Hans Holbein (młodszy)
![]() Autoportret (1542-43) | |
Data i miejsce urodzenia | 1497 lub 1498 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | niemiecka |
Język | niemiecki |
Dziedzina sztuki | |
Epoka |
Hans Holbein (młodszy) (ur. w 1497 lub 1498 w Augsburgu, pochowany 29 listopada 1543 w Londynie) – niemiecki malarz, rysownik i grafik okresu renesansu; portrecista.
Życie
Wraz ze swym bratem Ambrosiusem terminował u swego ojca Hansa. W 1515 wstąpił do pracowni mistrza Hansa Herbstera (1468-1550) w Bazylei. W l. 1517-19 działał w Lucernie. Po powrocie do Bazylei w 1519 otrzymał tytuł mistrza i został przyjęty w poczet członków gildii malarzy bazylejskich. W tym samym roku poślubił zamożną wdowę Elisbethę Binzenstock, z którą miał czworo dzieci. W 1520 został tytularnym obywatelem miasta Bazylei. W l. 1518-19 odbył podróż do Mediolanu, w 1524 do Lyonu. W 1526 wyjechał do Anglii odwiedzając po drodze Antwerpię. W l. 1528-32 ponownie przebywał w Bazylei. W 1532 powrócił do Londynu, gdzie otrzymał tytuł nadwornego malarza Henryka VIII. Zmarł w czasie epidemii dżumy. Nie jest znana data jego śmierci. Pochowany został na cmentarzu St. Andrews w Londynie.
Przyjaźnił się z takimi humanistami, jak Erazm z Rotterdamu, Tomasz More, Bonifacius Amerbach (1495-1562).
Twórczość
Wykonywał liczne portrety, obrazy ołtarzowe, malowidła ścienne, rysunki do drzeworytów, cykle graficzne, projekty witraży i wyrobów złotniczych.
Był także portrecistą. Jego portrety cechuje psychologiczna głębia, precyzja szczegółów, umiejętne połączenie fizycznego podobieństwa z duchowymi cechami portretowanej osoby. Umiejętnie dozował i harmonizował środki malarskie: światło, kolor, kompozycję i rysunek. Wywarł wielki wpływ na rozwój angielskiego malarstwa portretowego.
W 1533 stworzył jedno ze swych arcydzieł: podwójny portret en pied Ambasadorowie z symbolem vanitas w postaci anamorfozy ludzkiej czaszki. W l. 1521-22 wykonał freski w jednej z sal ratusza w Bazylei. W l. 1525-26 malował skrzydła obudowy organów w katedrze bazylejskiej. Ilustrował Pochwałę głupoty Erazma z Rotterdamu oraz Biblię Lutra (1538). Był autorem cyklów drzeworytów: Taniec śmierci (1525) i Alfabet śmierci (1523-24).
Wybrane dzieła
- Św. Barbara – 1516, 150 × 47 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
- Portret małżonków Meyerów – 1516, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Jakob Meyer – 38,5 × 31 cm
- Dorothea Kannengiesser – 38,5 × 31 cm
- Portret żony artysty – ok. 1517, 45 × 34 cm, Mauritshuis, Haga
- Portret Benedikta von Hertensteina – 1517, 52 × 38 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
- Adam i Ewa – 1517, 30,2 × 35,7 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Portret Bonifaciusa Amerbacha – 1519, 28,5 × 27 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Ołtarz Oberriedów – 1521-22, 231 × 109 cm + 230 × 110 cm (prawe skrzydło) + 230 × 110 cm (lewe skrzydło), Katedra, Fryburg Bryzgowijski
- Chrystus w grobie – 1521-22, 30,5 × 200 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Madonna z Solury – 1522, 140,5 × 102 cm, Museum der Stadt, Solura
- Portret Erazma z Rotterdamu – 1523, 76 × 51 cm, National Gallery w Londynie
- Portret Erazma z Rotterdamu przy pulpicie – 1523, 43 × 33 cm, Luwr, Paryż
- Św. Urszula – ok. 1523, 96 × 42 cm, Kunsthalle, Karlsruhe
- Portret Erazma z Rotterdamu – 1523-24, 37 × 30,5 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Retabulum Pasji – 1524-25, 150 × 148 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Ostatnia Wieczerza – 1524-25, 115,5 × 97 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Wenus i Amor – 1524-25, 35 × 26 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Laïs z Koryntu (Magdalena Offenburg) – 1526, 35,6 × 26,7 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Dama z wiewiórka i szpakiem – 1526-28, 56 × 39 cm, National Gallery w Londynie
- Noli me tangere – 1526-28, 76,8 × 94,9 cm, Royal Collection, Londyn
- Madonna burmistrza Meyera lub Madonna z Darmstadtu – 1626-29, 146,5 × 102 cm, Schlossmuseum, Darmstadt
- Portret Henry’ego Guildforda 1527, 83 × 66 cm, Royal Collection, Windsor
- Portret Williama Warhama, arcybiskupa Canterbury – 1527, 82 × 67 cm, Luwr, Paryż
- Sir Thomas More – 1527, 75 × 60 cm, Frick Collection, Nowy Jork
- Portret astronoma Nikolausa Kratzera – 1528, 83 × 67 cm, Luwr, Paryż
- Portret żony z dwojgiem młodszych dzieci – 1528, 77 × 64 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
- Thomas Godsalve z synem Johnem – 1528, 35 × 36 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
