Hekla

Hekla
Ilustracja
Hekla – widok z doliny Þjórsárdalur
Państwo Islandia
PołożenieRangárþing ytra
PasmoWyżyny Islandii
Wysokość1491 m n.p.m.
Dane wulkanu
Rok erupcji2000
Typ wulkanustratowulkan
Aktywnośćczynny
Położenie na mapie Islandii
Mapa lokalizacyjna Islandii
Hekla
Hekla
Ziemia63°59′N 19°42′W/63,983333 -19,700000

Hekla (isl. „kaptur, czepek, płaszcz z kapturem”) – wulkan w południowo-zachodniej Islandii, położony 115 km na wschód od stolicy kraju, Reykjavíku. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m n.p.m.), należy też do najbardziej aktywnych.

Hekla jest stratowulkanem, który powstał w rezultacie wylewów o charakterze liniowym z kilku szczelinowych kraterów, rozsianych na obszarze kilkunastu kilometrów. W czasie erupcji wulkan wyrzuca duże ilości różnych produktów wulkanicznych: bomby, popioły, gazy oraz lawę. Dlatego zalicza się go do wulkanów eksplozywno-efuzywnych typu wezuwiańskiego.

Erupcja Hekli na mapie Orteliusa, 1585

Ważniejsze erupcje w czasach przedhistorycznych to: 6600 p.n.e., 4000 p.n.e., 2800 p.n.e. oraz ok. 860 r. n.e. W czasach historycznych odnotowano wybuchy Hekli w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, ok. 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947–48, 1970, 1991 i 2000. Erupcja Hekli została uwieczniona na mapie Islandii z Theatrum orbis terrarum Abrahama Orteliusa[1].

Erupcjom towarzyszą najczęściej lekkie trzęsienia ziemi oraz spływy gwałtownie topniejących lodów tzw. jökulhlaupy (w czasie erupcji 1947/48 w jednej fali spłynęło około 3 km³ wody). Hekla produkuje głównie dacyty oraz andezyty bazaltowe.

Wybuchy Hekli zazwyczaj nie przynosiły bezpośrednio strat w ludziach czy gospodarce, jako że jego okolice są słabo zaludnione. Największym problemem jest jednak opad popiołów, które osiadając na roślinach wywoływały straty w hodowlach zwierząt, które były podstawą islandzkiego rolnictwa.

Hekla często pojawiała się w literaturze europejskiej, już od średniowiecza. Wielokrotnie pojawiał się motyw Hekli jako „wrót piekieł”.

Przypisy

  1. Jan A. Wendt: Skarby kartografii. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 87. ISBN 978-83-213-4767-7.

Linki zewnętrzne

  • Hekla (ang.). W: Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-27].

Media użyte na tej stronie

U+25B2.svg
Black up-pointing triangle , U+25B2 from Unicode-Block Geometric Shapes (25A0–25FF)
Hekla 2004.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Reykholt (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

GNU FDL

The photo shows mount Hekla in Iceland seen from the Þjórsárdalur. Picture taken by my-self in september 2004.
Hekla (A. Ortelius) Detail from map of Iceland 1585.jpg
Detail of Abraham Ortelius' map of Iceland (1585) showing the Volcano Hekla in eruption. The latin text "Hekla perpetuis/damnata estib. et ni:/uib. horrendo boatu/lapides evomit" means "The Hekla, perpetually condemned to storms and snow, vomits stones under terrible noise."