Haliaeetus

	Haliaeetus
	Savigny, 1809
	; Przedstawiciel rodzaju – bielik amerykański (H. leucocephalus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Haliaeetus
	Typ nomenklatoryczny
	Haliaeetus nisus Savigny, 1809 (= Falco albicilla Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Haliaetus Vieillot, 1818; Haliaetos Bonaparte, 1826; Haliaethus Lesson, 1831; Ossifraga N. Wood, 1835; Aetus Morris, 1837; Cuncuma Hodgson, 1837; Pontoaetus Kaup, 1844; Thallasoaetus Kaup, 1844; Blagrus Blyth, 1846;
	Haliaetus Vieillot, 1818; Haliaetos Bonaparte, 1826; Haliaethus Lesson, 1831; Ossifraga N. Wood, 1835; Aetus Morris, 1837; Cuncuma Hodgson, 1837; Pontoaetus Kaup, 1844; Thallasoaetus Kaup, 1844; Blagrus Blyth, 1846;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Haliaeetus – rodzaj ptaka z podrodziny jastrzębi (Accipitrinae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje ptaki występujące od Ameryki Północnej (bielik amerykański), przez Europę (bielik zwyczajny), Afrykę (bielik afrykański, bielik madagaskarski) i Azję (bielik białobrzuchy, bielik wschodni, bielik olbrzymi i bielik zwyczajny), aż po Oceanię (bielik melanezyjski) oraz Australię (bielik białobrzuchy)^[12].

Morfologia

Długość ciała 60–105 cm, rozpiętość skrzydeł 165–245 cm; masa ciała samic 1300–9000 g, samców 1100–6000 g^[12].

Systematyka

Etymologia

Haliaeetus (Haliaetus, Haliaetos, Haliaethus): łac. haliaetus lub haliaetos „morski orzeł, rybołów”, od gr. ἁλιαιετος haliaietos „morski orzeł, rybołów”, od ἁλι- hali- „morski”, od ἁλς hals, ἁλος halos „morze”; αετος aetos orzeł^[13].
Ossifraga: łac. ossifraga „łamacz kości”, nazwa stosowana dla wielu dużych, kradnących pożywienie ptaków, od os, ossis „kość”; frango „łamać”^[13]. Gatunek typowy: Falco albicilla Linnaeus, 1758.
Aetus: gr. αετος aetos „orzeł”^[13]. Gatunek typowy: Aetus pygargus Morris, 1837 (= Falco albicilla Linnaeus, 1758).
Cuncuma: nep. nazwa Kunkum dla bielika wschodniego^[13]. Gatunek typowy: Haliaeetus albipes Hodgson, 1836 (= Aquila leucorypha Pallas, 1771.
Pontoaetus: gr. ποντος pontos „morze”; αετος aetos „orzeł”^[13]. Gatunek typowy: Falco leucogaster J.F. Gmelin, 1788.
Thallasoaetus: gr. θαλασσα thalassa, θαλασσης thalassēs „morze”; αετος aetos „orzeł”^[13]. Gatunek typowy: Aquila pelagica Pallas, 1811.
Blagrus: epitet gatunkowy Falco blagrus Daudin, 1800; fr. nazwa „Blagre” dla bielika białobrzuchego użyta przez Levaillanta w 1796 roku, od blanc „biały”; gris „szary” (por. gr. βλαξ blax, βλακος blakos „nieaktywny”; αγρευς agreus „łowca”, od αγρευω agreuō „polować”, lub typ jakiegoś ptaka, wciąż niezidentyfikowany, wymieniony przez Aelianusa)^[13]. Gatunek typowy: Falco blagrus Daudin, 1800 (= Falco leucogaster J.F. Gmelin, 1788).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]:

Haliaeetus leucogaster (J.F. Gmelin, 1788) – bielik białobrzuchy
Haliaeetus sanfordi Mayr, 1935 – bielik melanezyjski
Haliaeetus vocifer (Daudin, 1800) – bielik afrykański
Haliaeetus vociferoides Des Murs, 1845 – bielik madagaskarski
Haliaeetus leucoryphus (Pallas, 1771) – bielik wschodni
Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758) – bielik zwyczajny
Haliaeetus leucocephalus (Linnaeus, 1766) – bielik amerykański
Haliaeetus pelagicus (Pallas, 1811) – bielik olbrzymi

Uwagi

↑ ^a ^b ^c Niepoprawna późniejsza pisownia Haliaeetus Savigny, 1809.

