Hans Hellmut Kirst

Hans Hellmut Kirst
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 grudnia 1914
Ostróda

Data i miejsce śmierci

23 lutego 1989
Brema

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • 08/15
  • Fabryka oficerów
  • Bunt żołnierzy
  • Noc generałów

Hans Hellmut Kirst (ur. 5 grudnia 1914 w Ostródzie (wówczas Osterode, Prusy Wschodnie), zm. 23 lutego 1989 w Bremie) – pisarz niemiecki, autor ponad 50 książek i krytyk filmowy.

Młodość

Był synem funkcjonariusza policji w Prusach Wschodnich. Ze względu na wykonywany przez ojca zawód często zmieniał miejsce zamieszkania i uczęszczał do różnych szkół podstawowych (Volksschule) w powiecie ostródzkim. W rodzinnym mieście ukończył Kaiser-Wilhelm-Gymnasium, a następnie tamtejszą Wyższą Szkołę Handlową (Höhere Handelsschule).

W 1932 podjął pracę w biurze rachunkowym dóbr rycerskich Mühlen (Mielno).

Kariera wojskowa

Za radą ojca wstąpił 1 kwietnia 1933 do Reichswehry i został żołnierzem zawodowym. Swoją karierę wojskową rozpoczął w 1 Pruskim Pułku Artylerii Przeciwlotniczej (1. Preußische Flakartillerie-Regiment) stacjonującym w Królewcu (dzisiejszy Kaliningrad, Rosja). Wcześniej związał się z młodzieżową organizacją Hitlerjugend, dla której w okolicach Morąga i Gietrzwałdu organizował obozy[1].

We wrześniu 1939 wziął udział w kampanii wrześniowej, a następnie w bitwie o Francję. Kolejnym teatrem wojennym, w którym uczestniczył Kirst, była kampania prowadzona przez Wehrmacht w ZSRR.

W latach 1943–1945 był oficerem nadzorującym i nauczycielem historii wojny w Szkole Lotnictwa Wojennego w Schongau (Bawaria). Jako adiutant dodatkowo przez kilka tygodni pełnił funkcję oficera prowadzącego.

Krótko przed końcem wojny piastował urząd szefa baterii sztabowej w Szkole Wojennej. W szkole tej służył Franz Josef Strauß, późniejszy premier Bawarii, który miał duży wpływ na powojenne życie Kirsta.

Przebieg kariery wojskowej

Czasy powojenne

Po kapitulacji III Rzeszy został zatrzymany w areszcie śledczym amerykańskiego obozu internowania w Garmisch-Partenkirchen, kiedy Franz Josef Strauß doniósł Amerykanom o tym, że Kirst jest nazistą. Doniesienie to było bezpodstawne; stało się przyczyną długoletniego sporu listownego pomiędzy Kirstem i Straußem. Dziewięć miesięcy później został zwolniony z aresztu jako „politycznie nieobciążony”. Po internowaniu Kirst imał się różnych okazjonalnych zajęć. W tym czasie powstały też pierwsze literackie notatki. Między innymi szkic powieści, który posłużył później za podstawę do trylogii 08/15. Jego inspiracją był niemiecki pisarz Erich Maria Remarque.

Kirst musiał jeszcze potwierdzić brak nazistowskich przekonań przed Izbą Orzekającą o denazyfikacji. Przewodniczącym Izby był wspomniany wcześniej Franz Josef Strauß, który wydał Kirstowi dwuletni zakaz publikacji.

W roku 1947 Kirst przeniósł się do Monachium, gdzie objął posadę krytyka filmowego w dzienniku „Münchner Mittag” (dzisiejszy „Münchner Merkur”).

Doświadczony przeżyciami wojennymi Kirst był przeciwnikiem każdej formy zbrojeń. Gdy więc zaczęto rozmowy o powołaniu Federalnych Sił Zbrojnych (Bundeswehra) ostro skrytykował ten pomysł. Postawa ta była przyczyną kolejnego sporu z Franzem Josefem Straußem, który w tym czasie był ministrem obrony RFN.

Stając się w latach 60. niezależnym finansowo, zaczął pomagać potrzebującym. Tantiemy uzyskane ze sprzedaży swoich książek przekazywał między innymi organizacjom socjalnym w Izraelu. Wspomagał również sieroty wojenne w Polsce oraz studentów w Norwegii.

14 grudnia 1961 roku poślubił aktorkę Ruth Müller (1932–2012). Wraz z żoną i córką Beatrice zamieszkał w Feldafing nad jeziorem Starnberger See.

W 1969 roku rozpoczął współpracę z drugim programem niemieckiej telewizji (ZDF). Jako doświadczony krytyk filmowy prowadził program „Poradnik kinomana” (niem. Ratschlag für Kinogänger).

