Heinz Reinefarth

Heinrich Friedrich Reinefarth
Heinz Reinefarth
Ilustracja
SS-Gruppenführer SS-Gruppenführer
Data i miejsce urodzenia

26 grudnia 1903
Gniezno, Prowincja Poznańska, Królestwo Prus

Data i miejsce śmierci

7 maja 1979
Westerland, Niemcy

Przebieg służby
Lata służby

1932–1945

Siły zbrojne

Balkenkreuz.svg Wehrmacht
Flag Schutzstaffel.svg Waffen-SS

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Późniejsza praca

polityk, prawnik

Odznaczenia
Ribbon of Close Combat Clasp Bronze.svg
Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu Krzyż Żelazny (1939) I Klasy Krzyż Żelazny (1939) II Klasy Srebrna odznaka szturmowa piechoty (III Rzesza) Krzyż Zasługi Wojennej II klasy z mieczami (III Rzesza)
(c) Bundesarchiv, Bild 183-J09397 / CC-BY-SA 3.0
Heinz Reinefarth (w środku) wraz z Arthurem Greiserem wita milionowego Niemca przesiedlonego do Kraju Warty ze wschodniej Europy w ramach niemieckiej akcji przesiedleńczej Heim ins Reich – marzec 1944

Heinrich Friedrich Reinefarth, znany jako Heinz Reinefarth (ur. 26 grudnia 1903 w Gnieźnie, zm. 7 maja 1979 w Westerland) – niemiecki wojskowy, od 1932 członek NSDAP, SS-Gruppenführer i Generalleutnant der Waffen-SS. Zbrodniarz hitlerowski, odpowiedzialny za liczne zbrodnie wojenne, popełnione przez wojska niemieckie podczas tłumienia powstania warszawskiego.

Po wojnie zachodnioniemiecki polityk. W latach 1951–1967 burmistrz miasta Westerland, w okresie 1958–1967 poseł do Landtagu Szlezwika-Holsztynu.

Nigdy nie poniósł odpowiedzialności za popełnione zbrodnie[1].

Życiorys

Wczesne lata

Reinefarth urodził się w Gnieźnie jako syn pruskiego sędziego Fritza Reinefartha (zm. 1945) i Berthy z domu am Ende (zm. 1932). Po przeniesieniu ojca do Chociebuża w 1907 pobierał tam w latach 1916–1922 nauki w miejscowym gimnazjum, potem studiował w latach 1922–1927 prawo na Uniwersytecie w Jenie. W 1930 ukończył aplikację sądową zdając egzamin asesorski i rozpoczął pracę w zawodzie jako adwokat i notariusz. 1 sierpnia 1932 wstąpił do NSDAP, a w grudniu tego roku także do SS.

W 1930 Reinefarth poślubił Adelheid (Heidi) Reichelt (1905-1986) i miał z nią dwoje dzieci: Petera (ur. 1933) i Inge (ur. 1936).

Pierwsze lata II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej Reinefarth walczył początkowo podczas kampanii wrześniowej, za co otrzymał Krzyż Żelazny II klasy. Następnie, w 337. pułku piechoty Wehrmachtu, brał udział w kampanii przeciwko Francji w 1940. Jeszcze jako podoficer (sierżant) wziął tam ze swym plutonem do niewoli 3 tys. żołnierzy francuskich i jako jeden z niewielu podoficerów został udekorowany Krzyżem Rycerskim. Wehrmacht opuścił w stopniu porucznika, przechodząc do rezerwy. Powołany w 1941 ponownie do Wehrmachtu, do swego 337. pułku piechoty, wziął udział w walkach na froncie wschodnim. Zaczął także szybko awansować w (cywilnej) SS i 20 kwietnia 1942 został generałem majorem policji oraz SS-Brigadeführerem.

