Halina Nowacka-Durnaś

Halina Nowacka-Durnaś
Ilustracja
Halina Nowacka (ok. 1939)
Data i miejsce urodzenia

31 października 1909
Poznań

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

28 września 2005
Szczecin

Instrumenty

fortepian

Zawód

pianistka, pedagog

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”

Halina Nowacka-Durnaś (ur. 31 października 1909 w Poznaniu, zm. 28 września 2005 w Szczecinie) – polska pianistka i nauczycielka muzyki, organizatorka życia muzycznego w powojennym Szczecinie, założycielka i dyrektor pierwszej w mieście szkoły muzycznej, która w 1988 roku weszła w skład Zespołu Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego.

Życiorys

Lata 1909–1940

Halina Nowacka była córką Ludwika Nowackiego i Bronisławy z domu Czyżewskiej. Urodziła się w październiku 1909 roku w Poznaniu (zabór pruski, zob. Polska w latach 1831–1914). Miała liczne rodzeństwo (jednym z braci był Witold Nowacki)[1]. Wczesne dzieciństwo spędziła w Zakrzewie k. Gniezna. W 1918 roku rodzina przeprowadziła się do Poznania; w następnych latach kilkakrotne zmieniała miejsce zamieszkania (Gdańsk, Janowiec Wielkopolski, od 1922 roku Bydgoszcz). Halina Nowacka uczyła się gry na fortepianie w Nakle nad Notecią (lekcje prywatne) i w Bydgoskim Konserwatorium Muzycznym[2][3][4].

w 1936 roku rodzina ponownie zamieszkała w Poznaniu, gdzie młoda pianistka nagrywała utwory dla bydgoskiego, toruńskiego i poznańskiego radia[2][3][4].

Lata 1940–1945

W marcu 1940 roku (zob. kalendarium II wojny światowej) rodzinę Nowackich wysiedlono do Janowca nad Wisłą. W czerwcu 1942 roku Halina Nowacka wyszła za mąż za Stanisława Durnasia, lekarza weterynarii i swojego pierwszego ucznia[5]. Mieli syna Marka. Mąż uczestniczył w Ruchu Oporu Armii Krajowej, za co został rozstrzelany w czerwcu 1944 roku (wraz z grupą czterdziestu więźniów). Halina Durasiowa z dzieckiem i rodzicami przeniosła się do Karczmisk. Przed wrześniem 1944 roku (zob. kalendarium II wojny światowej) wyjechała do Lublina. Przez niecały rok była nauczycielką fortepianu w Państwowym Instytucie Muzycznym im. St. Moniuszki, powołanym przez Ministra Kultury i Sztuki PKWN, Wincentego Rzymowskiego[2][3][4] (uczelni nawiązującej nazwą do przedwojennego Instytutu Muzycznego, założonego przez Lubelskie Towarzystwo Muzyczne[6][7]).

Lata 1945–2005

H. Nowacka-Durnaś przyjechała do Szczecina 19 sierpnia 1945 roku. Wkrótce rozpoczęła pracę nauczyciela śpiewu i muzyki w Państwowym Gimnazjum i Liceum Janiny Szczerskiej[2][3][4]. W pierwszej inauguracji roku szkolnego, która odbyła się 1 września 1945 roku, wzięli udział niemal wszyscy ówcześni polscy mieszkańcy miasta, zgromadzeni wzdłuż alei Piastów[8][9].

Po kilku miesiącach (luty 1946), po otrzymaniu zgody Ministerstwa Kultury i Sztuki (Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej) utworzyła i została dyrektorem prywatnej Niższej (pięcioklasowej) i Średniej (sześcioklasowej) Szkoły Muzycznej. Szkole nadano imię Karola Szymanowskiego. Początkowo lekcje odbywały się w prywatnym mieszkaniu założycielki szkoły (al. Piastów 72), a w kolejnych miesiącach w większych pomieszczeniach przy ul. Armii Czerwonej 1 (obecnie: ul. Monte Cassino) i z udziałem coraz liczniejszego grona pedagogicznego[a]. We wrześniu naukę rozpoczęło 239 uczniów w klasach fortepianu, skrzypiec, śpiewu solowego i akordeonu[2].

