Halina Żurowska

Halina Żurowska
Heniek, Łabędź, Leliwa, Baśka
Ilustracja
porucznik porucznik
Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1905
Olszanica

Data i miejsce śmierci

21 września 1949
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1939–1944
1945–1948

Siły zbrojne

Kotwica symbol.svg Armia Krajowa
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
powstanie warszawskie
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941, dwukrotnie)

Halina Żurowska vel Helena Żurowska[1] herbu Leliwa (ur. 24 czerwca 1905 w Olszanicy, zm. 21 września 1949 w Warszawie) – polska inżynier rolnictwa, kurierka i łączniczka AK i WiN-u, uczestniczka powstania warszawskiego, porucznik.

Życiorys

Urodziła się 24 czerwca 1905 w Olszanicy. Była wnuczką Teofila Żurowskiego oraz córką Wiktora Żurowskiego i Władysławy z domu Gniewosz, zamieszkałych w okolicy Dobromila. Była kuzynką polskich historyków średniowiecza, braci Kazimierza i Tadeusza Żurowskich, pochodzących z Zagórza.

Ukończyła studia na Wydziale Rolnictwa Politechniki Lwowskiej, uzyskując tytuł inżyniera rolnictwa. Zamieszkiwała w rodzinnej posiadłości w Boniowicach i zajmowała się rolnictwem. W 1937 w jej gospodarstwie założona została jedna z dwóch na obszarze rejonu Lwowskiej Izby rolniczej subplantacja oryginalnego wczesnego owsa odmiany „Oberek”[2][3].

W czasie II wojny światowej była kurierem do specjalnych zleceń Komendy Głównej Armii Krajowej[4]. Używała kilku pseudonimów oraz fałszywej tożsamości Anna Jaroszewicz.

Udział w powstaniu warszawskim

Od 2 do 29 sierpnia 1944 roku pełniła służbę łączniczki do specjalnych zleceń w odwodowym batalionie „Iwo” (mjr Jan Zakrzewski), stacjonującym w rejonie ulicy Kruczej i Marszałkowskiej w Śródmieściu. Następnie tę samą funkcję pełniła w Zgrupowaniu „Radosław” (płk Mazurkiewicz), biorąc udział w walkach na Czerniakowie. Utrzymywała łączność z Komendą Główną AK i Dowództwem Powstania, przenosząc osobiście ustne meldunki od płk. „Radosława” do gen. „Montera”, przeprowadzała rozpoznania kanałami pomiędzy Czerniakowem i Śródmieściem. W czasie jednego z takich przejść – 17 września 1944 roku doznała przestrzału prawej ręki ze zmiażdżeniem kości i znalazła się w szpitalu powstańczym. 20 września 1944 roku została mianowana porucznikiem i odznaczona po raz drugi Krzyżem Walecznych. Po klęsce powstania przebywała w obozie jenieckim do 11 kwietnia 1945 roku pod numerem 47073.

Działalność w WiN

W październiku 1945 roku wróciła do kraju. W latach 1945–1947 była kurierką Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość pomiędzy krajem a kierownictwem zagranicznym. Wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty WiN-u z Polski na Zachód i odwrotnie.

Aresztowanie, proces i śmierć

Zdjęcie sygnalityczne Heleny Żurowskiej, wykonane w MBP po aresztowaniu

29 września 1948 roku została aresztowana przez UB w Gdańsku. 6 września 1949 roku została skazana na karę śmierci. Wobec nie skorzystania z prawa łaski przez prezydenta Bolesława Bieruta, w dniu 21 września 1949 została rozstrzelana w więzieniu mokotowskim. Komunistyczne władze odmówiły wydania ciała rodzinie. Miejsca pochówku pozostaje nieznane.

Do końca życia pozostawała w stanie panieńskim. Była jedną z nielicznych kobiet polskiego podziemia niepodległościowego skazanych na śmierć. Prawdopodobną przyczyną jej skazania na najwyższą karę był fakt zdemaskowania przez nią V Zarządu WiN-u jako agentury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Świadczył o tym list znaleziony u niej w czasie rewizji.

Protokół wykonania wyroku śmierci na Helenie Żurowskiej

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. Stowarzyszenie wychowawców "ELEUSIS" w Sanoku: Helena Żurowska - bieszczadzka "Inka". [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-28)].Sprawdź autora:1.
  2. Sprawozdanie z działalności Lwowskiej Izby Rolniczej. Rok budżetowy 1936/37. Lwów: 1938, s. 60.
  3. Sprawozdanie z działalności za rok gospodarczy 1936/37. Lwów: Małopolskie Towarzystwo Rolnicze Oddział we Lwowie, 1937, s. 69.
  4. Komenda Główna ZWZ – AK 1940 – 1944. dws-xip.pl. [dostęp 2018-10-25].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Kotwica symbol.svg
Autor: Liftarn, Licencja: CC BY-SA 2.5
Kotwica symbol
POL Krzyż Walecznych (1941) 2r BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1941) nadany dwukrotnie.
PL Epolet por.svg
Naramiennik porucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Helena Żurowska2.jpg
Zdjęcie sygnalityczne Heleny Żurowskiej, wykonane w MBP po aresztowaniu. Warszawa, 1948 r. (fot. z zasobu IPN, sygn. IPN BU 0259/322)
Protokol zurowska.jpg
Autor: Michał Łukomski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie dokumentu - protokołu wykonania wyroku śmierci na Helenie/Halinie Żurowskiej
Krzyż Zrzeszenia WiN.jpg
Autor: American1990, Licencja: CC BY-SA 3.0
Krzyż Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" (WiN) 1945-1954
Helena Żurowska.jpg
Helena Żurowska