Następnie został przydzielony do sztabu Głównego Inspektora SS w Protektoracie Czech i Moraw. We wrześniu 1943 przeniesiono go do Głównego Urzędu Policji Porządkowej SS (SS-Hauptamt Ordnungspolizei). 29 stycznia 1944 dołączył do sztabu wyższego dowódcy SS i Policji w Kraju Warty w okupowanej przez Niemców Polsce. Ponosi odpowiedzialność za liczne zbrodnie popełnione na Polakach i innych narodach zamieszkujących Kraj Warty, całkowicie wyjętych spod prawa przez III Rzeszę.

Powstanie warszawskie i ostatni rok wojny

Po wybuchu powstania warszawskiego Reinefarth otrzymał rozkaz sformowania zgrupowania bojowego – złożonego z 16 kompanii policji (rekrutowanych głównie w Kraju Warty) i innych pododdziałów – a następnie przybycia do Warszawy. Jego oddziały zostały włączone do Grupy Korpuśnej von dem Bacha (Korpsgruppe von dem Bach), dowodzonej przez gen. Ericha von dem Bacha-Zelewskiego, który na rozkaz Himmlera miał stłumić powstanie.

(c) Bundesarchiv, Bild 101I-695-0411-01A / Gutermann / CC-BY-SA
Powstanie warszawskie. Heinz Reinefarth na polowym stanowisku dowodzenia obok autobusu sztabowego ustawionego przy skrzyżowaniu ulic: Wolskiej i Syreny
SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth (pierwszy od lewej) w czapce „kubance” oraz żołnierze 3 Pułku Kozaków płk. Jakuba Bondarenki – okolice ul. Wolskiej w Warszawie

Od 5 sierpnia 1944 oddziały Reinefartha brały udział w walkach na Woli. W ciągu kilku dni wymordowały w masowych egzekucjach ok. 50 tysięcy cywilnych mieszkańców Warszawy. W jednym z raportów do dowództwa Reinefarth donosił, że nie ma już amunicji do dalszych rozstrzeliwań.

Po brutalnej pacyfikacji Woli jego oddziały brały następnie udział w ciężkich walkach z powstańcami na Starym Mieście. We wrześniu 1944 zostały przeniesione do walki z powstańcami na Powiślu i Czerniakowie. Dokładna liczba ofiar dowodzonych przez Reinefartha jednostek nie jest znana. Oprócz mordowania cywilów zajmowały się one bowiem także likwidacją jeńców wojennych oraz rannych w powstańczych szpitalach. W sumie liczba ofiar tych zbrodni może wynosić nawet 100 tysięcy. Za swój udział w tłumieniu powstania Reinefarth otrzymał 30 września 1944 Liście Dębowe do swojego Krzyża Rycerskiego[2].

W grudniu 1944 został dowódcą XVIII Korpusu Armijnego SS, który początkowo walczył z Armią Czerwoną w rejonie środkowej Odry, a następnie bronił twierdzy Kostrzyn (niem. Küstrin). Po wyczerpaniu zapasów amunicji Reinefarth odmówił jednak pod koniec oblężenia Festung Küstrin walki do ostatniego żołnierza i przedarł się wraz 600-osobowym oddziałem w stronę Berlina. Za niewykonanie rozkazu Hitlera został nawet skazany przez niemiecki trybunał wojskowy na karę śmierci. Wyrok nie został jednak nigdy wykonany, a Reinefarth dalej dowodził swoimi jednostkami, które przemianowano na XIV Korpus Armijny SS.

Lata powojenne

Po zakończeniu wojny władze polskie zażądały od Brytyjczyków i Amerykanów ekstradycji zbrodniarza, jednak zachodni alianci uznali, że może on być przydatny jako świadek w procesach norymberskich i odmówili spełnienia żądania. Następnie był aresztowany przez pewien czas pod zarzutem zbrodni wojennych, ale sąd w Hamburgu zwolnił go z powodu braku dowodów[3].