Siedziba Zespołu Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego

W powojennych warunkach poszukiwanie niezbędnych lokali, instrumentów i literatury muzycznej wymagało wielkiego wysiłku i zdolności organizacyjnych. Halina Durnasiowa nie ograniczała się do tej pracy – pełniła równocześnie (od 1 października 1946) funkcję kierownika Okręgowego Biura Koncertowego, popularyzując muzykę wśród mieszkańców miasta[2][3].

W 1950 roku szkołę upaństwowiono. Została połączona z utworzoną w marcu 1946 roku drugą prywatną szkołą muzyczną (od 1950 Państwowa Szkoła Muzyczna im. Fryderyka Chopina) i prowadzoną przez Wacława Piotrowskiego. Wspólnie z IX Liceum Ogólnokształcącym utworzono Liceum Muzyczne (1980), działające w byłym „pałacu Wolkenhauera”. W 1988 roku powstał Zespół Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego[b][2][10][11].

W szkole pracowała ponad 50 lat, wychowując pokolenia znanych pianistów; wśród nich byli Marek Jasiński i Roman Kraszewski, pierwszy absolwent szkoły i nauczyciel od roku szkolnego 1948/49[2].

Wyróżnienia, upamiętnienie i opinie wychowanków

Tablica pamiątkowa w budynku „Muzyka”[12]

Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1991) oraz wyróżniona[3]:

Słowa jednej z uczennic[2]:

Pani Profesor oddziaływała na nas poprzez swoją osobowość, niezaprzeczalne umiejętności w zakresie gry na fortepianie i wewnętrzny spokój, który nam potrafiła przekazać. Myślę, że czuwała nad nami, czyniąc to jednak w bardzo dyskretny sposób, pełen taktu i wyczucia charakteru każdego ucznia, traktując nas zawsze bardzo indywidualnie uzyskiwała wspaniałe efekty nie tylko w nauczaniu, ale także na polu wychowawczym[2].

Formą upamiętnienia Haliny Nowackiej-Durnaś jest praca magisterska Piotra Woźniaka na temat jej działalności pedagogicznej[2].

Uwagi

  1. ↑ Początkowo grono pedagogiczne liczyło 9 osób. Po wakacjach nowo przyjęci uczniowie podjęli naukę w pomieszczeniach przy ul. Armii Czerwonej 1 (obecnie: Monte Cassino), w klasach fortepianu, skrzypiec, akordeonu, śpiewu solowego. Nauczycielami byli: Halina Nowacka-Durnasiowa (dyrektor, fortepian), Irena Hochlówna (akordeon), Tadeusz Mahl (fortepian), Jan Maliszewski (śpiew solowy), Jadwiga Matuszkiewicz (fortepian), Leokadia Pawłowicz (fortepian), Mieczysław Pilikowski (skrzypce), Stanisław Rejmański (teoria), Barbara Stawnicka (fortepian), Małgorzata Synowiec (fortepian), Klara Waldmanowa (fortepian), Jadwiga Wirska (balet, rytmika), Gustaw Wolff (fortepian)[2].
  2. ↑ 9 maja 2017 roku wydano „rozporządzenie w sprawie utworzenia Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego w Szczecinie”[13]. Zabytkowa siedziba szkoły została gruntownie wyremontowana; zob. m.in. informacje o renowacji w 2017, w tym „wirtualny spacer” i „Muzyk” szokuje. Nabiera kolorów[14] (źródło: Gazeta Wyborcza 15.06.2015, Szczecin).

