Hans Zender

Hans Zender
Imię i nazwisko

Johannes Wolfgang Zender

Data i miejsce urodzenia

22 listopada 1936
Wiesbaden

Pochodzenie

niemieckie

Data i miejsce śmierci

23 października 2019
Meersburg

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, dyrygent

Hans Zender, właśc. Johannes Wolfgang Zender[1] (ur. 22 listopada 1936 w Wiesbaden[1][2], zm. 23 października 2019 w Meersburgu[3]) – niemiecki kompozytor i dyrygent.

Życiorys

Studiował w latach 1956–1959 w Hochschule für Musik we Frankfurcie nad Menem u Augusta Leopoldera (fortepian) i Kurta Hessenberga (kompozycja), uczył się też prywatnie dyrygentury chóralnej u Kurta Thomasa[1]. Od 1959 do 1963 roku studiował w Hochschule für Musik we Fryburgu Bryzgowijskim u Edith Picht-Axenfeld (fortepian), Carla Uetera (dyrygentura) i Wolfganga Fortnera (kompozycja)[1]. W latach 1963–1964 i 1968–1969 przebywał na stypendium w Villa Massimo w Rzymie[1][2]. Był pierwszym dyrygentem orkiestry w Bonn (1964–1968), generalnym dyrektorem muzycznym miasta Kolonii (1969–1972), naczelnym dyrygentem radiowej orkiestry symfonicznej w Saarbrücken (1971–1984), generalnym dyrektorem muzycznym miasta Hamburga i dyrygentem hamburskiej opery (1984–1987) oraz dyrygentem orkiestry kameralnej radia holenderskiego w Hilversum i dyrygentem gościnnym Théâtre de la Monnaie w Brukseli (1987–1990)[2]. W latach 1988–2000 wykładał kompozycję w Hochschule für Musik we Frankfurcie nad Menem[2]. Od 1999 roku był stałym dyrygentem gościnnym orkiestry symfonicznej rozgłośni Südwestrundfunks w Baden-Baden i Fryburgu Bryzgowijskim[1][2].

Członek Freie Akademie der Künste w Hamburgu (1985), Akademie der Künste w Berlinie (1989) i Bayerische Akademie der Schönen Künste w Monachium (1994)[1][2]. W 1997 roku otrzymał Nagrodę Goethego[1]. Był autorem prac Happy New Ears: Das Abenteuer, Musik zu hören (Fryburg Bryzgowijski 1991) i Wir steigen niemals in denselben Fluss (Fryburg Bryzgowijski 1996)[1].

Twórczość

W swojej twórczości odrzucił przeładowanie środków typowe dla współczesnej awangardy muzycznej, zwracając się ku prostocie wyrazu. Wpływ na jego drogę artystyczną wywarła podróż do Japonii na początku lat 70. XX wieku[2]. Ważne miejsce w muzyce Zendera zajmuje pojęcie czasu, które rzutuje na statyczny sposób kształtowania formy[2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory orkiestrowe

  • Schachspiel na 2 grupy orkiestrowe (1969)
  • Modelle na zmienną obsadę od 5 instrumentów do kilku orkiestr (1971–1973)
  • Zeitströme (1974)
  • Dialog mit Haydn na 2 fortepiany i 3 grupy orkiestrowe (1982)
  • Koan (1996)
  • Schumann-Fantasie (1997)
  • Kalligraphie I–X (1998)
  • Bardo na wiolonczelę i orkiestrę (1999)

Utwory kameralne

  • Koncert na flet i instrument solowy (1959)
  • Tre Pezzi na obój (1963)
  • Kwartet na flet, wiolonczelę, fortepian i perkusję (1964)
  • Trifolium na flet, wiolonczelę i fortepian (1966)
  • Litanei na 3 wiolonczele (1976)
  • Lo-Shu: I na 1–3 flety, 1–3 wiolonczele i 1–3 perkusje (1977), II „Mondschrift” na flet (1979), III na flet i zespół instrumentów (1978), IV „5 Haiku” na flet i smyczki (1982), V na flet i orkiestrę (1987), VI na flet i wiolonczelę (1989), VII „4 Enso” na 2 grupy instrumentalne (1997)
  • Hölderlin lesen: I na kwartet smyczkowy i głos mówiony (1980), II na głos mówiony, altówkę i live electronics (1987), III „denn wiederkommen” na kwartet smyczkowy i głos mówiony (1991)
  • Angezogen vom Ton der Flöte na flet (1985)
  • 5 Haiku na kwartet smyczkowy (1992)

Utwory na instrumenty klawiszowe

  • 3 Nocturnes na klawesyn (1963)
  • Chifren na klawesyn (1976)
  • Memorial – 3 Studien na fortepian (1990)
  • 14 utworów dla dzieci Spazierwege und Spiele na fortepian (1990)

Utwory wokalno-instrumentalne

  • 3 Rondels nach Mallarmé na alt, flet i altówkę (1961)
  • 3 Lieder na sopran i orkiestrę (1963–1964)
  • Vexilla regis na sopran, flet, trąbkę i instrument (1964)
  • Canto: I na chór, flet, fortepian, smyczki i perkusję (1965), II na sopran, chór i orkiestrę (1967), III na sopran, tenora, baryton, 10 instrumentów i live electronics (1968), IV na 16 głosów i 16 instrumentów (1969–1972), V na głos i perkusję ad libitum (1972–1974), VI na bas-baryton, chór i taśmę ad libitum (1988), VII Nanzen No Kyō na 4 chóry i 4 grupy instrumentalne (1992), VIII Shir Hashirim-Lied der Lieder na solistów, chór, live electronics i orkiestrę (1992–1996)
  • Les Sirénes chantent quand la raison s’endort na sopran, flet, klarnet, wiolonczelę, wibrafon i fortepian (1966)
  • Muji No Kyō na głos, flet, skrzypce lub wiolonczelę, fortepian, syntezator i tutti (1975)
  • Kantate nach Meister Eckhart na alt, flet altowy, wiolonczelę i klawesyn (1980)
  • Die Wüste hat zwölf Ding’ na alt i małą orkiestrę (1985)
  • Schubert-Chöre na tenora, chór i orkiestrę (1986)
  • Jours de Silence na baryton i orkiestrę (1987–1988)
  • Furin No Kyō na sopran, klarnet i zespół (1988)
  • Animula na chór żeński, orkiestrę kameralną i taśmę (1988–1996)
  • Winterreise na tenora i małą orkiestrę (1993)
  • Römer VIII, 26 na sopran, alt, organy i live electronics ad libitum (1994)
  • Johannes III, 1–5 na chór (1995)
  • Music to hear na sopran, 2 flety i zespół kameralny (1998)

Utwory sceniczne

  • opera Stephen Climax (1979–1984, wyst. Frankfurt nad Menem 1986)
  • sztuka teatralna Don Quijote de la Mancha (1989–1991, wyst. Stuttgart 1993)
  • sztuka radiowa Nanzen und die Katze (1995)

Utwory elektroniczne

  • Bremen Wood (1967)
  • Elemente (1976)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 6 Stre–Zyli. New York: Schirmer Books, 2001, s. 4031–4032. ISBN 0-02-865571-0.
  2. ↑ a b c d e f g h i Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 12. Część biograficzna w–ż. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2012, s. 350–351. ISBN 978-83-224-0935-0.
  3. ↑ Akademie der Künste trauert um Hans Zender (niem.). adk.de, 2019-10-25. [dostęp 2021-01-05].