Przypisy

↑ Haliaeetus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ M.J.C. Savigny: Systeme des Oiseaux de l’Egypte et de la Syrie. W: France. Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 1: Histoire Naturelle. Paris: Imprimerie impériale, 1809, s. 68, 85. (fr.)
↑ J.L.P. Vieillot: Ordre 1. Oiseaux Accipitres. W: Nouveau Dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Par une société de naturalistes et d’agriculteurs. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmenté. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 101. (fr.)
↑ Ch.L. Bonaparte. The genera North American birds, and a synopsis of the species found in the United States. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 2, s. 24, 1826 (ang.).
↑ R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. T. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 654. (fr.)
↑ N. Wood. Remarks on vernacular and scientific ornithological nomenclature. „The Analyst”. 2 (11), s. 305, 1835 (ang.).
↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837 (ang.).
↑ B.H. Hodgson. On some new Genera of Raptores, with remarks on the old genera. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 6 (1), s. 367, 1837 (ang.).
↑ Kaup 1844 ↓, s. 122.
↑ Kaup 1844 ↓, s. 123.
↑ E. Blyth. Notes on the Fauna of the Nicobar Islands. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 15, s. 369, 1846 (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-04]. (ang.)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-04].

Bibliografia

J.J. Kaup: Classification der Säugethiere und Vögel. Darmstadt: C. W. Leske, 1844, s. 1–144. (niem.)

[uwaga1-3] Niepoprawna późniejsza pisownia Haliaeetus Savigny, 1809.

[itis-1] Haliaeetus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Savigny-2] M.J.C. Savigny: Systeme des Oiseaux de l’Egypte et de la Syrie. W: France. Commission des sciences et arts d’Egypte: Description de l’Égypte, ou, Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Égypte pendant l’expédition de l’armée française. T. 1: Histoire Naturelle. Paris: Imprimerie impériale, 1809, s. 68, 85. (fr.)

[Vieillot-4] J.L.P. Vieillot: Ordre 1. Oiseaux Accipitres. W: Nouveau Dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Par une société de naturalistes et d’agriculteurs. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmenté. T. 24. Paris: Chez Deterville, 1818, s. 101. (fr.)

[Bonaparte-5] Ch.L. Bonaparte. The genera North American birds, and a synopsis of the species found in the United States. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”. 2, s. 24, 1826 (ang.).

[Lesson-6] R.-P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d’oiseaux: ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. T. 1. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1831, s. 654. (fr.)

[Wood-7] N. Wood. Remarks on vernacular and scientific ornithological nomenclature. „The Analyst”. 2 (11), s. 305, 1835 (ang.).

[Morris-8] F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837 (ang.).

[Hodgson-9] B.H. Hodgson. On some new Genera of Raptores, with remarks on the old genera. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 6 (1), s. 367, 1837 (ang.).

[CITEREFKaup1844[https://biodiversitylibrary.org/page/35282204_122]-10] Kaup 1844 ↓, s. 122.

[CITEREFKaup1844[https://biodiversitylibrary.org/page/35282205_123]-11] Kaup 1844 ↓, s. 123.

[Blyth-12] E. Blyth. Notes on the Fauna of the Nicobar Islands. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 15, s. 369, 1846 (ang.).

[Winkler&inni-13] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hawks, Eagles, and Kites (Accipitridae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.accipi1.01. [dostęp 2020-06-04]. (ang.)

[Jobling-14] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-15] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-04].

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne