Helena Ceysingerówna

Helena Ceysingerówna
Helena Ceysinger
„Jan Lipnicki”, „H.C.”
Ilustracja
Helena Ceysingerówna (1900)
Data i miejsce urodzenia

23 grudnia 1869
Kraków

Data i miejsce śmierci

28 lipca 1950
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

dziennikarka, nauczycielka, pisarka

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Wawrzyn Akademicki

Helena Ceysingerówna, ps. „Jan Lipnicki”, „H.C.” (ur. 23 grudnia 1869 w Krakowie, zm. 28 lipca 1950 w Warszawie) – poetka i pisarka, dziennikarka, nauczycielka, działaczka feministyczna.

Życiorys

Urodziła się 23 grudnia 1869 w Krakowie. Jej ojcem był Konrad, właściciel majątku w Michalewicach, w guberni lubelskiej. W okresie zaborów w latach od 1894 do 1906 działała w zakresie krzewienia oświaty i w tajnych szkołach polskich[1]. Od 1894 należała do Koła Kobiet Korony i Litwy w Warszawie. W latach 1897–1900 działaczka Towarzystwa Oświaty Ludowej związanej z Polską Partią Socjalistyczną[2]. Następnie członkini ZMP „Zet” i Ligi Narodowej[3]. Członkini władz centralnych Towarzystwa Oświaty Narodowej[4]; wraz z Cecylią Śniegocką kierowała TON w Warszawie. Brała udział w strajku szkolnym w 1905[1]. Należała do kierownictwa Związku Unarodowienia Szkół, którego nazwę wymyśliła (do 1906). Była współpracowniczką wielu czasopism, takich jak „Tygodnik Mód i Powieści” (1896–1905, 1907)[5], „Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907)[6]. Na znak protestu przeciwko wezwaniu do zaprzestania bojkotu szkół rosyjskich wystąpiła w 1911 wraz ze środowiskiem „Secesji” z Ligi Narodowej[7]. W kwietniu 1913 stała się współzałożycielką Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 przebywając na letnim wypoczynku pod Kaliszem została internowana przez Niemców w obozie. Po 5 sierpnia 1915 wróciła do Warszawy – gdzie ponownie weszła do Zarządu Ligi Kobiet PW. W sporach między Piłsudskim a Sikorskim popierała linię polityczną tego ostatniego. Wspólnie z Izą Moszczeńską próbowała na zebraniu 4 września 1915 podporządkować Ligę Departamentowi Wojskowemu Naczelnego Komitetu Narodowego – w wyniku czego nastąpił podział organizacyjny w kole warszawskim LK PW na dwie organizacje, A i B. Od tej pory była członkinią władz koła „A” (opcja proenkaenowska) i na zjeździe piotrkowskim Ligi (25–26 sierpnia 1916) wraz z nim wystąpiła z Ligi[8].

Podczas wojny polsko-bolszewickiej służyła w Wojsku Polskim. W 1921 była w stopniu porucznika delegatką Ministerstwa Spraw Wojskowych. Współorganizatorka i oficer Ochotniczej Legii Kobiet w Warszawie[9].

Była poetką i pisarką. Otrzymała nagrodę w konkursie literackim im. Wołodkiewicza za dramat w 4-ch aktach, osnuty na tle walk Dalmacji z Wenecją, pt. Zwalczeni[10]. W latach dwudziestych była współpracownicą „Bluszczu”, gdzie zamieszczała swoje utwory, m.in. Myśl o tym co chcesz (1926) i Jak słońce spija rosę (1927)[11]. Współpracowała także z „Kobietą Współczesną”. Była działaczką i członkinią władz Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939)[12] oraz redaktorką jego tygodnika „Prosta droga” wraz z dodatkiem „Życie wsi”[13]. Jako delegatka ZPOK uczestniczyła w Zjeździe Międzynarodowego Związku Praw Wyborczych i Pracy Obywatelsko-Politycznej Kobiet w Atenach w kwietniu 1932.

Zmarła 28 lipca 1950 w Warszawie[1]. Została pochowana 2 sierpnia 1950[1] na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 132-6-23)[14].

Ordery i odznaczenia

Publikacje

  • Ze znalezionych kartek, Warszawa 1894
  • Duchy-żórawie: fantazye i obrazki, Warszawa 1902
  • Szymon Konarski, Warszawa 1902
  • Powieść historyczna dla młodzieży, Warszawa 1902 (pod ps. „Jan Lipnicki”)
  • O Sejmie Wielkim i Konstytucyi 3-go Maja, Warszawa 1916
  • Ochotnicza Legia Kobiet. Szkic historyczny, Lwów 1921
  • Liga Narodowa i Związek Unarodowienia Szkół w walce o szkołę polską w: Nasza walka o szkołę polską 1901–1917. Opracowania, wspomnienia, dokumenty. Pod red. B. Nawroczyńskiego, t. 2, Warszawa 1934, s. 6, 8
  • Policja Kobieca w: Almanach spraw kobiecych: informacje postulaty zagadnienia, red. Hermina Naglerowa, Warszawa 1933, s. 90–96
  • Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet w: Wystawa „Świat kobiety”, Warszawa [1939], s. 7–12
  • Tajna szkoła w Warszawie w epoce caratu, Warszawa 1948

Przypisy

  1. ↑ a b c d Nekrologi. Helena Ceysinger. „Życie Warszawy”. Nr 209, s. 5, 1 sierpnia 1950. 
  2. ↑ Józef Grabiec [Józef Dąbrowski], Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem, Warszawa 1925, s. 152, 160
  3. ↑ ZET w walce o niepodległość i budowę państwa. Szkice i wspomnienia,, Warszawa 1996, s. 79, 83, 85
  4. ↑ Joanna Dufrat, Ruch kobiecy na ziemiach polskich na początku XX w. w służbie idei narodowej, [w:] Nacjonalizm a tożsamość narodowa w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w. - Nationalismus und nationale Identität in Ostmitteleuropa im 19. und 20. Jahrhundert - red. Bernard Linek, Kai Struve, Opole-Marburg 2002, s. 102.
  5. ↑ Stanisław Ciepłowski, Pseudonimy autorów polskich piszących o Warszawie w latach 1795–1944, „ Almanach Muzealny” t. 1, 1997, s. 206.
  6. ↑ Aleksandra Lubczyńska, „Naród. Dodatek ilustrowany” (1906–1907) i jego wkład w upowszechnianie wiedzy wśród ludu w Królestwie Polskim, „Studia Medioznawcze”, 3 (70), 2017, s. 136–137, 140–143, ISSN 1641-0920 [dostęp 2019-06-09] (pol.).
  7. ↑ Tadeusz Wolsza, Organizatorki ruchu oświatowego na wsi. Królestwo Polskie na przełomie wieków, [w:] Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i początku XX wieku. Pod red. A. Żarnowskiej i A. Szwarca, t. 2, Warszawa 1992, t. 2.
  8. ↑ Jerzy Z. Pająk, Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego wobec sporów w obozie aktywistycznym (sierpień 1915–sierpień 1916), „Kieleckie Studia Historyczne”, 1999, t. 15, s. 79–94. wersja elektroniczna
  9. ↑ Wanda Kiedrzyńska, Zarys Historii Wojennej OLK (Ochotniczej Legii Kobiet), Warszawa 1931, s. 31, 37.
  10. ↑ Literatura i sztuka, „Prawda” nr 48 z 26 listopada 1892, s. 576.
  11. ↑ Jolanta Chwastyk-Kowalczyk, „Bluszcz” w latach 1918–1939, [w:] Ewa Andrysiak (red.), Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-biograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Hannie Tadeusiewicz, Łódź: Wydawnictwo Ibidem, 2011, s. 256, 263, ISBN 978-83-62331-12-3, OCLC 804297682 [dostęp 2019-06-09].
  12. ↑ Joanna Dufrat, W służbie obozu marszałka Józefa Piłsudskiego. Związek Pracy Obywatelskiej Kobiet (1928–1939), Kraków 2013, s. 166, 201, 240, 282, 289, 351, 393, ISBN 978-83-7730-952-0.
  13. ↑ Kalendarz dla Kobiet - 1939, Warszawa 1939, s. 58.
  14. ↑ Cmentarz Stare Powązki: HELENA CEYSINGERÓWNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2019-11-01].
  15. ↑ M.P. z 1934 r. nr 27, poz. 41 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  16. ↑ Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych - baza elektroniczna - Helena Ceysingerówna, sygn. 29.12.1933, KN
  17. ↑ M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 352 „za zasługi na polu tajnej pracy oświatowej i publicystycznej”.
  18. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.

Media użyte na tej stronie

POL Wawrzyn Akademicki BAR.svg
Baretka: Wawrzyn Akademicki.
Helena Ceysingerówna.jpg
educational, political and feminist activist