Havka

Havka
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Kieżmark
Starosta	Pavol Jabrocký
Powierzchnia	6,01 km²
Wysokość	627 m n.p.m.
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 44; 7,4 os./km²
Nr kierunkowy	+421 52
Kod pocztowy	061 01
Tablice rejestracyjne	KK
	Położenie na mapie kraju preszowskiego Havka
	Położenie na mapie Słowacji Havka
	49°20′40″N 20°24′19″E/49,344444 20,405278

Havka (węg. Hóka) – maleńka wieś we wschodniej Słowacji w kraju preszowskim, w powiecie Kieżmark.

Położenie

Leży w głębi gór Magury Spiskiej, ok. 5 km na południe od biegu Dunajca i granicy słowacko-polskiej. Jej zabudowania leżą w niewielkiej kotlince utworzonej u zbiegu źródłowych cieków potoku Jordanec, prawobrzeżnego dopływu Dunajca. Jedyne połączenie drogowe ze światem stanowi droga biegnąca początkowo wzdłuż wspomnianego potoku, a następnie odbijająca na zachód do Starej Wsi Spiskiej.

Historia

Historycy słowaccy sądzą, że w tym miejscu kartuzi z niedalekiego Czerwonego Klasztoru już ok. 1330 założyli wieś, przekształconą w 1433 r. w folwark^[6]. Tadeusz M. Trajdos z kolei podaje, że folwark o nazwie Havka, założony w dobrach pokartuskich Czerwonego Klasztoru, pojawia się w źródłach dopiero od 1612 r. Początkowo należał on do parafii w Rychwałdzie (dziś słow. Veľká Lesná). W końcu XVII w. folwark ten rozparcelowano na gospodarstwa chłopskie, ściągając osadników polskich z innych wsi Zamagurza i z Podhala, a następnie przeniesiono do parafii Lechnica, z którą miał on lepsze połączenie komunikacyjne^[7].

W XVIII w. wieś należała do kamedułów, którzy władali Czerwonym Klasztorem od roku 1711 do kasaty zakonu przez cesarza Józefa II w roku 1782. W latach 1786-1788 dosiedlono tu kilka rodzin "Szwabów", czyli kolonistów wyznania luterańskiego (ewangelicko-augsburskiego) z Wirtembergii i (lub) może z Turyngii^[8]. W następnych latach ulegli oni całkowitemu spolszczeniu, a drogą małżeństw z polskimi sąsiadami porzucili też luteranizm. W 1801 r. Hawkę zamieszkiwało 123 katolików, mówiących polską gwarą^[7]. Około roku 1880 notowano w tej wsi 199 mieszkańców, z tego 173 rzymskich katolików, 22 "schizmatyków" (grekokatolików) i 4 żydów^[9], a krótko przed I wojną światową tylko 125 górali polskich wyznania rzymskokatolickiego^[8].

Mieszkańcy zajmowali się drobnym rolnictwem, hodowlą owiec, garncarstwem. W II poł. XX w. znaczący spadek ilości mieszkańców. Obecnie coraz więcej dawnych, drewnianych chałup przekształca się w domy letniskowe.

Kultura

We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[10]. Dobrze zachowany dawny układ zabudowy z drewnianymi domami i zabudowaniami gospodarczymi.

Przypisy

↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)]. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
↑ ^a ^b ^c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
↑ Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
↑ Eduard Pavlik: Zamagurski zemepani [w:] "Spiš. Vlastivedný sbornik", T. I, 1967, s. 48-52
↑ ^a ^b Tadeusz M. Trajdos: Niemcy na górnym Spiszu [w:] "Płaj. Almanach karpacki" T. 19, jesień 1999, ISBN 83-85258-21-3, s. 67-92
↑ ^a ^b Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem, Lwów-Warszawa 1921, s. 8-9
↑ Havka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8 .
↑ JúliaJ. Dudášová-Kriššáková JúliaJ., Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).

Linki zewnętrzne

Havka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8 .
Obec Havka. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. (słow.).

[zarządzający-1] Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).

[2] Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce [om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter)]. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).

[base_info-3] Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).

[4] Statistical Office of the Slovak Republic: Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).

[5] Statistical Office of the Slovak Republic: Hustota obyvateľstva - obce. 2022-03-31. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).

[6] Eduard Pavlik: Zamagurski zemepani [w:] "Spiš. Vlastivedný sbornik", T. I, 1967, s. 48-52

[TMT-7] Tadeusz M. Trajdos: Niemcy na górnym Spiszu [w:] "Płaj. Almanach karpacki" T. 19, jesień 1999, ISBN 83-85258-21-3, s. 67-92

[MO-8] Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem, Lwów-Warszawa 1921, s. 8-9

[9] Havka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 8 .

[10] JúliaJ. Dudášová-Kriššáková JúliaJ., Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne