Halfdan Czarny

Halfdan Czarny (w koronie) na islandzkim manuskrypcie Flateyjarbók z XIV w.

Królestwa Norwegii w 820

Królestwa Norwegii w chwili śmierci Halfdana (860)

Halfdan Czarny Gudrødsson (staronordyjski: Hálfdan svarti, norweski: Halvdan Svarte, ur. ok. 820, zm. ok. 860 roku) – legendarna postać pochodząca z dynastii Ynglingów, legendarny król Norwegii panujący w latach 840–860, ojciec pierwszego historycznego króla Norwegii, Haralda Pięknowłosego.

Jego przydomek pochodził od koloru jego włosów.

Życiorys

W 821 roku został zamordowany jego ojciec, Gudrød Myśliwy. Jego matka, Åsa, zabrała zaledwie rocznego Halfdana i uciekła do Agder, ówczesnego królestwa norweskiego, skąd pochodziła. Tam właśnie Halfdan wychował się i dorastał.

W 838 roku, gdy miał około 18 lat, został koronowany na króla Agder. Natychmiast postanowił rozszerzyć swe królestwo. Rozdzielił królestwo Vestfold pomiędzy siebie i swego brata Olafa oraz przekonał Gandalfa, króla Vingulmarku, aby oddał mu połowę królestwa. Następnie Halfdan podbił teren zwany Raumarike (okolice dzisiejszego Oslo). Aby zabezpieczyć się przed utratą Raumarike, najpierw zabił króla tego cennego rejonu, a później jego brata.

Halfdan miał żonę Ragnhildę, córkę Haralda, króla Sogn. Pierwszy syn Halfdana otrzymał imię Harald po swym dziadku, a następnie został wysłany do Sogn, aby tam dorósł. Harald, król Sogn, wyznaczył Haralda (syna Halfdana) na swego następcę na krótko przed swą śmiercią. Gdy zmarł, Harald w młodym wieku wstąpił na tron Sogn, jednak rządził tylko rok, po czym zmarł na skutek choroby. Halfdan, kiedy tylko usłyszał o śmierci swego syna, wyruszył do Sogn i zażądał ogłoszenia go królem. Ponieważ nie spotkał się z żadnym oporem, został szybko koronowany i przyłączył Sogn do swego królestwa.

Trzej synowie króla Gandalfa, który wcześniej oddał mu połowę królestwa, ułożyli spisek przeciwko Halfdanowi i napadli go w nocy, usiłując zabić, jednak ten zdołał uciec do lasu. Próbując się zemścić, Halfdan zamordował dwóch z nich, a trzeci został wygnany. Tym samym Halfdan otrzymał drugą połowę królestwa Vingulmark. W rezultacie posiadał już duże królestwo i był ważnym władcą.

Halfdan zmarł około roku 860, w wieku 40 lat, kiedy załamał się pod nim lód na jeziorze Randsfjorden. Wyłowiono jego martwe ciało spod lodu. Ponieważ każde z czterech królestw (Sogn, Raumarike, Agder, Vingulmark) rządzonych przez Halfdana chciało pochować tak wybitnego władcę na swym terenie, ciało Gudrødssona zostało poćwiartowane na cztery części i każda część została wysłana do innego królestwa, gdzie została pochowana.

Genealogia

¹ Córka Haralda Złotobrodego, króla Sogn.
² Córka Zygfryda, króla Ringerike.

Władcy Norwegii Władcy legendarni Ynglingowie Halfdan I Biały (640–700) Eystein Halfdansson (700–730) Halfdan II Łagodny (730–784) Gudrød Myśliwy (784–821) Olaf (821–840) Halfdan III Czarny (840–860) Królestwo Norwegii Ynglingowie Harald I Pięknowłosy (872–930) Eryk I Krwawy Topór (930–935) Haakon I Dobry (935–961) Harald II Szara Opończa (961–976) Skjoldungowie Harald Sinozęby (961–987) Swen Widłobrody (987–995) Haakon Sigurdsson (970/975–995) Ynglingowie Olaf I Tryggvason (995–1000) Skjoldungowie Swen Widłobrody (1000–1014) Eryk z Lade (1000–1015) Swen z Lade (1000–1015) Ynglingowie Olaf II Haraldsson (1015–1028) Skjoldungowie Knut Wielki (1028–1035) Haakon Eiriksson (regent 1028–1029/1030) Swen Knutsson (1030–1035) Ælgifu (regentka 1030–1035) Ynglingowie Magnus I Dobry (1035–1047) Ród króla Haralda Harald III Srogi (1045–1066) Magnus II Haraldsson (1066–1069) Olaf III Pokojowy (1067–1093) Haakon Magnusson (1093–1094) Magnus III Bosy (1093–1103) Olaf Magnusson (1103–1115) Eystein I Magnusson (1103–1123) Sigurd I Krzyżowiec (1103–1130) Magnus IV Ślepy (1130–1135) Harald IV Gille (1130–1136) Sigurd II Gęba (1136–1155) Inge I Garbaty (1136–1161) Eystein II (1142–1157) Magnus Haraldsson (1142–1145) Haakon II Barczysty (1157–1162) Magnus V (1161–1184) Ród króla Sverrego Sverre Sigurdsson (1184–1202) Haakon III (1202–1204) Guttorm Sigurdsson (1204) Inge II Baardsson (1204–1217) Haakon IV Stary (1217–1263) Haakon Haakonsson Młody (1240–1257) Magnus VI Prawodawca (1263–1280) Eryk II Wróg Księży (1280–1299) Haakon V Długonogi (1299–1319) Folkungowie Magnus VII Eriksson (1319–1343/1355) Haakon VI Magnusson (1343–1380) Olaf IV (1380–1387) Unia kalmarska Estrydsenidzi Małgorzata (1387–1412) Gryfici Eryk III Pomorski (1396–1442) Wittelsbachowie Krzysztof Bawarski (1442–1448) Dynastia Bonde Karol I Knutsson Bonde (1449–1450) Oldenburgowie Chrystian I (1450–1481) Bezkrólewie (1481–1483) Jan (1483–1513) Chrystian II (1513–1523) Fryderyk I (1523–1533) Olav Engelbrektsson (regent 1533–1536) Królestwo Danii i Norwegii Oldenburgowie Chrystian III (1534/1536–1559) Fryderyk II (1559–1588) Chrystian IV (1588–1648) Fryderyk III (1648–1670) Chrystian V (1670–1699) Fryderyk IV (1699–1730) Chrystian VI (1730–1746) Fryderyk V (1746–1766) Chrystian VII (1766–1784) Fryderyk VI (1784–1814) Królestwo Norwegii Oldenburgowie Christian Frederik (regent 1814) Christian Frederik (1814) Unia szwedzko- norweska Oldenburgowie Karol II (1814–1818) Bernadotte Karol III Jan (1818–1844) Oskar I (1844–1859) Karol IV (1859–1872) Oskar II (1872–1905) Królestwo Norwegii Oldenburgowie Haakon VII (1905–1957) Olaf V (1957–1991) Harald V (od 1991)