Hayden White

Hayden White
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

12 lipca 1928
Martin

Data śmierci

5 marca 2018

uniwersytet

Stanford University

uniwersytet

University of California, Santa Cruz

Hayden White (ur. 12 lipca 1928 w Martin, zm. 5 marca 2018) – amerykański historyk historiografii, historyk życia intelektualnego i filozof historii, krytyk kultury, emerytowany profesor historii świadomości na University of California w Santa Cruz oraz profesor literatury porównawczej na Stanford University.

Życiorys

W 1991 roku został członkiem American Academy of Arts and Sciences[1]. Otrzymał szereg doktoratów honoris causa od uczelni z całego świata: University of Michigan (1995), University of West Ontario (2004), Central European University w Budapeszcie (2005), Universitatea din Bucureşti (2010) oraz Uniwersytetu Gdańskiego (2011)[1].

Publikacje

Jego najbardziej znana książka to Metahistory. The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe (1973). White proponuje tam, by na historiografię spojrzeć jak na dzieło literackie. Twierdzi, że myślenie o świecie ma charakter narracyjny. Rzeczywistość to czysty strumień zdarzeń, które sami porządkujemy i wyjaśniamy. Historia jest dostępna tylko poprzez język. Do opowiadania przeszłości historyk wykorzystuje cztery tropy (teoria tropów White’a): metaforę, metonimię, synekdochę i ironię oraz cztery archetypowe wzorce fabularne (za Northropem Frye'em): romans, komedię, tragedię, satyrę. W jego teoriach znaczącą rolę miały opracowania Rolanda Barthes'a, Johna Austina oraz różne nurty marksizmu.

White zajmował się również wykorzystaniem poetyki modernistycznej i postmodernistycznej oraz figuracji i estetyzacji w literaturze o Holokauście.

Jego opracowania wywoływały kontrowersje. Wielu krytyków zarzucało mu, że próbuje zatrzeć różnicę między literaturą a historiografią, a więc między reprezentacjami fikcyjnymi a obiektywnymi opisami rzeczywistości.

Inne jego ważne książki to: Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism (1978), The Content of the Form. Narrative Discourse and Historical Representations (1987), Figural Realism. Studies in the Mimesis Effect (1999).

Publikacje w języku polskim

  • Problem narracji we współczesnej teorii historycznej, przeł. Mirona Wiewiórowska, [w:] Metodologiczne problemy narracji historycznej, pod red. Jana Pomorskiego, Lublin: UMCS 1990.
  • The End of Narrative Historiography [w:] Świat historii. Prace z metodologii historii i historii historiografii dedykowane Jerzemu Topolskiemu z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, pod red. Wojciecha Wrzoska, Poznań: Inst. Hist. Uniw. im. A. Mickiewicza 1998, s. 393-409.
  • Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. Ewy Domańskiej i Marka Wilczyńskiego, Kraków: Universitas 2000 (wyd. 2 poprawione i uzupełnione Kraków 2010).
  • Ewa Domańska, Fragmenty (e-mailowej korespondencji z Haydenem White'em), przeł. Ewa Domańska, „Pogranicza” 2008, nr 2, s. 50-54.
  • Historiografia i historiofotia, przeł. Łukasz Zaremba [w:] Film i historia: antologia, pod red. Iwony Kurz, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008, s. 117-127.
  • Proza Historyczna, pod red. Ewy Domańskiej, Kraków: Universitas 2009.
  • Struktura narracji historycznej, przeł. Elżbieta Wilczyńska, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2010, nr 1, s. 9-27.
  • Przeszłość praktyczna, przeł. Agata Czarnacka [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. Ewa Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2010, s. 49-73.
  • Polityka interpretacji historycznej. Dyscyplina przeciw wzniosłości, przeł. Emilia Kledzik, „Porównania” 2010, nr 7, s. 7-32.
  • Historia i sztuka dzisiaj, przeł. Jan Burzyński [w:] Historia w sztuce, red. Maria Anna Potocka, Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej 2011, s. 177-183.
  • Sfera wyobraźni historycznej a polityka historii, przeł. Tomasz Dobrogoszcz, „Przegląd Polityczny” 2011, nr 109/110, s. 38-47.
  • Jakub Muchowski, Nie interesuje mnie prawda. Interesuje mnie rzeczywistość – rozmowa z Haydenem White'em, „Historyka” 41 (2011), s. 165-171.
  • O fazie badań i fazie pisania w pracy historyka, przeł. Wojciech Gutkiewicz, „Ruch Filozoficzny” 70 (2013), nr 3.
  • Przeszłość praktyczna, pod red. Ewy Domańskiej, Kraków: Universitas 2014.

Przypisy

  1. a b Ewa Domańska. Recenzja dorobku Haydena White’a. „Przegląd Polityczny”. nr 109/110, s. 48, 2011. 

Bibliografia

  • Katarzyna Rosner, Fenomenologiczna krytyka koncepcji historiografii H. White’a [w:] Narracja, historia, fikcja . Dawne kultury w historiografii i literaturze, pod red. Łukasza Grţtzmachera, Warszawa: Trio – Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” UW 2009, s. 181-186.
  • Katarzyna Rosner, Fikcja literacka a prace historyczne. Krytyka koncepcji historiografii Haydena White’a [w:] Mit symbol – mimesis . Studia z dziejów teorii i historii sztuki dedykowane Elżbiecie Wolickiej-Wolszleger, Lublin: KUL 2009. s. 143-150.
  • Jakub Muchowski, Historia i życie. Obecność filozofii Fryderyka Nietzschego w myśleniu o historii Haydena White’a [w:] Oblicza przeszłości. Zbiór rozpraw, pod red. Wojciecha Wrzoska, Bydgoszcz: Epigram 2011, s. 391-398.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

ಹೇಡನ್ ವೈಟ್.jpg
Autor: Stanford University, Licencja: CC BY-SA 4.0
ಹೇಡನ್ ವೈಟ್ ಜುಲೈ ೧೨, ೧೯೨೮