W latach 1970–1971 podjął studia w Federalnym Urzędzie Kryminalnym w Wiesbaden (Bundeskriminalamt in Wiesbaden). Pobyt w Wiesbaden zaowocował późniejszymi książkami, których tłem była kryminalistyka.

W 1987 roku Kirst przeprowadził się wraz z rodziną do Werdum (Wschodnia Fryzja – niem. Ostfriesland), gdzie mieszkał do śmierci. Tam też został pochowany, gdy 23 lutego 1989 zmarł na raka w szpitalu w Bremie.

Twórczość

Hans Hellmut Kirst w ciągu 39 lat napisał 59 książek (ostatnia została wydana po jego śmierci). Pierwszą wydaną przez niego książką była powieść Nazywaliśmy go Galgenstrick (Wir nannten ihn Galgenstrick), którą przetłumaczono na siedem języków. Prawdziwą sławę i uznanie na świecie przyniósł mu jednak wydany w 1954 pierwszy tom trylogii 08/15. Dzięki niej Kirst awansował do miana najbardziej poczytnego autora powojennych Niemiec[2].

Większość napisanych przez niego powieści dotyczy czasów III Rzeszy, a szczególnie okresu II wojny światowej. Utwory przesycone są świadomością moralnego upadku narodu niemieckiego. Autor przedstawił w nich w krzywym zwierciadle megalomanię ideologów III Rzeszy.

Jego drugi międzynarodowy bestseller ukazał się w 1960. Była to Fabryka oficerów, książka, która jeszcze w tym samym roku doczekała się adaptacji filmowej. Za swoje osiągnięcia literackie otrzymał między innymi amerykańską nagrodę im. Edgara Allana Poe. Został również jako pierwszy Niemiec członkiem The Authors Guild – największej w Stanach Zjednoczonych organizacji zrzeszającej czynnych autorów, działającej na rzecz ochrony ich praw i wolności słowa.

Po studiach w Federalnym Urzędzie Kryminalnym w Wiesbaden napisał wiele opowiadań i powieści kryminalnych. Między innymi: Niezwykłe wesele w Bärenwalde (Die merkwürdige Hochzeit in Bärenwalde) i Przedziwni ludzie z Maulen (Die merkwürdigen Menschen von Maulen) .

Autor często nawiązuje w swojej twórczości do czasów młodości spędzonych w Heimat - małej Ojczyźnie w Prusach Wschodnich. Okres życia młodego pisarza w Mühlen (Mielno) został uwieczniony w powieściach: Bóg śpi na Mazurach (Gott schläft in Masuren) oraz Przedziwni ludzie z Maulen (Die merkwürdigen Menschen von Maulen).

Mimo międzynarodowych sukcesów i wielu nagród jego książki były przez niemieckich krytyków literackich zaliczane do literatury popularnej.

