Hawajka czarna

Hawajka czarna
	Drepanis funerea
	A. Newton, 1894
	; Ilustracja z lat 90. XIX wieku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	łuszczakowate
Podrodzina	łuskacze
Plemię	Drepanidini
Rodzaj	Drepanis
Gatunek	hawajka czarna
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły

Hawajka czarna^[3] (Drepanis funerea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występował endemicznie na hawajskiej wyspie Molokaʻi. Po raz ostatni odłowiono okaz w 1907. Wymarły.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Alfred Newton^[4] na łamach Proceedings of the Zoological Society of London w 1893. Odkrywcą gatunku był Robert Cyril Layton Perkins. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Drepanis funerea. Opisał go nie tylko na podstawie holotypu, Perkins odłowił bowiem kilka okazów w czerwcu 1893^[5] (prawdopodobnie sześć^[6]). Nazwa ta jest obecnie (2021) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny^[7]. Hawajka czarna była jednym z ostatnich gatunków hawajek opisanych przed swoim wymarciem^[6]. Epitet gatunkowy Alfred Newton wyjaśnił^[5]:

Jej ponure upierzenie i smutne przeznaczenie, które prawdopodobnie czeka i na ten gatunek, skłoniło mnie do zaproponowania nazwy: Drepanis funerea.

Morfologia

Według pierwszego opisu (oryginalne wymiary podane w calach), długość ciała wynosi około 20 cm, skrzydeł – 10 cm, ogona – 7 cm, dzioba – 6,3 cm, skoku – 3,2 cm. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy^[5], według Rothschilda samice są mniejsze i mają krótsze dzioby. Upierzenie ogółem jest jednolicie matowoczarne, jednak pióra mają szarawe nasady. Lotki smoliście czarne, ale zewnętrzne chorągiewki wyróżniały się płową lub białawą barwą, przechodzącą u nasady w czerń^[8]. Nozdrza i nasada dzioba żółte, tęczówki jasne, żółtobrązowe^[5].

Zasięg występowania

Hawajka czarna znana jest tylko z Molokaʻi, jednak odnaleziono subfosylne szczątki D. funerea lub gatunku niemożliwego do odróżnienia na podstawie kości na Maui^[6]^[9].

Ekologia i zachowanie

Według pierwszego opisu, hawajki czarne zamieszkiwały górskie lasy. Okazy, na podstawie których opisano gatunek, odłowiono na wysokości około 1500 m n.p.m. (5000 stóp n.p.m.)^[5]. Rothschild odnotował, że okaz, który do niego dotarł, miał bardzo silny zapach (podobny do zapachu oceanników)^[8]. Rdzenna mieszkanka Hawajów poinformowała Perkinsa, że hawajska nazwa tego gatunku brzmiała Oʻonukuʻumu, co znaczy Oʻo z dziobem do ssania. Podobnie jak inne ptaki żyjące głęboko w lesie, hawajki czarne były zupełnie niepłochliwe i siadały nawet bezpośrednio nad głową obserwatora. Alanson Bryan, który w maju 1907 odłowił kilka okazów, zauważył że hawajki czarne można zwabić, imitując ich głos. Odstrzelił on ostatniego znanego osobnika^[6].

Status

IUCN uznaje hawajkę czarną za wymarłą^[10]. Ostatnia obserwacja i odłowienie okazu miały miejsce w maju 1907. Później, w marcu i kwietniu 1908, George Munro prowadził poszukiwania hawajek czarnych, jednak nie stwierdził ich obecności na wyspie. Kolejne badania w 1936 poskutkowały jedynie powstaniem plotki, jakoby kilka lat temu przedstawiciel tego gatunku miał być widziany w dolinie Wailau. William Donagho przeszukał większość pozostałych na wyspie lasów w 1937 i nie odnotował hawajek czarnych. Kolejne zakończone niepowodzeniem badania terenowe miały miejsce w 1947^[6]. Prawdopodobnie hawajki te wymarły przez niszczenie podszytu przez wprowadzone bydło i kopytne oraz drapieżnictwo ze strony szczurów i mangust^[10].

Przypisy

↑ Drepanis funerea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Drepanis funerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-26].
↑ A.F.R. Wollaston: Life of Alfred Newton: late Professor of Comparative Anatomy, Cambridge University 1866-1907, with a Preface by Sir Archibald Geikie. New York: Dutton, 1921.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Alfred Newton. On a new species of Drepanis discovered by Mr. R. C. L. Perkins. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 690, 1893.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 309–310. ISBN 978-1-4081-5862-3.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
↑ ^a ^b Lionel Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands : with a complete history to date of the birds of the Hawaiian possessions. 1893–1900, s. 165.
↑ James, H. F.; Olson, S. L.: Descriptions of thirty-two new species of birds from the Hawaiian Islands: Part 2. Passeriformes. T. 46. Ornithological Monographs, 1991, s. 1–88.
↑ ^a ^b Black Mamo Drepanis funerea. BirdLife International. [dostęp 2016-10-22].

[itis-1] Drepanis funerea, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[iucn-2] Drepanis funerea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Drepanidini Cabanis, 1847 (wersja: 2020-09-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-26].

[A.Newton-book-4] A.F.R. Wollaston: Life of Alfred Newton: late Professor of Comparative Anatomy, Cambridge University 1866-1907, with a Preface by Sir Archibald Geikie. New York: Dutton, 1921.

[oryg-5] Alfred Newton. On a new species of Drepanis discovered by Mr. R. C. L. Perkins. „Proceedings of the Zoological Society of London”, s. 690, 1893.

[ext-6] Julian P. Hume, Michael Walters: Extinct Birds. A&C Black, 2012, s. 309–310. ISBN 978-1-4081-5862-3.

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).

[roth-8] Lionel Walter Rothschild: The avifauna of Laysan and the neighbouring islands : with a complete history to date of the birds of the Hawaiian possessions. 1893–1900, s. 165.

[sk-9] James, H. F.; Olson, S. L.: Descriptions of thirty-two new species of birds from the Hawaiian Islands: Part 2. Passeriformes. T. 46. Ornithological Monographs, 1991, s. 1–88.

[birdlife-10] Black Mamo Drepanis funerea. BirdLife International. [dostęp 2016-10-22].

[podgatunek-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Takson uznany za podgatunek na Kompletnej liście ptaków świata

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[A]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne