Halle (Saale)

Halle (Saale)
	(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 3.0
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saksonia-Anhalt
Burmistrz	Bernd Wiegand (od 1 stycznia 2012)
Powierzchnia	135,02 km²
Populacja (31.12.2015); • liczba ludności; • gęstość	; 236 991; 1755 os./km²
Nr kierunkowy	0345
Kod pocztowy	06108–06132
Tablice rejestracyjne	HAL
	Położenie na mapie Saksonii-Anhaltu Halle (Saale)
	Położenie na mapie Niemiec Halle (Saale)
	51°29′N 11°58′E/51,483333 11,966667
	Strona internetowa
	Portal Niemcy

(c) I, ArtMechanic, CC-BY-SA-3.0

Wieża ciśnień

Opera

Halle (Saale) (do 1995 r. Halle/Saale, pol. hist. Dobrogóra^[1]) – położone nad rzeką Soławą (niem. Saale) miasto na prawach powiatu w środkowych Niemczech, w kraju związkowym Saksonia-Anhalt. Z około 235 tys. mieszkańców jest najliczniej zaludnionym miastem w kraju związkowym. Z Lipskiem, miastem leżącym w kraju związkowym Saksonia, tworzy aglomerację Lipsk-Halle o liczbie 996 100 mieszkańców (2009).

Historia

Średniowiecze

Osadnictwo na terenie miasta było związane z wydobyciem soli. Zamieszkujący je Słowianie, nazywali miejscowość Dobrebora. Miasto zostało członkiem Hanzy w roku 1281, natomiast wydobycie soli zakończono w 1310.

Czasy nowożytne

Od roku 1701 miasto znalazło się w granicach Prus. Od pokoju w Tylży do kongresu wiedeńskiego Halle (Saale) było w granicach nowo utworzonego Królestwa Westfalii.

II wojna światowa

Latem 1944 na obrzeżach miasta utworzono obóz pracy Birkhahn-Mötzlich, będący filią obozu w Buchenwaldzie. Więźniowie z Polski, Czech, ZSRR, Francji, Holandii pracowali w zakładach lotniczych Siebel Flugzeugwerke. Podczas wojny na miasto przeprowadzono dwa naloty bombowe: 31 marca i na początku kwietnia 1945. Zniszczone zostało 3600 budynków z 13600 mieszkań, zginęło 1284 osób. 17 kwietnia do miasta wkroczyły wojska amerykańskie.

Okres powojenny

W lipcu 1945 roku, miasto znalazło się w radzieckiej strefie okupacyjnej, a następnie w NRD. Większa rozbudowa miasta zaczęła się w 1959, kiedy utworzono osiedla mieszkaniowe: Wohnstadt Nord oraz Wohnstadt Süd. W latach 60. stworzono Chemiearbeiterstadt Halle-West, które w roku 1967 przekształcono w odrębne miasto Halle-Neustadt. Ponownie dołączono je do Halle (Saale) w roku 1990.

Zabytki

zamek Giebichenstein z XII–XVI wieku
zamek Moritzburg z XVI wieku
katedra z XIV wieku (Dom zu Halle)
kościół Mariacki z XVI wieku (Marktkirche Unser Lieben Frauen)
Czerwona Wieża z XV–XVI wieku (Roter Turm)
ratusz z XV–XVI wieku
kompleks budynków ufundowanych przez Augusta Hermanna Francke w XVII wieku (Franckesche Stiftungen)
wieża wartownicza z XV wieku (Leipziger Turm)
dom narodzin Georga Händla (Händel-Haus)

Gospodarka

Najwięksi pracodawcy w Halle to: Uniwersytet Marcina Lutra, Deutsche Post DHL, Stadtwerke Halle (zakłady miejskie), Mitteldeutsche Zeitung (gazeta regionalna), Günter Papenburg AG (firma budowlana), walter services (firma consultingowa), enviaM (firma energetyczna), Saalesparkasse (regionalny oddział niemieckich kas oszczędnościowych), Gegenbauer Holding (firma budowlana), buw Holding (firma oferująca usługi komunikacyjne), Finsterwalder Transport und Logistik (firma transportowo-logistyczna)^[2].

W Halle znajduje się węzeł drogowy na skrzyżowaniu dróg Berlin-Monachium i Hanower-Drezno oraz węzeł kolejowy.

