Hans-Heinz Schütt

Hans-Heinz Schütt
SS-Oberscharführer SS-Oberscharführer
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1908
Dummerstorf

Data śmierci

22 lutego 1984

Przebieg służby
Lata służby

1938–1945

Formacja

SS Schutzstaffel

Stanowiska

kierownik administracyjny obozu zagłady w Sobiborze

Hans-Heinz Schütt (ur. 6 kwietnia 1908 w Dummerstorf, data i miejsce śmierci nieznane) – niemiecki nazista, SS-Oberscharführer, uczestnik akcji T4, kierownik administracyjny obozu zagłady w Sobiborze, sądzony a następnie uniewinniony w procesie załogi Sobiboru.

Życiorys

W młodości imał się różnych zajęć. Był zdeklarowanym zwolennikiem nazizmu. W 1938 roku został kierownikiem ds. administracyjnych w jednym z berlińskich batalionów SS[1].

Niedługo po wybuchu II wojny światowej został przydzielony do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo. Służył w „ośrodku eutanazji” w Grafeneck jako zastępca kierownika ds. administracyjnych. Na tym stanowisku odpowiadał za zakwaterowanie i zaopatrzenie personelu, a także za wypłatę wynagrodzeń[1].

Podobnie jak wielu innych uczestników akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Pod koniec kwietnia 1942 roku rozpoczął służbę w nowo utworzonym obozie zagłady w Sobiborze[2]. Kilka tygodni później zastąpił Alfreda Ittnera na stanowisku kierownika administracyjnego. W czasie przyjmowania transportów urzędował w „kasie” na terenie ogrodzonego placu-rozbieralni. Odbierał tam od prowadzonych na śmierć Żydów pieniądze i kosztowności do rzekomego „depozytu”[3][4]. Niekiedy pełnił służbę na rampie kolejowej[5][6]. Według Chrisa Webba miał także odpowiadać za porządek w więźniarskich barakach w obozie III[a][6].

W Sobiborze służył do połowy sierpnia 1942 roku. Następnie przez blisko półtora miesiąca przebywał na urlopie, po czym powołano go w szeregi Waffen-SS. Pełnił służbę we Francji, na Korsyce, we Włoszech i na Węgrzech. W maju 1945 roku dostał się do amerykańskiej niewoli[1].

W obozie jenieckim spędził tylko miesiąc. Niedługo po wyjściu z niewoli został jednak zatrzymany przez okupacyjne władze brytyjskie pod zarzutem przynależności do SS. W listopadzie 1947 roku sąd denazyfikacyjny skazał go na karę trzech miesięcy więzienia, jednakże na poczet kary zaliczono mu okres internowania. Na wolność wyszedł w grudniu 1947 roku. Przez pewien czas pracował na farmie w okolicach Bremervörde. Wkrótce aresztowano go ponownie – tym razem pod zarzutem udziału w zbrodniach popełnionych w „ośrodku eutanazji” w Grafeneck. W trakcie prowadzonych w tej sprawie przesłuchań zataił fakt swojej służby w Sobiborze. Ostatecznie w lipcu 1948 roku prowadzone przeciw niemu śledztwo zostało umorzone przez niemiecką prokuraturę[7]. Po zwolnieniu z aresztu zamieszkał u swojej rodziny w Schwallungen, później przeniósł się do Soltau. Pracował najpierw w rolnictwie, później jako zarządca parku samochodowego należącego do brytyjskiej armii. Od 1960 roku był zatrudniony jako agent w jednej z niemieckich firm budowlanych[8].

W lipcu 1959 roku Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Sobiborze[9]. Schütt, którego nazwisko już w 1950 roku pojawiło się w aktach procesu Huberta Gomerskiego i Johanna Kliera, stał się jednym z podejrzanych. Akt oskarżenia przeciwko niemu i jedenastu innym esesmanom został wniesiony w czerwcu 1964 roku[10]. Postawiono mu zarzut współudziału w masowym mordzie na 86 tys. osób[8]. Byli więźniowie Sobiboru, którzy w czasie procesu występowali w charakterze świadków, nie byli jednak w stanie obciążyć go odpowiedzialnością za jakiekolwiek zabójstwo lub akt indywidualnego okrucieństwa. Co więcej, z ich zeznań wynikało, że oskarżony traktował więźniów stosunkowo łagodnie[5]. W konsekwencji wyrokiem z 20 grudnia 1966 roku Schütt został uniewinniony[6]. Sędziowie przychylili się do jego wyjaśnień, że uczynił wszystko, aby zminimalizować swój udział w ludobójstwie, a podczas służby w obozie działał w subiektywnym poczuciu przymusu – obawiając się najsurowszych konsekwencji w przypadku niewykonania rozkazów przełożonych[11].

Uwagi

  1. ↑ Obszar zagłady, w którego obrębie znajdowały się komory gazowe, masowe groby i ruszty spaleniskowe.

Przypisy

  1. ↑ a b c Bryant 2014 ↓, s. 157.
  2. ↑ Bem 2014 ↓, s. 117.
  3. ↑ Arad 1999 ↓, s. 77.
  4. ↑ Bem 2014 ↓, s. 214–215.
  5. ↑ a b Bryant 2014 ↓, s. 177.
  6. ↑ a b c Webb 2017 ↓, s. 345.
  7. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 157–158.
  8. ↑ a b Bryant 2014 ↓, s. 158.
  9. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 125.
  10. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 144.
  11. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 185–186.

Bibliografia

  • Yitzhak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington i Indianapolis: Indiana University Press, 1999. ISBN 978-0-253-21305-1. (ang.).
  • Marek Bem: Sobibór. Obóz zagłady 1942–1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2014. ISBN 978-83-7399-611-3.
  • Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.).
  • Chris Webb: The Sobibor death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2017. ISBN 978-3-8382-0966-1. (ang.).

Media użyte na tej stronie

SS-Oberscharführer.svg
Autor: Rama, Licencja: CC BY-SA 2.0 fr
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the NCO-rank/ Officer Aspirant rank “SS-Oberscharfuehrer/SS-Standartenjunker” until 1945.