Hanna Malewska

Hanna Malewska

Data i miejsce urodzenia	21 czerwca 1911 Jordanowice
Data i miejsce śmierci	27 marca 1983 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Przemija postać świata Kamienie wołać będą
Nagrody
nagroda pisma "Żołnierz Polski" (1931), II nagroda w konkursie wydawnictwa Książnica-Atlas (1936), Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka (1948)

Tablica na kamienicy, w której mieszkała Hanna Malewska (Kraków, pl. T. Axentowicza)

Hanna Malewska (ur. 21 czerwca 1911 w Jordanowicach (obecnie część Grodziska Mazowieckiego^[1]), zm. 27 marca 1983 w Krakowie) – polska pisarka, autorka powieści historycznych; w latach 1960–1973 redaktor naczelna miesięcznika „Znak”.

Życiorys

1911–1939

Córka Bronisława Malewskiego i Jadwigi z d. Ciświckiej, córka chrzestna bp. Mariana Ryxa. W latach 1921–1929 uczyła się w Państwowym Gimnazjum Żeńskim im. Unii Lubelskiej w Lublinie. W październiku 1929 rozpoczęła studia polonistyczne i historyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ze studiów polonistycznych zrezygnowała po roku nauki, natomiast studia historyczne ukończyła w 1933 pisząc u Aleksandra Kossowskiego pracę magisterską Pamiętniki Kardynała de Retz jako źródło historyczne. W czasie studiów podjęła pierwsze próby pisarskie, otrzymując w 1931 nagrodę w konkursie pisma „Żołnierz Polski” za nowelę Cabrera oraz wyróżnienie w konkursie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za powieść Wiosna grecka, poświęconą zamiłowaniom sportowym i filozoficznym Platona. Po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka historii kolejno w szkole miejskiej w Niepołomicach i gimnazjum i liceum Krystyny Malczewskiej w Warszawie, gdzie zamieszkała w 1935. W 1936 otrzymała II nagrodę w konkursie wydawnictwa Książnica-Atlas organizowanym przez Polską Akademię Literatury za powieść Żelazna korona, której bohaterem był cesarz Karol V Habsburg. W sierpniu 1939 ukończyła kolejną powieść Kamienie wołać będą, której akcja osnuta jest wokół budowy katedry w Beauvais w XIII w. Jej druk uniemożliwił wybuch II wojny światowej.

1939–1945

W czasie II wojny światowej była członkiem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Służyła w Wydziale Łączności Konspiracyjnej Komendy Głównej AK, kierując w nim Biurem Szyfrów Zagranicznych. W latach 1943–1944 napisała powieść Żniwo na sierpie poświęconą C.K. Norwidowi. Brała udział w powstaniu warszawskim na Woli, a następnie na Starym Mieście. Opuściła miasto 3 października 1944 z ludnością cywilną. Służbę w AK zakończyła w stopniu kapitana.

1945–1957

Po zakończeniu wojny zamieszkała w Krakowie. W 1946 wydała Kamienie wołać będą (za którą w 1948 otrzymała nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka), a w 1947 Żniwo na sierpie. W latach 1945–1947 uczyła historii w Państwowym Liceum Handlowym w Krakowie. Od 1945 publikowała w „Tygodniku Powszechnym” oraz „Tygodniku Warszawskim”. Od nr. 3 (z września–grudnia 1946) redagowała razem ze Stanisławem Stommą miesięcznik „Znak”. Po zawieszeniu miesięcznika w 1953 pracowała jako archiwistka w Bibliotece Kórnickiej (1955–1957). W 1954 opublikowała powieść Przemija postać świata, której akcja toczy się w VI w. po Chrystusie w chylącym się ku upadkowi Cesarstwie Rzymskim. W 1956 wydała zbiór opowiadań historycznych Sir Tomasz More odmawia.

1957–1973

Po wznowieniu miesięcznika „Znak” w 1957 powróciła do jego redakcji, a w 1960 została redaktorem naczelnym pisma, zastępując Jacka Woźniakowskiego. Dla „Znaku” odkryła takich autorów jak Józef Tischner czy Henryk Elzenberg. Równocześnie publikowała również w „Tygodniku Powszechnym”, będąc także przejściowo członkiem jego redakcji. W 1959 opublikowała Opowieść o siedmiu mędrcach, poświęconą przedklasycznej Grecji, a w 1965 luźno opartą na dziejach własnej rodziny książkę Apokryf rodzinny. W 1967 była delegatem na III Światowy Kongres Apostolstwa Świeckich w Rzymie. W 1970 wydała swoją ostatnią książkę, w której połączyła dwie prace Labirynt i LLW, czyli co się może wydarzyć jutro. Utwory te były napisane w dwóch odmiennych stylach. Pierwszy, zbliżony do prozy poetyckiej, opisywał początki cywilizacji, akcja drugiego, mającego charakter dystopijnej powieści sensacyjnej, umieszczona była w przyszłości. W 1972 otrzymała nagrodę Fundacji Reinholda Schneidera z Hamburga. W 1973 przeszła na emeryturę i zrezygnowała z funkcji redaktora naczelnego „Znaku”.

1973–1983

Grób Hanny Malewskiej na cmentarzu parafialnym w Tyńcu

Po przejściu na emeryturę wycofała się z działalności publicznej i publicystycznej. Była sygnatariuszką listu osób protestujących przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. List 59) (podpisała go w styczniu 1976)^[2]. W 1978 roku podpisała deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. 23 sierpnia 1980 roku dołączyła do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami^[3]. W ostatnich latach życia chorowała na gruźlicę. Zmarła na tę chorobę 27 marca 1983, została pochowana na cmentarzu parafialnym w Tyńcu.

Twórczość

• 1931: Cabrera
• 1931: Wiosna grecka
• 1936: Żelazna korona
• 1946: Kamienie wołać będą
• 1947: Żniwo na sierpie (opowieść biograficzna o C.K. Norwidzie)
• 1947: Stanica
• 1954: Przemija postać świata
• 1956: Sir Tomasz More odmawia
• 1959: Opowieść o siedmiu mędrcach
• 1959: Listy staropolskie z epoki Wazów
• 1961: Panowie Leszczyńscy
• 1965: Apokryf rodzinny
• 1970: Labirynt. LLW, czyli co może zdarzyć się jutro
• 1981: O odpowiedzialności. Wybór publicystyki (1945–1976), wyd. drugie rozszerzone jako O odpowiedzialności i inne szkice. Wybór publicystyki (1945–1976) (1987)

Przypisy

Bibliografia

• Anna Głąb: Ostryga i łaska: rzecz o Hannie Malewskiej. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2009. ISBN 978-83-240-1154-4.

Linki zewnętrzne

• o Hannie Malewskiej w 20. rocznicę jej śmierci: Człowiek, dzieło, tajemnica – z Haliną Bortnowską rozmawia Tomasz Fiałkowski
• Ludzie, książki, zdarzenia – z Krystyną Poborską o Hannie Malewskiej rozmawiają Dorota Zańko i Jarosław Gowin. miesiecznik.znak.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-02)].
• Hanna Malewska w katalogu Biblioteki Narodowej