Kultura

festiwal muzyczny im. Georga Friedrich Händla (Händel-Festspiele)
opera
teatr lalek (Puppentheater Halle)
Nowy Teatr (Neues Theater - nt)
teatr dzieci i młodzieży (Thalia Theater)
teatr varieté (Steintor-Varieté)

Sport

Hallescher FC – klub piłkarski
Saale Bulls – klub hokejowy

Edukacja i nauka

Uniwersytet Marcina Lutra w Halle i Wittenberdze (Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg)
Niemiecka Akademia Przyrodników Leopoldina (Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina)
Instytut Badań Ekonomicznych Halle (Institut für Wirtschaftsforschung Halle) - IWH
Instytut Rozwoju Agrarnego w Europie Środkowej i Wschodniej (Leibniz-Institut für Agrarentwicklung in Mittel- und Osteuropa) - IAMO
Instytut Fizyki Mikrostruktur (Max-Planck-Institut für Mikrostrukturenphysik)
Centrum Badań Środowiska Naturalnego (Helmholtz-Zentrum für Umweltforschung) - UFZ
Instytut Mechaniki Materiałów (Fraunhofer Institut für Werkstoffmechanik)

Ludzie związani z Halle (Saale)

Współpraca

Zobacz też

Tramwaje w Halle

Przypisy

↑ Emilian Sieniawski: Pogląd na dzieje Słowian zachodnio-północnych. Gniezno: 1881, s. 97.
↑ 100 największych firm Saksonii Anhalt w grudniu 2011. nordlb.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-30)]., NordLB (dostęp: 2013-01-13)

Bibliografia

Statistische Landesamt Sachsen-Anhalt, Halle (Saale), 2009

[1] Emilian Sieniawski: Pogląd na dzieje Słowian zachodnio-północnych. Gniezno: 1881, s. 97.

[2] 100 największych firm Saksonii Anhalt w grudniu 2011. nordlb.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-30)]., NordLB (dostęp: 2013-01-13)

[przyw-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f miasto-przywódca rejonu lub okręgu

[wazne-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t miasto odegrało poważną rolę w Hanzie

[1]

[2]

[A]

[B]

Miasta na prawach powiatu	Dessau-Roßlau Halle (Saale) Magdeburg
Powiaty	Altmarkkreis Salzwedel Anhalt-Bitterfeld Börde Burgenland Harz Jerichow Mansfeld-Südharz Saale Salzland Stendal Wittenberga

Region nadreński (Ren – Moza)	Dinant Duisburg Düsseldorf Emmerich Grieth KOLONIA^[A] Neuss Nijmegen Roermond Tiel Venlo Wessel Zaltbommel
Region IJssel i Zuiderzee	Arnhem DEVENTER^[B] Doesborg Elburg Harderwijk Hasselt Hattem KAMPEN^[B] Ommen Stavoren Zutphen Zwolle
Wybrzeże Morza Północnego	Groningen BREMA^[B] Stade Buxtehude HAMBURG^[B]
Między Renem i Wezerą (Westfalia)	Ahlen Allendorf Altena Arnsberg Attendorn Beckum Belecke Bielefeld Blankenstein (Hattingen) Bocholt Bochum Bödefeld Borgentreich Borken Brakel Breckerfeld Brilon Coesfeld Dorsten DORTMUND^[A] Drolshagen Dülmen Essen Eversberg Freienohl Fürstenau Geseke Grevenstein Hachen Hagen Haltern Hamm Hattingen Herford Hirschberg Hörde Hüsten Iburg Iserlohn Kallenhardt Kamen Langscheid Lemgo Lüdenscheid Lünen Melle Menden Minden MÜNSTER^[B] Neheim Neuenrade Neustadt Nieheim Oldenzaal Olpe OSNABRÜCK^[B] Paderborn Peckelsheim Plettenberg Quakenbrück Ratingen Recklinghausen Rheine Rüthen Schwerte SOEST^[B] Solingen Sundern Telgte Unna Vörden Vreden Warburg Warendorf Warstein Wattenscheid Werl Werne Westhofen Wetter Wiedenbrück
Między Wezerą i Łabą (Dolna Saksonia)	Alfeld Aschersleben Bockenem BRUNSZWIK^[A] Einbeck Gardelegen GOSLAR^[B] Gronau Halberstadt Hameln Hanower Helmstedt HILDESHEIM^[B] LÜNEBURG^[B] MAGDEBURG^[B] Osterburg Quedlinburg Salzwedel Seehausen Stendal Tangermünde Ulzen Werben
Niemcy środkowe (na południe do Harzu między górną Wezerą i Soławą)	Duderstadt Erfurt Getynga Halle Merseburg Mühlhausen Naumburg Nordhausen Northeim Osterode Uslar
Brandenburgia	Berlin Brandenburg Frankfurt nad Odrą Havelberg Cölln Kyritz Perleberg Pritzwalk
Południowe wybrzeże Bałtyku w granicach cesarstwa	Kilonia LUBEKA^[A] WISMAR^[B] ROSTOCK^[B] STRALSUND^[B] Greifswald Demmin Gützkow Szczecin Białogard Darłowo Goleniów Gryfice Kamień Kołobrzeg Koszalin Sławno Słupsk Stargard Trzebiatów Wolin
Prusy, Polska	Braniewo Chełmno GDAŃSK^[A] Elbląg KRÓLEWIEC^[B] TORUŃ^[B] Wrocław Kraków
Inflanty	DORPAT^[B] Goldingen Kokenhusen Lemsal Parnawa REWEL^[B] Roop RYGA^[B] Valmiera Viljandi Wenden Windawa
Szwecja	Kalmar Nyköping SZTOKHOLM^[B] VISBY^[A]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne