Halina Nieniewska

Halina Nieniewska

Data i miejsce urodzenia	1890 Warszawa
Data i miejsce śmierci	22 maja 1942 Warszawa
Przynależność polityczna	Stronnictwo Demokratyczne
Odznaczenia

Halina Nieniewska (Halżka) ps. „Irena Konarska”, „Iza” (ur. 1890 w Warszawie, zm. ok. 22 maja 1942 tamże) – kapitan Wojska Polskiego, działaczka kobieca, oświatowa i demokratyczna.

Życiorys

Uczyła się początkowo w domu, a następnie na tajnych kompletach w gimnazjum J. Kowalczykówny i J. Jawurkówny^[1]. W 1905 uczestniczyła w strajku szkolnym. W Szwajcarii ukończyła szkołę średnią i tam studiowała romanistykę, filozofię i historię na uniwersytecie w Lozannie^[2]. Podczas studiów członkini „Filarecji”^[3]. Była silna fizycznie, więc uprawiała wspinaczkę wysokogórską^[1].

Powróciła do Warszawy w 1913, a w kwietniu tego samego roku wzięła udział wraz z matką w organizowaniu Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego, której potem była warszawską działaczką. Członkini Związku Patriotów, oraz Polskiej Organizacji Wojskowej^[2]. Od 1915 uczyła języka francuskiego w szkole Janiny Zdziennickiej-Roszkowskiej, jak również dawała lekcje prywatne tego języka^[1]. W latach 1919-1920 służyła w II Ochotniczej Legii Kobiet w Wilnie. Powróciła do Warszawy w 1920 i zaczęła pracować jako nauczycielka języka francuskiego w prywatnych żeńskich szkołach Marii Taniewskiej, Wandy Posselt-Szachtmajerowej, J. Zdziennickiej-Roszkowskiej oraz w Państwowym Instytucie Nauczycielskim. Stosowała w nauce języka nowatorskie metody pedagogiczne i jako jedna z pierwszych w Polsce wprowadziła inscenizację piosenek i przedstawień francuskich w szkołach. Jednocześnie przygotowywała dysertację doktorską o Ludwiku Mierosławskim na seminarium prof. Marcelego Handelsmana, ale pracy tej nie ukończyła^[1]. W latach 1928–1938 była wizytatorką Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz instruktorką metodyki nauczania języka francuskiego. Była wraz z Olgą Cieślińską autorką cyklu podręczników do nauki tego języka: Parlons franfais (Lwów 1934), Le Français travaille (Warszawa 1935), Aux quatre coins de la France (Lwów 1936), Les Français de nos jours (Lwów 1937). Miały one kilka wydań i wznawiane były także w l. 1945-1947^[1]. Uczyła jednocześnie w państwowym gimnazjum i liceum, im. Królowej Jadwigi i S. Staszica^[2]. Jako delegatka polska uczestniczyła w szeregu zjazdów i konferencji międzynarodowych, m.in. w Kongresie Wychowania Moralnego w Krakowie w r. 1934, i Międzynarodowym Kongresie Wychowania Rodzinnego w Brukseli w 1935 roku^[4]. Była także w l. 1930-1934 członkiem zarządu Towarzystwa Neofilologicznego, oraz członkiem redakcji „Neofilologia”.Działaczka Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, członkini Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz Stowarzyszenia „Zrąb” skupionego wokół Janusza Jędrzejewicza i Adama Skwarczyńskiego^[3]. Pod koniec lata 30. współzałożyciela Klubu Demokratycznego (1937) a następnie działaczka Stronnictwa Demokratycznego^[5].

Tablica pamiątkowa na budynku przy ulicy Raszyńskiej 58 w Warszawie (adres obecny), poświęcona pamięci Haliny Nieniewskiej

Od jesieni 1939 w konspiracji. W październiku 1939 w jej mieszkaniu przy ul. Raszyńskiej 56 nastąpiło zaprzysiężenie członków sztabu dowództwa Służby Zwycięstwa Polski na czele z gen. Michałem Tokarzewskim^[6]. W szkołach średnich była czynna w organizowaniu kompletów tajnego nauczania oraz jedna z inicjatorek zorganizowanych jesienią 1940 kompletów nauk biologicznych na poziomie akademickim^[7] na tajnym Uniwersytecie Warszawskim^[8]. Członkini Stronnictwa Demokratycznego „Prostokąt” oraz naczelny redaktor pisma „Nowe Drogi”^[5]. Kierowniczka komórki „IKo”^[9] od 1941 w Oddziale Organizacyjnym KG ZWZ-AK, a która utrzymywała łączność z obozami jenieckimi i robotnikami polskimi wywiezionymi w głąb Rzeszy hitlerowskiej^[1][10][5]. Wspólnie ze Stanisławem Smoleńskim redagowała konspiracyjne pismo ,,Głos Ojczyzny" przeznaczone dla rodaków przebywających w Niemczech^[1]. 17 lipca 1940 w czasie tajnej matury kompletów liceum, im. Królowej Jadwigi po raz pierwszy aresztowana z grupą nauczycieli i uczennicami. Prowadziła nadal nauczanie będąc więzioną na Pawiaku^[2]. Po 2 tygodniach zwolniona, ale nie zaniechała konspiracji. Oprócz „IKo” prowadziła komórkę „Import”, która zajmowała się odbiorem poczty i pieniędzy dla kurierów z zagranicy. 28 kwietnia 1942 podczas spotkania z jednym z korespondentów „IKo”^[11] została powtórnie aresztowana w mieszkaniu Wiktorii Cieciemirskiej przy ul. 6 Sierpnia 58. Więziona na Pawiaku i torturowana w al. Szucha podczas, których nic nie ujawniła. Wzięła wszystko na siebie wobec okazanych dowodów. Podczas przesłuchania została zamordowana, a jej zmasakrowane zwłoki przekazano do kostnicy na ul. Oczki, gdzie zostały rozpoznane^[2].

Rodzina

Halina Nieniewska była córką architekta Apoloniusza Pawła h. Nałęcz i Joanny z Załuskowskich h. Rola^[1]. Rodziny nie założyła. Jej bliskim krewnym był geolog i inżynier August Nieniewski (1901–1987).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931^[12][13],
• Krzyż Walecznych (za walki OLK)^[13],
• Srebrny Wawrzyn Akademicki – 7 listopada 1936^[14].
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – pośmiertnie, 19 marca 1942^[13],
• Krzyż Armii Krajowej pośmiertnie 1967

Jej nazwisko figuruje na tablicy pamiątkowej w X Liceum Ogólnokształcącym, im. Królowej Jadwigi przy ul. Woronicza 8.

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Konarski, Nleniewska Halina (1890-1942), Polski Słownik Biograficzny, t. 23, s. 40-41
• Hanna Michalska: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939–1945; poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988, s. 289–290. ISBN 83-06-01195-3.

Linki zewnętrzne

• Polska Niezwykła.pl [dostęp 12.11.2013]
• Halina Nieniewska, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-09].