Helena Kapełuś

Helena Kapełuś
Data i miejsce urodzenia

21 maja 1927
Żyrardów

Data i miejsce śmierci

8 września 1999
Warszawa

Zawód, zajęcie

polonista, historyczka literatury, folklorysta

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Edukacja

Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Żyrardowie

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Wydział

Humanistyczny

Stanowisko

kierowniczka Pracowni Literatury Ludowej

Pracodawca

Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Rodzice

Michał, Jadwiga

Helena Kapełuś (ur. 21 maja 1927 w Żyrardowie[1], zm. 8 września 1999 w Warszawie[2]) – polska polonistka, historyczka literatury, folklorystka, badaczka literatury Renesansu i ludowej, redaktorka naukowa, profesor i wykładowczyni akademicka.

Biografia

Program liceum realizowała uczęszczając w swoim rodzinnym mieście na tajne komplety, a potem kontynuując naukę w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Żeromskiego w Żyrardowie, które ukończyła w 1945. W latach 1945–1950 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, pisząc pracę magisterską u profesora Juliana Krzyżanowskiego. Jeszcze w trakcie studiów, w roku 1948, zatrudniła się w bibliotece Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, skąd w 1951 przeniosła się do Biblioteki Narodowej, pracując tam do 1963, kiedy to uzyskała angaż w Pracowni Literatury Ludowej Instytutu Badań Literackich. Z pracownią tą pozostała związana do końca kariery zawodowej, kierując nią od 1967 r.[3] Jednocześnie w roku 1970 zaczęła wykładać folklorystykę na Uniwersytecie Warszawskim, kontynuując to aż do 1983 r.[4]

Doktorat obroniła na macierzystej uczelni w 1962 (promotorem był prof. J. Krzyżanowski[5]), doktorem habilitowanym została w 1983 w Instytucie Badań Literackich, a tytuł profesora uzyskała w 1994[3].

Tematyka badawcza

W badaniach folklorystycznych specjalizowała się głównie w bajkoznawstwie, ale analizowała też wątki ludowe w twórczości pisarzy polskich od epoki Renesansu po XX wiek oraz prowadziła studia nad historią folklorystyki[6]. W zakresie historii literatury niezwiązanej z etnografią jej podstawową pracą była monografia o renesansowym poecie Stanisławie Kleryku (1962), ponadto opublikowała też pracę o krakowskim drukarzu z przełomu XV/XVI w. (1962) Janie Hallerze[1].

Wybrane publikacje

H. Kapełuś była autorką lub współautorką przeszło 60 publikacji[5], w tym:

  • Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1957: Sto baśni ludowych. Państwowy Instytut Wydawniczy (antologia wydana także w rodzimych językach w Bułgarii (1961), na Węgrzech (1962) i w Niemczech (1987)[7].
  • Słownik folkloru polskiego (red. Krzyżanowski J., 1965) (autorka ok. 80 haseł)[7]
  • Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1970: Dzieje folklorystyki polskiej 1800-1863. Epoka przedkolbergowska. Wyd. Ossolineum, Wrocław.
  • Kapełuś H., Krzyżanowski J., 1982: Dzieje folklorystyki polskiej 1864-1918. PWN i IBL PAN.
  • Kapełuś H., 1991: O turze złotorogim. Szkice kolę­dowe. Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Redakcja naukowa wydań:

  • Mikołaj Rej Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego (red. z Władysławem Kuraszkiewiczem), 1971, w: Dzieła wszystkie Mikołaja Reja, tom 7. Biblioteka Pisarzy Polskich, ser. B, nr 17[1]
  • Krzyżanowski J., 1962, 1963: Polska bajka ludowa w układzie systematycznym, t. 1 i 2. Wyd. II, Ossolineum, Wrocław.
  • Krzyżanowski J., 1980: W świecie bajki ludowej. Państwowy Instytut Wydawniczy.

Nagrody i upamiętnienie

  • Nagroda Polskiej Akademii Nauk im. Aleksandra Brücknera (1965)[5]
  • Nagroda zespołowa im. Zygmunta Glogera (1984)[2]
  • Fascynacje folklorystyczne. Księga poświęcona pamięci Heleny Kapełuś (red. M. Kapełuś, Engelking A.). Wyd. Agade, Warszawa, 2002

Przypisy

  1. ↑ a b c Bokszczanin 2013 ↓, s. 13.
  2. ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 17.
  3. ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 13, 14.
  4. ↑ Bokszczanin 2013 ↓, s. 16.
  5. ↑ a b c Teresa Michałowska, Helena Kapełuś (21 maja 1927 – 8 września 1999, „Pamiętnik Literacki”, 91 (2000), z. 3, s. 241 [dostęp 2022-11-12].
  6. ↑ Bokszczanin 2013 ↓, s. 15, 16.
  7. ↑ a b Bokszczanin 2013 ↓, s. 14.

Bibliografia

  • Maria Bokszczanin. Helena Kapełuś - badacz polskiego folkloru. „Literatura Ludowa”. 2, s. 13–18, 2013.