- Portret Erazma z Rotterdamu – 1530, 33 × 25 cm, Galleria Nazionale, Parma
- Portret Georga Gisze – 1532, 96,3 × 85,7 cm, Gemäldegalerie, Berlin
- Alegoria Starego i Nowego Testamentu – 1532-35, 49 × 60 cm, National Gallery of Scotland, Edynburg
- Portret Hermana Wedigha – 1532, 42,2 × 32,4 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
- Ambasadorowie – 1533, 207 × 209 cm, National Gallery w Londynie
- Portret Dericha Borna – 1533, 60 × 45 cm, Royal Collection, Windsor
- Portret Thomasa Cromwella – 1533, 76 × 61 cm, Frick Collection, Nowy Jork
- Portret Dirka Tybisa – 1533, 48 × 35 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
- Portret mężczyzny z lutnią – 1533-36, 43,5 × 43,5 cm, Gemäldegalerie, Berlin
- Charles de Solier – 1534–35 cm, 92,5 × 75,5 cm, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
- Portret sir Richarda Southwella – 1536, 47,6 × 38 cm, Uffizi, Florencja
- Portret Henryka VIII – 1536-37, 28 × 20 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
- Portret Jane Seymour – 1536-37, 26,3 × 18,7 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
- Księżniczka duńska Krystyna, księżna Mediolanu – ok. 1538, 179 × 82 cm, National Gallery w Londynie
- Portret Anny de Cleves – 1538-39, 65 × 48 cm, Luwr, Paryż
- Edward, książę Walii jako dziecko – 1538-39, 57 × 44 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
- Portret Henryka VIII – 1539-40, 88,3 × 74,9 cm, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rzym
- Portret angielskiej damy – 1540-43, 22 × 18 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
- Portret Vosa van Steenwijk – 1541, 47 × 36,2 cm, Gemäldegalerie, Berlin
- Portret młodego kupca – 1541, 46,5 × 34,8 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
- Portret sir Williama Buttsa 1543, 47 × 36,8 cm, Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
- Portret lady Margaret Butts – 1543, 47,2 × 38,9 cm, Isabella Stewart Gardner Museum, Boston
- Książę Anton Dobry Lotaryński – ok. 1543, 51 × 37 cm, Gemäldegalerie, Berlin
Bibliografia
- Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF; Wyd. Nauk. PWN, 2002, ISBN 83-01-13637-5.
- Matilde Battistini , Lucia Impelluso , Stefano Zuffi , Historia portretu, Hanna Cieśla (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4235-3, OCLC 749556721 .
- Wolfgang Hütt , Niemieckie malarstwo i grafika późnego gotyku i renesansu, Sławomir Błaut (tłum.), Warszawa: PWN, 1985, ISBN 83-01-04621-X, OCLC 749922177 .
- Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
- Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka, wyd. 2, t. 3, Warszawa: Nobilis, 2010 (rozdz. Trzy razy „Nie!” – Holbein Młodszy), ISBN 978-83-60297-36-0.
- Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.
- Dork Zabunyan, Hans Holbein młodszy, Siechnice: Eaglemoss Polska, 1999 (Wielcy Malarze; nr 55)
- Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 2, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 83-60688-16-8.
Linki zewnętrzne
- ISNI: 0000 0001 2098 7816
- VIAF: 4945401
- ULAN: 500005259
- LCCN: n81117179
- GND: 118552953
- NDL: 00443592
- LIBRIS: 0xbdf4cj1kztvv4
- BnF: 12030224m
- SUDOC: 028473809
- SBN: CFIV087504
- NLA: 36275979
- NKC: js20020116041
- DBNL: holb003
- BNE: XX870074
- NTA: 070559074
- Open Library: OL18360A
- PLWABN: 9810681104305606
- NUKAT: n97018529
- OBIN: 13478
- J9U: 987007262608905171
- PTBNP: 45731
- CANTIC: a10201853
- CONOR: 8277859
- ΕΒΕ: 195343
- RISM: pe41025447
- WorldCat: lccn-n81117179
Media użyte na tej stronie
The gold background is of a later date. According to art historian John Rowlands, "Although this drawing has been enlarged on all sides and heavily reworked, enough of it still shows to allow the assumption that the original work was executed by Holbein. The inscription, although late in date, evidently records an earlier one, of which slight traces remain. There is no evidence to suggest that Holbein ever executed a painted portrait based on this drawing". Painted versions of the drawing by other hands exist, including one by Lucas Horenbout, in which the left-handed Holbein is holding a paintbrush. Art historian Stephanie Buck notes that Holbein's direct gaze suggests he was looking into a mirror. Holbein died not long after completing this self-portrait, probably of the plague.
The Abbot. Woodcut from the series known as The Dance of Death, image 6.5 × 4.8 cm, sheet 7.6 × 5.8 cm, Kunstmuseum Basel.
Portrait of Desiderius Erasmus of Rotterdam with Renaissance Pilaster.