Harfa

Harfa
Ilustracja
Klasyfikacja naukowa
Chordofon złożony
Klasyfikacja popularna
Strunowy, szarpany
Skala instrumentu
Skala instrumentu
Podobne instrumenty
Harfa produkcji Sébastiena Érarda

Harfa (wł. arpa, skrót: ar.) − instrument strunowy szarpany (chordofon) w kształcie stylizowanego trójkąta, którego jeden bok stanowi rozszerzające się ku dołowi pudło rezonansowe. Z niego wychodzi 46 lub 47 strun naciągniętych na stalowe kołki, tkwiące w górnej ramie. Jest to jeden z najstarszych instrumentów muzycznych, wywodzący się z łuku muzycznego[1]. W starożytności spotykana była również w kształcie łuku[2]. Harfa była znana już w Azji Mniejszej około 5000 lat temu[2]. Znana była również w kulturze w starożytnej Mezopotamii (tzw. harfa z Ur). Mówi się, że biblijny król Dawid śpiewał psalmy akompaniując sobie na harfie kinnor, która w rzeczywistości jednak nazywana jest harfą błędnie, będąc odmianą liry. Instrumenty przypominające harfę znaleźć można w wielu kulturach. Harfę przypomina np. chiński instrument strunowy o nazwie konghou.

Po raz pierwszy harfa znalazła się w orkiestrze w twórczości Georga Friedricha Haendla oraz Christopha Willibalda Glucka[2]. Jednakże stałe miejsce w orkiestrze pojawiło się dopiero w partyturach Hectora Berlioza oraz Richarda Wagnera[2].

Współczesną popularność instrument ten zawdzięcza królowej Francji – Marii Antoninie Austriaczce, która była utalentowaną harfistką. Dzięki modzie, jaka zapanowała na harfę w okresie schyłku monarchii francuskiej, instrument ten rozwinął się technicznie i stał się bardziej interesujący dla kompozytorów, którzy dotychczas rzadko komponowali utwory harfowe ze względu na niepraktyczność instrumentu. Harfa jest instrumentem narodowym w Peru, Irlandii i Paragwaju. Harfa jest również spotykana jako instrument koncertowy[2].

Budowa

Współczesna harfa pedałowa o podwójnym wcięciu ma 46 lub 47 strun nastrojonych diatonicznie w Ces-dur i 7 pedałów, służących do przestrajania strun jednoimiennych. Harfa taka umożliwia przestrajanie 44 strun (tj. wszystkich z wyjątkiem jednej lub dwóch najniższych i jednej najwyższej) o jeden lub dwa półtony, a zatem używanie wszystkich tonacji. Przestrajanie to jest możliwe dzięki mechanizmowi, składającemu się m.in. ze sprężyn, drutów zwanych pilotami, przekładni i widełek.

Techniki gry na harfie

Jedną z technik gry na harfie, podobną w swej koncepcji do preparowanego fortepianu czy preparowanej gitary, jest harfa preparowana. Różne przedmioty, takie jak np. kawałki papieru, są wplecione w struny, aby zmienić brzmienie instrumentu[3]. Wśród pionierek tej metody znajduje się harfistka Anna LeBaron[4].

Z polskich przykładów warto wymienić kompozycję Witolda Szalonka Trzy szkice na harfę solo (1972)[5] oraz harfistkę Urszulę Mazurek[6].

Odmiany harf

Harfa w logo Guinnessa

Znani harfiści

Harfiści celtyccy

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ C. Sachs, Historia instrumentów muzycznych, PWM, Warszawa 1989, ISBN 83-224-0324-0
  2. ↑ a b c d e Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia Muzyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 342. ISBN 83-01-11390-1.
  3. ↑ Folk harp journal. 2004-01-01, s. 68. [dostęp 2012-04-21]. (ang.).
  4. ↑ Karin Pendle: Women and Music. Indiana University Press, 2001, s. 336. ISBN 978-0-253-21422-5. [dostęp 2012-04-21]. (ang.).
  5. ↑ Witold Szalonek: Trzy szkice na harfę solo. 1972, PWMEdition (online) [dostęp 2016-04-12].
  6. ↑ Agnieszka Cygan: Wykraczając poza dźwięk – o fascynacjach brzmieniowych Witolda Szalonka w 86. rocznicę urodzin kompozytora pisze Agnieszka Cygan. 2013-03-01. [dostęp 2016-04-12].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Harpe musée.jpg
Harpe, Hurtz, 1791
Range harp.png
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0