rusinową Polanę: 1:15 h, ↓ 1 h
• Czas przejścia z Rusinowej Polany do Palenicy Białczańskiej: 40 min, z powrotem 50 min

– zielony z Wierchporońca przez Rusinową Polanę i Gęsią Szyję na Rówień Waksmundzką, a dalej do schroniska „Murowaniec”.

• Czas przejścia z Wierchporońca na polanę: 1 h, ↓ 45 min
• Czas przejścia z polany przez Gęsią Szyję na Rówień Waksmundzką: 1 h, z powrotem 50 min

– czarny odchodzący od dolnego skraju polany, prowadzący na Polanę pod Wołoszynem. Czas przejścia w obie strony: 25 min^[4]

Przypisy