Publikacje

tytuł oryginałuwydawnictwo i rok wydaniatytuł polskitłumaczwydawnictwo i rok wydania
Wir nannten ihn GalgenstrickDesch Verlag 1950Nazywaliśmy go GalgenstrickF.M.JulkowskiInterart 1993
Sagten Sie Gerechtigkeit, Captain?Desch Verlag 1952Pan mówi sprawiedliwość, kapitanie?Robert StillerInterart 1995
Aufruhr in einer kleinen StadtDesch Verlag 1953Skandal w miasteczkuBarbara TarnasInterart 1994
08/15. Die abenteuerliche Revolte des Gefr. AschDesch Verlag 195408/15 w koszarachJacek FrühlingLibros 2000
08/15. Die seltsamen Kriegserlebnisse des Soldaten AschDesch Verlag 195408/15 na wojnieJacek FrühlingLibros 2000
08/15. Der gefährliche Endsieg des Soldaten AschDesch Verlag 195508/15 walczy do końcaJacek FrühlingLibros 2000
Die letzte Karte spielt der TodDesch Verlag 1955Ostatnią kartą gra śmierćStanisław MarciniakInterart 1993
Gott schläft in MasurenDesch Verlag 1956Pan Bóg śpi na MazurachTadeusz OstojskiWydawnictwo Pojezierze 1991
Mit diesen meinen HändenDesch Verlag 1957Życie toczy się dalejJan KoprowskiInterart 1994
Keiner kommt davonDesch Verlag 1957Nikt nie ujdzie całoBarbara Tarnas (t. I),
Jan Kuźbiał (t. II)
Interart 1996
Kultura 5 und der rote MorgenDesch Verlag 1958Kultura 5 i czerwony poranekBarbara TarnasInterart 1994
Glück läßt sich nicht kaufenDesch Verlag 1959Szczęścia nie można kupićStanisław MarciniakInterart 1994
Fabrik der OffiziereDesch Verlag 1960Fabryka oficerówEdda WerfelLibros 2001
KameradenDesch Verlag 1961KamraciJacek FrühlingInterart 1993
Die Nacht der GeneraleDesch Verlag 1962Noc generałówKarol CzejarekLibros 2001
08/15 heuteDesch Verlag 196308/15 dzisiajKarol CzejarekLibros 2000
Bilanz der TraumfabrikBruckmann 1963Bilans fabryki snówInterart 1991
Aufstand der Soldaten – Roman des 20 Juli 1944Desch Verlag, Neuer Kaiser Verlag 1965Bunt żołnierzy. Powieść o 20 lipca 1944Barbara TarnasInterart 1995
Letzte Station Camp 7 (nowa redakcja: Sagten Sie Gerechtigkeit, Captain? z 1955)Desch Verlag 1966
Die WölfeDesch Verlag, Büchergilde Gutenberg, Bastei-Verlag Lübbe 1967WilkiBarbara TarnasLibros 2001
Deutschland deine OstpreußenHoffmann & Campe 1968Moje Prusy Wschodnie. Książka bardzo stronniczaBarbara PrzybyłowskaInterart 1995
Kein VaterlandDesch verlag 1968Bez ojczyznyPrzemysław WolskiInterart 1994
Soldaten, Offiziere, GeneraleBuchgemeinschaft Donauland 1969
FaustrechtDesch Verlag 1969Prawo FaustaBożena Kłos-MichałowskaInterart 1995
Heinz Rühmann (Biographie)Kindler Verlag 1969Heinz RühmannBarbara TarnasInterart 1997
Held im TurmDesch Verlag 1970Bohater w wieżyBarbara TarnasInterart 1994
Udo – Das Udo Jürgens Songbuch (teksty piosenek)Juncker 1970
Kriminalistik (BLV-Jagdpraxis) Band 5BLV Buchverlag 1971
Verdammt zum ErfolgDesch Verlag 1971Skazani na sukcesBrygida JodkowskaInterart 1994
Verurteilt zur WahrheitDesch Verlag 1972Skazani za prawdęBarbara TarnasInterart 1995
Gespräche mit meinem Hund AntonDesch Verlag 1972Rozmowy z moim psem AntkiemRobert StillerInterart 1996
Verfolgt vom SchicksalDesch Verlag 1973PrzeznaczenieStanisław MarciniakInterart 1992
Alles hat seinen PreisHoffmann & Campe 1974Wszystko ma swoją cenęRyszard WojnakowskiInterart 1996
Und Petrulla lachtRowohlt 1974
Die Nächte der langen MesserHoffmann & Campe 1975Noc długich nożyKarol CzejarekLibros 2000
Generals-AffärenC.Bertelsmann 1977Afery generałówElżbieta Ptaszyńska-SadowskaInterart 1995
Die Katzen von CoslanoHoffmann & Campe 1977Koty z CoslanoHanna RosaInterart 1995
08/15 in der ParteiC.Bertelsmann 197808/15 w partiiKarol CzejarekLibros 2000
Endstation StacheldrahtC.Bertelsmann 1978
Der unheimliche FreundHeyne 1979Tajemniczy przyjacielElżbieta KryńskaInterart 1993
Der NachkriegssiegerC.Bertelsmann 1979Powojenni zwycięzcyStanisław MarciniakInterart 1993
Hund mit MannC.Bertelsmann 1979Pies i jego pan. Opowieść o przyjacieluKarol CzejarekInterart 1994
Eine Falle aus PapierHeyne 1981Papierowa pułapkaElżbieta KryckaInterart 1994
Bedenkliche BegegnungHeyne 1982Znamienne SpotkanieAndrzej KaniewskiInterart 1997
Geld-Geld-GeldHeyne 1982Pieniądze, pieniądze, pieniądzeBarbara TarnasInterart 1995
Ausverkauf der HeldenC.Bertelsmann 1983Wyprzedaż bohaterówJerzy GutowskiInterart 1995
Die gefährliche WahrheitHeyne 1984Niebezpieczna prawdaAndrzej KaniewskiInterart 1996
BlitzmädelC.Bertelsmann 1984Błyskawiczne dziewczynyStanisław MarciniakInterart 1996
Die seltsamen Menschen von Maulen. Eine heitere Erzählung aus OstpraußenHeyne Verlag 1984Przedziwni ludzie z Maulen. Wesołe opowieści z Prus WschodnichRobert StillerInterart 1996
Ende 1945C.Bertelsmann 1985Rok 1945 – koniecKarol CzejarekInterart 1993
Das Schaf im Wolfspelz. Ein deutsches LebenBusse-Seewald Verlag 1985Owca w wilczej skórzeSława LisieckaInterart 1996
Die merkwürdige Hochzeit in Bärenwalde. Eine heitere erzählung aus OstpreußenLeda Verlag, Heyne Verlag, Madsack 1986Niezwykłe wesele w BärenwaldeRobert StillerInterart 1995
Ein manipulierter MordHeyne Verlag 1987Morderstwo manipulowaneTadeusz OstojskiInterart 1996
Der unheimliche Mann Gottes. Eine heitere erzählung aus OstpreußenNiemeyer C.W. Buchverlage, Leda Verlag, Heyne Verlag 1987Niesamowity Sługa Boży. Pogodna opowieść z Prus WschodnichJan KoprowskiInterart 1994
Die Stunde der TotengräberLeda Verlag, Goldmann Wilhelm GmbH 1988Godzina grabarzyInterart 1993
Menetekel ’39Blanvalet 1989Mene, tekel ’39 (Wojna z Polską)Karol CzejarekInterart 1993
Vergebliche Warnung. Der Polenfeldzug1989
Die Ermordung des RittmeistersBlanvalet 1992Śmierć rotmistrzaHanna RosaInterart 1996