Przypisy

  1. ↑ Halina Durnaś (Nowacka). [w:] Genealogy Directory [on-line]. geni.com. [dostęp 2018-11-13].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Zespół Państwowych Szkół Muzycznych. zsm2.szczecin.pl. [dostęp 2018-11-12].
  3. ↑ a b c d e f Danuta Prandecka: Durnasiowa-Nowacka Halina. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 214. ISBN 83-87341-45-2. (pol.).Sprawdź autora:1.
  4. ↑ a b c d Anna Maria Kowalska: Halina Nowacka-Durnaś. [w:] Encyklopedia Pomorza Zachodniego [on-line]. Książnica Pomorska i Fundacja sedina.pl. [dostęp 2018-11-12].
  5. ↑ Włodzimierz A. Gibasiewicz: Lekarze weterynarii ofiary II wojny światowej. Wyd. Bellona Warszawa 2011, s. 119-120. ISBN 978-83-11121-64-5
  6. ↑ Kalendarium wydarzeń muzycznych w Lublinie > XX wiek > Sierpień 1944. Teatr NN. [dostęp 2018-11-12].
  7. ↑ Lubelskie Towarzystwo Muzyczne > Szkoły. [w:] Strona internetowa Towarzystwa [on-line]. [dostęp 2018-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-18)].
  8. ↑ Małgorzata Machałek, Szczecińskie lata Janiny Szczerskiej, Centrum Dialogu Przełomy, Muzeum Narodowe w Szczecinie.
  9. ↑ Agata Rokicka: Jedynka, Szczerska i Szczerytki. [w:] Fragmenty wspomnień Janiny Szczerskiej i Piotra Zaremby [on-line]. www.radioszczecin.pl. [dostęp 2012-11-08]. (pol.).
  10. ↑ Anna Maria Kowalska: Zespół Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego. [w:] Encyklopedia Pomorza Zachodniego [on-line]. Książnica Pomorska i Fundacja sedina.pl. [dostęp 2018-11-12].
  11. ↑ Danuta Prandecka: Zespół Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 2. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 695. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).Sprawdź autora:1.
  12. ↑ Ewidencja pomników, akcentów rzeźbiarskich, tablic pamiątkowych i miejsc pamięci (upamiętnienie prof. Haliny Nowackiej-Durnaś i Dr Wacława Piotrowskiego). [dostęp 2018-11-13].
  13. ↑ Rozporządzenie w sprawie utworzenia Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych im. Feliksa Nowowiejskiego w Szczecinie. „BIP: Centrum Edukacji Artystycznej”, 9 maja 2017. bip.e-cea.pl. 
  14. ↑ Źródła finansowania inwestycji w ZSM w Szczecinie; Wirtualny spacer po naszej Szkole - Zapraszamy!; Koncertowe otwarcie; … Muzyk - nabiera kolorów …. zsm2.szczecin.pl. [dostęp 2018-11-12].

Media użyte na tej stronie

POL Odznaka tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej BAR.png
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka odznaki tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
Halina Nowacka-Durnas.jpg
Autor: Bartosz Dudek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Halina Nowacka-Durnasiowa (ok. 1939)
POL Odznaka tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej BAR.png
Autor: Jakubkaja, Licencja: CC BY-SA 3.0
Baretka odznaki tytułu honorowego Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
PSM w Szczecinie tablica pamiątkowa Halina Nowacka-Durnaś.jpg
Autor: Bartosz Dudek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tablica pamiątkowa ku czci pionierów szkolnictwa muzycznego w powojennym szczecinie: Halina Nowacka-Durnaś i Wacław Piotrowski
Velthusen Palace in Szczecin, 2017.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY 3.0

Szczecin, ul. Staromłyńska 13 - Pałac Klasycystyczny (obecnie szkoła muzyczna) w Szczecinie

Distinctive emblem for cultural property.svg Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków pod numerem ID 660288.
Wikidata-logo.svgDane na ten temat są gromadzone w Wikidanych pod numerem Pałac Klasycystyczny w Szczecinie (Q33306282).