W 1951 został wybrany na burmistrza miasta Westerland na wyspie Sylt[4]. Odbudował miejscowość ze zniszczeń wojennych i postawił na rozwój turystyki, co pozwoliło miastu stać się jednym z najważniejszych kurortów w Niemczech Zachodnich. Był znany z zaangażowania w sprawy mieszkańców, dlatego też nie wypominano mu służby w SS i popełnionych zbrodni wojennych, także po jego śmierci[5].

W 1958 wybrano go do landtagu w Szlezwiku-Holsztynie, a po zakończeniu kadencji w 1967 rozpoczął pracę jako prawnik. Mimo licznych wezwań władz polskich do ekstradycji zbrodniarza, władze RFN konsekwentnie odmawiały i nawet przyznały Reinefarthowi rentę generalską.

Zmarł w 1979 w swojej rezydencji na wyspie Sylt, nigdy nie poniósłszy odpowiedzialności za swoje zbrodnie.

W 1957 wschodnioniemiecka wytwórnia filmowa DEFA wyprodukowała film dokumentalny Urlop na Sylcie (Urlaub auf Sylt) o zbrodniach wojennych Reinefartha. Heinz Reinefarth był jednym z rozmówców Krzysztofa Kąkolewskiego w jego zbiorze wywiadów ze zbrodniarzami nazistowskimi Co u pana słychać?. Szwedzki pisarz Niclas Sennerteg wydał książkę Kat Warszawy.

10 lipca 2014 parlamentarzyści Szlezwika-Holsztynu w przyjętej jednogłośnie specjalnej uchwale wyrazili ubolewanie, że zbrodniarz wojenny, jakim był Reinefarth, mógł zostać posłem landtagu i poprosili ofiary o wybaczenie[6]. Kilka tygodni wcześniej Rada Miasta Westerland podjęła decyzję o odsłonięciu 31 lipca 2014 na budynku ratusza tablicy pamiątkowej poświęconej powstaniu warszawskiemu i zbrodniom popełnionym przez Reinefartha[5][6]. Tablica jest dwujęzyczna, ostatnie zdanie na niej brzmi:

Zawstydzeni pochylamy się nad ofiarami z nadzieją na pojednanie / Beschämt verneigen wir uns vor den Opfern und hoffen auf Versöhnung[7][8].

Zobacz też

Przypisy

  1. Vom Henker zum Bürgermeister (niem.). stern.de, 2008-07-31. [dostęp 2011-12-11].
  2. Stanisław Jankowski: Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie. Tom 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 242. ISBN 83-06-00140-0.
  3. Jacek Treblinka. Ciche lata kata. „Polityka”. 32 (2362), s. 66, 2002-08-10. Warszawa. [dostęp 2011-12-12]. 
  4. Przemówienie burmistrz gminy Sylt podczas 70. rocznicy rzezi Woli. W: Muzeum Warszawy [on-line]. muzeumwarszawy.pl, 6 sierpnia 2014. [dostęp 2016-08-23].
  5. a b Bartosz T. Wieliński: Niemcy pośmiertnie rozliczają kata Woli (pol.). W: Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2014-06-23. [dostęp 2014-06-23].
  6. a b Bartosz T. Wileliński. Niemcy przepraszają za Rzeźnika Woli. „Gazeta Wyborcza”, s. 12, 11 lipca 2014. 
  7. Esesman, kat Woli, był burmistrzem Westerland. Jego mieszkańcy oddali hołd Powstańcom, „Informacje, publicystyka, wiadomości, opinie | niezalezna.pl” [dostęp 2017-03-10] (pol.).
  8. Der fürchterliche Sylter [dostęp 2017-03-10] (niem.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

DEU EK Ritter oak BAR.svg
Baretka: Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu (III Rzesza).
Bundesarchiv Bild 183-J09397, Lodz, Millionster Umsiedler im Wartheland.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 183-J09397 / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Ten opis został zidentyfikowany jako tendencyjny lub nieprawdziwy: nazi propaganda

„Lodz, Millionster Umsiedler im Wartheland

Ueber eine Million deutsche Umsiedler im Wartheland. Im Zusammenhang mit der vor 4 Jahren eingeleiteten völkischen Sicherung des Deutschen Lebensraumes im Osten durch die Heimholung der Aussendeutschen Volksgruppen und ihre Sesshaftmachung in den erweiterten Reichsgrenzen hat der Reichsgau Wartheland einen bedeutsamen Abschnitt seiner volkstumpolitischen Arbeit hinter sich gebracht. Gauleiter und Reichsstatthalter Greiser konnte in diesen Tagen dem Führer, sowie dem Reichsführer SS als Reichskommisar für die Festigung Deutschen Volkstums, melden, dass im Zuge der gegenwärtig vorsichgehenden Umsiedlung der Schwarzmeerdeutschen die Zahl der Deutschen im Wartheland die Millionengrenze erreicht hat. Nach Aufnahme der noch unterwegs befindlichen Schwarzmeerdeutschen wird der Deutsche Bevölkerungsanteil im Wartheland auf 1,1 Millionen steigen. Wir bringen einen Bildbericht aus Umsiedlungslagern im Warthegau. UBz. Im Rahmen einer Massenkundgebung der NSDAP in Litzmannstadt, zu der sich über 30000 Männer und Frauen eingefunden hatten, nahm Gauleiter Greiser die feierliche Einweisung des millionsten Deutschen, einem 39 jährigen Bauern aus dem Gebiet Taganrog, in sein Gaugebiet vor. Ritterkreuzträger SS-Brigadeführer Reinefahrt (mitte) stellte dem Gauleiter den Bauern vor.

Fot. Hoffmann 17.3.44“



Abgebildete Personen:

  • Greiser, Arthur: Senatspräsident von Danzig, Gauleiter Warthegau, Deutschland
  • Reinefarth, Heinz Dr.: SS-Obergruppenführer, Ritterkreuz (RK), Waffen-SS, Polizeigeneral, MdL, Bundesrepublik Deutschland (GND 128604689)
DEU EK 1 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny I Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
Bundesarchiv Bild 101I-695-0411-01A, Warschauer Aufstand, Offiziersbesprechung.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 101I-695-0411-01A / Gutermann / CC-BY-SA
Powstanie Warszawskie: SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth (po środku z Krzyżem Rycerskim) podczas walk na Woli, dowodził z autobusu sztabowego, ustawionego przy skrzyżowaniu ul. Syreny i Wolskiej. Drugi z lewej to przypuszczalnie informator, który przedostał się z terenów powstańczych i wskazuje na mapie polskie pozycje.
DEU ISA Silber BAR.png
Baretka umowna: Szturmowa Odznaka Piechoty w Srebrze (Infanterie-Sturmabzeichen in Silber) – III Rzesza.
Ribbon of Close Combat Clasp Bronze.svg
Brązowa Odznaka Walki Wręcz.
Generał Heinz Reinefarth w czapce kubance i 3 pułk Kozaków.jpg
SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth tzw. "Kat Woli" (po lewej) Generał policji i Waffen-SS oraz 3 Pułk Kozaków płk. Jakuba Bondarenki w okolicach ul. Wolskiej. 3 Pułk Kozaków składał sie z Kozaków z różnych regionów, natomiast Jakub Bondarenko przed powstaniem był dowódcą 5-tego Pułku piechoty Kozaków Kubańskich
Balkenkreuz.svg
Insignia of the German Armed Forces in WWII.
SS-Gruppenführer Collar Rank.svg
Rang insignia of the SS/Waffen-SS, here universal collar patches to the General’s rank “SS-Gruppenfuehrer” until 1945.
DEU EK 2 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny II Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
DEU KVK 2 Klasse swords BAR.svg
Baretka: Wojenny Krzyż Zasługi z Mieczami II Klasy (III Rzesza).