Sztuki teatralne

  • Auch dem Gesindel spielen Flöten, 1947
  • Galgenstrick, 1948
  • Aufstand der Offiziere, 1966

Adaptacje filmowe

  • 1954 08/15 w koszarach (część 1), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, Paul Bösiger, Emmerich Schrenk, Hans Christian Blech, Helen Vita, Mario Adorf
  • 1955 08/15 na wojnie (część 2), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, O.E. Hasse, Ellen Schwiers
  • 1955 08/15 w ojczyźnie (część 3), reżyseria Paul May w rolach głównych Joachim Fuchsberger, Gustav Knuth
  • 1958 Blitzmädel an die Front, reżyseria Werner Klingler, scenariusz: Hans Hellmut Kirst, w rolach głównych Eva-Ingeborg Scholz, Bert Fortell, Klausjürgen Wussow, Horst Frank, Antje Geerk
  • 1960 Fabrik der Offiziere, reżyseria Frank Wisbar, w rolach głównych Carl Lange, Helmut Griem, Karl John, Erik Schumann
  • 1966 Noc generałów (GB/F, The night of the generals), reżyseria Anatole Litvak, w rolach głównych Peter O’Toole, Omar Sharif, Donald Pleasence
  • 1989 Fabrik der Offiziere (BRD/CSSR), reżyseria Wolf Vollmar, w rolach głównych Manfred Zapatka, Karl-Walter Diess, Thomas Holtzmann, Sigmar Solbach.

Nagrody

  • Złota Palma na Międzynarodowym Festiwalu Humoru, Bordighera 1964
  • Nagroda im. Edgara Allana Poe, 1965
  • Członkostwo w The Authors Guild, 1966
  • Członkostwo w Niemieckim Centrum PEN 1966–1978
  • Tytuł Knight of Mark Twain za książkę Wilki, 1968
  • Członkostwo w PEN Club Lichtenstein, 1979
  • Literacka nagroda im. Sigiego Sommera, 1986

Fundacje

  • W 1958 wszystkie wpływy z norweskiego wydania Nikt nie ujdzie cało przeznaczył na stypendia dla norweskich studentów, aby mogli dalej pracować w duchu Alberta Schweitzera
  • Od 1960 przekazywał tantiemy z książek do dyspozycji organizacji socjalnych Izraela i Polski, gdzie przeznaczone zostały na pomoc sierotom wojennym
  • W 1967 z okazji 100-urodzin niemieckiego pisarza Ludwiga Thomy ufundował „medal za szczególne obywatelskie zasługi”
  • Wpływy z Rozmów z psem Antkiem, Kotów z Caslano i Psa i jego pana przekazał na schroniska dla zwierząt.

Przypisy

Bibliografia

  • Hans Hellmut Kirst. Der Autor und sein Werk. Information, Zeugnis, Kritik, red. v. Heinz Puknus. München: Bertelsmann 1979. ISBN 3-570-07070-0.
  • Armin Mohler: Der Fall Kirst. w: Von rechts gesehen S. 230 ff., Seewald, Stuttgart 1974. ISBN 3-512-00365-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Hans Hellmut Kirst.jpg
Autor: Beatrice Kirst, Licencja: CC BY 3.0
Hans Hellmut Kirst, niemiecki pisarz i krytyk filmowy