Havzi Nela

Havzi Nela
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1934
Kollovoz (Albania)

Data i miejsce śmierci

10 sierpnia 1988
Kukës, Albania

Narodowość

albańska

Język

albański

Alma Mater

Instytut Pedagogiczny w Szkodrze

Dziedzina sztuki

poezja

Havzi Nela - (ur. 20 lutego 1934 we wsi Kollovoz k. Kukësu, zm. 10 sierpnia 1988 w Kukës[1]) - albański poeta i więzień sumienia.

Życiorys

Syn Shabana i Xhevrije. Pochodził z bardzo ubogiej rodziny chłopskiej[2]. Dzięki państwowemu stypendium mógł ukończyć szkołę i podjąć studia w Instytucie Pedagogicznym w Szkodrze. W czasie studiów zaczął pisać wiersze. Z uczelni został relegowany za głoszenie wywrotowych poglądów[1]. Znalazł pracę nauczyciela w szkole elementarnej w małej wiosce Plani i Bardhe (okręg Mat)[2]. Pracę tę stracił, kiedy wyszło na jaw, że daje uczniom do czytania swoje wiersze[1]. Do 1967 pracował w Krumie, Lojme i w Shishtavecu, zanim nie trafił do szkoły we wsi Topojan[2].

Śledzony przez Sigurimi, zdecydował się uciec z kraju wraz z żoną. 26 kwietnia 1967 przekroczył granicę albańsko-jugosłowiańską, ale wkrótce został schwytany przez policję jugosłowiańską i uwięziony w Prizrenie[1]. W maju 1967 rząd jugosłowiański dokonał wymiany więźniów - w zamian za kilku obywateli Jugosławii, odbywających karę w Albanii, stronie albańskiej przekazano małżeństwo Havzi i Lavdie Nela. W maju 1967 Havzi został skazany na karę 15 lat więzienia za zdradę kraju i dezercję, a jego żona na 10 lat więzienia. Lavdie otrzymała propozycję skrócenia kary, jeśli rozwiedzie się z mężem, ale nie skorzystała z tej możliwości. Havzi Nela odbywał karę w więzieniu w Burrelu, a następnie w Spaçu.

8 sierpnia 1975 Nela został ponownie osądzony. Za udział w powstaniu więźniów w Spaçu, otrzymał dodatkowe 8 lat więzienia. 19 grudnia 1986, po 19 latach pobytu w więzieniu został uwolniony i przydzielono go do pracy we wsi Arren z zakazem jej opuszczania[1]. Nela w czasie pobytu w Arren posiadał nielegalnie broń palną, służącą mu do obrony przed dzikimi zwierzętami. W trakcie próby odebrania mu tej broni przez milicjantów, jeden z nich został postrzelony. Nelę aresztowano, a 24 czerwca 1988 Sąd ludowy okręgu Kukes (przew. Agim Hoxha) skazał go na karę śmierci przez powieszenie. Apelacja żony Neli została odrzucona przez Sąd Najwyższy Albanii, a Prezydium Zgromadzenia Albanii zatwierdziło wyrok[2]. 10 sierpnia 1988 o 2 w nocy został powieszony w Kukësie. Egzekucja miała charakter publiczny. Ciało Neli po śmierci wisiało przez kilka godzin na miejscu kaźni, zanim wywieziono je na samochodzie ciężarowym i pochowano przy drodze, pionowo, w otworze po latarni[1]. Tam też spoczywało przez kolejne pięć lat, zanim przeniesiono je na cmentarz.

Pamięć o poecie

W 1993 Havzi Nela otrzymał pośmiertnie od władz Albanii tytuł Męczennika za Demokrację (Dëshmor i Demokracisë)[1]. Imię poety nosi ulica w północnej części Tirany, a także ulica i gimnazjum w Kukësie. W latach 1996 i 2008 ukazały się pośmiertne wydania zachowanych utworów poety.

Tomiki poezji

  • 1996: Pa një ditë lumnie : vjersha të zgjedhura
  • 2008: Poezi te zgjedhura (Poezje zebrane)
  • 2015: Si shpend i ngujuem : poezi të zgjedhura
  • 2018: Shtatë fletore : vepra e plotë poetike : 5548 vargje
  • 2020: Po shkrin bora : poezi dhe poemat për Kosovën

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.6.. Tirana: 2017, s. 74-75. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
  2. ↑ a b c d Havzi Nela (1934-1988). = 2022-03-03, teksteshqip.com (alb.).

Bibliografia