Hala Koszyki w Warszawie

Hala Koszyki w Warszawie

nr rej. 686 z 1 lipca 1965
Wnętrze odbudowanej hali Koszyki (2016)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Koszykowa 61/63
Typ budynku	hala targowa
Styl architektoniczny	secesja
Architekt	Juliusz Dzierżanowski (1906), JEMS Architekci (2016)
Powierzchnia użytkowa	22.3 tys. m²
Rozpoczęcie budowy	1906
Ukończenie budowy	1909
Ważniejsze przebudowy	2009–2016
Właściciel	Globalworth
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Hala Koszyki w Warszawie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Hala Koszyki w Warszawie
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Hala Koszyki w Warszawie
52°13′20″N 21°00′39″E/52,222222 21,010833
Strona internetowa

Hala na krótko przed zakończeniem budowy (1908)

Odbudowa hali, widoczne dwa zachowane budynki bramne (2014)

Odbudowana hala od strony ul. Koszykowej (2017)

Hala Koszyki^[1][2], hala targowa „Koszyki”^[3], hale przy ul. Koszykowej^[4], Hala Targowa na Koszykach^[5] – hala targowa wzniesiona w latach 1906–1909 przy ul. Koszykowej 61/63 w Warszawie.

Opis

Zespół na Koszykach był trzecim, po Halach Mirowskich i halach na placu Witkowskiego, kompleksem hal targowych wzniesionym w Warszawie na przełomie XIX i XX wieku^[6]. Hale umożliwiały m.in. lepszą organizację handlu i podniesienie warunków higienicznych sprzedaży dzięki przeniesieniu jej z otwartej przestrzeni do zamkniętych pomieszczeń^[7]. Hala na Koszykach powstała na terenie dawnego folwarku Koszyki z przeznaczeniem na miejsce handlu detalicznego dla mieszkańców rozbudowującej się południowej dzielnicy miasta^[3][5]. Inwestorem było miasto^[8]. Na potrzeby inwestycji magistrat nabył dwie parcele za kwotę 185 205 rubli^[8].

Zespół budynków przy ul. Koszykowej został wzniesiony w latach 1906–1909 w stylu secesyjnym według projektu Juliusza Dzierżanowskiego^[3], który w tamtym czasie pracował w Wydziale Budowlanym Zarządu Miejskiego^[9]. Hala targowa została zaprojektowana na rzucie klamry otwartej w kierunku ul. Koszykowej^[3]. Składała się z korpusu głównego (77 × 27 metrów) i dwóch prostopadłych skrzydeł bocznych (15 × 15 metrów)^[10]. Prace budowlane wykonała firma Kuksz i Lüdtke^[4], konstrukcję stalową firma Władysława Gostyńskiego^[11][12], a elementy metalowe (okucia, kraty i bramy) Fabryka Wyrobów Żelaznych Konstrukcji i Ornamentów H. Zielezińskiego^[10]. Budynek był jak na tamte czasy bardzo nowoczesny^[13]. Koszt jego budowy wyniósł 396 422 ruble^[12].

Autorem ozdób rzeźbiarskich na elewacjach był Zygmunt Otto^[4]. Nad wejściami do oficyn bramnych umieszczono łeb wołu, jeden z nielicznych w architekturze Warszawy portretów zwierzęcych^[14]. Na nim wsparty został kartusz herbowy wypełniony płaskorzeźbą przedstawiającą Syrenkę^[15]. Innymi detalami rzeźbiarskimi były m.in. bukiety kwiatów i owoców^[16].

Wejścia dla pieszych znajdowały się w skrzydłach bocznych, sięgających linii zabudowy ulicy, natomiast przez bramę znajdującą się na osi cofniętego w głąb posesji korpusu głównego mogły wjeżdżać wozy^[12]. W hali znajdowały się 4 duże sklepy piętrowe w części frontowej, 24 mniejsze sklepy, 60 jatek mięsnych, 12 rybnych oraz 144 stragany^[3]. Każdy rodzaj stoiska został starannie zaprojektowany (m.in. te przeznaczone do sprzedaży żywych ryb zostały wyposażone w baseny, a do handlu mięsem – w marmurowe lady)^[12]. Hala była podpiwniczona, dzięki czemu każdy sprzedający dysponował przestrzenią magazynową^[12]. W budynku znajdowały się także chłodnie^[17].

Handel odbywał się również na placu od strony ul. Noakowskiego^[5]. We wschodniej części posesji wzniesiono budynek administracyjno-mieszkalny^[18].

Wadą nowej inwestycji był brak miejsca dla postoju wozów oraz trudny dojazd wąską ulicą Koszykową^[19]. Hala rozpoczęła działalność 2 marca 1909, jednak wszystkie znajdujące się w niej stoiska zostały wynajęte dopiero po I wojnie światowej^[20].

Hala została poważnie uszkodzona w czasie radzieckich nalotów na Warszawę w maju 1943^[21]. Zniszczone stragany szybko jednak odbudowano^[21]. W czasie powstania warszawskiego hala została spalona i w większości zniszczona^[22][23]. Po wojnie obiekt został przejęty przez Warszawską Spółdzielnię Spożywców „Społem”^[22]. Po 1950 hala została rozbudowana o parterowe pawilony wokół dziedzińca^[11]. Powstał tam bazar, składający się z kilkudziesięciu sklepów^[22]. Od 1963 hala Koszyki działała pod nazwą Spółdzielczy Dom Handlowy „Koszyki”^[22].

W 1965 hala została wpisana do rejestru zabytków^[24].

Rozbiórka i odbudowa (2009–2016)

W 2009 firma Avestus Real Estate, która kupiła halę, dokonała jej rozbiórki, zachowując jedynie dwie oficyny bramne. Pozostawiono także część ściany z głównym wejściem^[13]. Inwestor zapowiedział, że rozebrane elementy konstrukcji hali zostaną odnowione, a po renowacji powrócą do odbudowanego obiektu. Zgodnie z planem zaakceptowanym przez stołecznego konserwatora zabytków, po zbudowaniu podziemnych parkingów, miano niezwłocznie przystąpić do montażu odrestaurowanej konstrukcji. Ten plan nie został jednak zrealizowany, a budowa została zatrzymana^[13].

W 2012 roku nieruchomość nabyła spółka Griffin Group, zapowiadając rewitalizację obiektu^[25].

Odbudowana hala została otwarta w październiku 2016^[26]. Przywrócono m.in. część elementów oryginalnej stalowej konstrukcji korpusu głównego oraz odrestaurowano secesyjne elementy budynków bramnych^[26][27]. Odrestaurowano odkryte w nich szyldy sklepowe z pierwszego okresu działalności hali, w tym jeden pisany cyrylicą^[28]. W korytarzach wejściowych położono oryginalne płytki ceramiczne^[28]. Stalową konstrukcję hali pomalowano na jej pierwotny zielony kolor^[28].

Zgodnie z koncepcją inwestora hala ma pełnić funkcję targowo-restauracyjną^[27]. W budynku rozpoczęło działalność kilkanaście restauracji, sklepy oraz supermarket^[26]. Część powierzchni przeznaczono na ekspozycję sztuki^[28]. Na poziomie –2 powstał parking na kilkaset aut, a obok odbudowanego obiektu wzniesiono dwa sześciopiętrowe budynki biurowe^[26].

Autorem projektu rekonstrukcji hali Koszyki była warszawska pracownia JEMS Architekci^[26]. Wartość inwestycji wyniosła 115 mln zł^[28].

Właściciel budynku

Obecnie właścicielem i zarządcą Hali Koszyki jest Globalworth – spółka inwestycyjna notowana na rynku AIM giełdy w Londynie, działająca na rynku nieruchomości w Europie Środkowo-Wschodniej. Projekt posiada certyfikat BREEAM na poziomie Very Good.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa
• O rozbiórce hali Koszyki na stronach Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Oddział w Warszawie