Hatifnatowie

Hatifnat

Hatifnatowie (szw. hattifnattar, fiń. hattivatti) – postacie ze świata Muminków wykreowanego przez Tove Jansson, o którym książki zostały przetłumaczone na co najmniej 44 języki^[1]. Hatifnatowie są biali, niewielkich rozmiarów, mają wypustki przypominające lekko zdeformowane dłonie, poruszają się, falując tułowiem na prawo i lewo.

Opis postaci

Hatifnatowie wyrastają z nasion, ale tylko z tych, które wysiano w Noc Świętojańską. Są pozbawieni słuchu i węchu, lecz intensywnie reagują na bodźce elektryczne, z których czerpią energię^[2]. Prowadzą koczowniczy tryb życia, odbywając na łodziach podróże morskie w kilkuhatifnatowych grupach i usiłując dotrzeć do horyzontu. Raz do roku, korzystając z informacji przekazywanych za pomocą ładunków elektrycznych na kawałkach kory, zbierają się w jednym miejscu na Wyspie Hatifnatów, by przeżyć wspólnie burzę, która dodaje im energii.

Według Boel Westin, badaczki twórczości Jansson, istnieje silny związek między Tatusiem Muminka i Hatifnatami – istoty te uosabiają jego pragnienie wędrówki^[3].

W pierwszym utworze o Muminkach, Małych trollach i dużej powodzi, Mama Muminka opisała Hatifnatów następująco:

Etymologia

Nazwa Hattifnattars nie ma żadnego bezpośredniego znaczenia w języku szwedzkim, choć słowo fnatta oznacza „trzepotać wokół czegoś”, a få fnatt – „zaszalej” lub „podniecaj się czymś”, co może odnosić się do zachowania Hatifnatów podczas burzy. Zaś pierwszy człon hati może nawiązywać do kapelusza, co z kolei mogłoby kojarzyć się z kształtem tych podobnych do grzybów istot lub nawet z nieodłącznym atrybutem Tatusia Muminka^[5].

Hatifnatowie w kulturze

Twórczość Tove Janson

Hatifnatowie pojawiają się w następujących utworach Tove Janson, dziejących się w uniwersum Doliny Muminków:

1. Małe trolle i duża powódź;
2. Kometa nad Doliną Muminków;
3. W Dolinie Muminków;
4. Lato Muminków;
5. Opowiadania z Doliny Muminków (szósta książka T. Janson z cyklu o Muminkach);
6. Co było potem? Książka o Mimbli, Muminku i Małej Mi (książka obrazkowa).

Hatifnatowie występują także w historiach o Muminkach ukazujących się w formie pasków komiksowych^[6] osadzonych w realiach Doliny Muminków.

Filmy na podstawie twórczości Tove Janson

Na podstawie twórczości Tove Janson powstały filmy animowane dziejące się w Dolinie Muminków, w których również pojawiają się Hatifnatowie, w tym:

1. polski serial animowany Opowiadania Muminków powstający w latach 1977–1982 w łódzkim studiu Se-ma-for^[7];
2. serial animowany w koprodukcji japońsko-fińsko-holendersko-francuskiej Muminki^[8] (opis odcinków);
3. film animowany w koprodukcji japońsko-fińskiej Kometa nad Doliną Muminków z 1992 roku^[9].

Inne odniesienia w kulturze

Polska noblistka Olga Tokarczuk poświęciła Hatifnatom dużą część swojego eseju Psychologia według Muminków opublikowanego w „Charakterach”^[10].

Pseudonimu artystycznego „Hatti Vatti” pochodzącego od fińskiej nazwy Hatifnatów używa polski twórca muzyki elektronicznej Piotr Kaliński^[11][12].

Polska indie-rockowa grupa Hatifnats, nominowana do Paszportu „Polityki” w 2009 roku^[13], zaczerpnęła swoją nazwę od tych postaci^[14].

Porównań do Hatifnatów użyły w swojej twórczości pisarki Marta Kisiel (Szaławiła^[15]), Maja Lidia Kossakowska (Upiór Południa^[16]) czy Kaja Malanowska (Mgła^[17]).

Hatifnatowie kilkukrotnie byli przedstawiani, także jako główny motyw, na fińskich oraz japońskich znaczkach pocztowych^[18].

Przypisy