Helena Rzeszotarska

Helena Rzeszotarska
Data i miejsce urodzenia

4 października 1879
Petersburg

Data i miejsce śmierci

11 sierpnia 1976
Warszawa

Zawód, zajęcie

nauczycielka, pedagog

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Tablica upamiętniająca Helenę Rzeszotarską na budynku przy ulicy jej imienia w Warszawie
Kamienica Jana Modzelewskiego przy ul. Konopackiej 4, w której w latach 1915−1959 mieściła się szkoła założona przez Helenę Rzeszotarską

Helena Rzeszotarska (ur. 4 października 1879 w Petersburgu[1], zm. 11 sierpnia 1976 w Warszawie)[2] – polska nauczycielka i pedagog. Założycielka prywatnej żeńskiej szkoły średniej działającej w latach 1908–1949 na warszawskiej Pradze.

Życiorys

Była córką Marii z Iwanowskich i Alfonsa Rzeszotarskiego, inżyniera i profesora Petersburskiego Uniwersytetu Politechnicznego[3]. W 1896 ukończyła jedno z gimnazjów państwowych w Petersburgu[1]. W latach 1897–1901 uzupełniała wykształcenie średnie tajnymi wykładami z zakresu literatury polskiej i francuskiej[1]. W latach 1901–1904 pracowała w szkole elementarnej[1]. Po śmierci ojca w 1904 przeniosła się z Petersburga do Warszawy[1].

W 1908 odkupiła od Stanisławy Gostomskiej dwuklasową szkołę żeńską przy ul. Nowostalowej 6 (obecnie odcinek ul. Stalowej między ul. Inżynierską i ul Konopacką) i przekształciła ją w czteroklasowe żeńskie progimnazjum[4]. W 1915 wynajęła część kamienicy Jana Modzelewskiego przy ul. Konopackiej 4, do której przeniosła się szkoła[5]. W latach 1915–1919 przy progimnazjum działała także dwuletnia Średnia Szkoła Zawodowa[6]. Czesne w szkole Heleny Rzeszotarskiej było niższe niż w innych podobnych placówkach w Warszawie, oferowała ona także liczne ulgi i zwolnienia dla najuboższych ale zdolnych uczennic[7]. W 1923 otrzymała od Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zezwolenie na prowadzenie pełnej szkoły średniej z prawem do przeprowadzenia matur[8].

W 1926 wstąpiła do zakonu franciszkanek misjonarek Maryi, uzyskując jednocześnie zgodę władz kościelnych na dalsze prowadzenie szkoły w Warszawie[9].

Podczas okupacji niemieckiej w szkole prowadzono tajne nauczanie i wydano 45 konspiracyjnych matur[10]. Powstała tam komórka organizacyjna Armii Krajowej, której Helena Rzeszotarska była członkiem[11]. W 1942 nie uzyskała ona od władz niemieckich pozwolenia na dalsze prowadzenie przy ul. Konopackiej prywatnej szkoły powszechnej, a w 1943 Niemcy zamknęli również jej prywatną szkołę gospodarczą[12].

Szkoła została reaktywowana po wyzwoleniu Pragi w 1944[13]. W 1949 placówka została upaństwowiona[13]. Helena Rzeszotarska nie skorzystała z propozycji odkupienia przez władze oświatowe wyposażenia szkoły i przekazała je nieodpłatnie na rzecz utworzonej w jej miejsce szkoły Państwowej Żeńskiej Szkoły Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego nr 17[13]. Pozostała w niej także jako nauczycielka języka polskiego[14]. W 1959 szkoła została przeniesiona z ul. Konopackiej do nowego budynku przy ul. Burdzińskiego i obecnie działa pod nazwą L Liceum Ogólnokształcącego z Oddziałami Integracyjnymi im. Ruy Barbosy[13].

Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[15] (kwatera 28-4-16/17)[16].

Odznaczenia

Upamiętnienie

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 65. ISBN 83-901125-9-0.
  2. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 VII–30 IX 1976. „Kronika Warszawy”. 1 (29), s. 134, 1976. 
  3. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 65, 66. ISBN 83-901125-9-0.
  4. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III. Praga. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 84. ISBN 978-83-61932-03-1.
  5. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 6. Kępna–Koźmińska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2000, s. 98. ISBN 83-88372-04-4.
  6. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 94. ISBN 83-901125-9-0.
  7. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III. Praga. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 84–85. ISBN 978-83-61932-03-1.
  8. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 104. ISBN 83-901125-9-0.
  9. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 85. ISBN 83-901125-9-0.
  10. ↑ Agata Ignatowicz: Tajna oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie. Warszawa: Fundacja „Warszawa Walczy 1939-1945”, 2009, s. 68. ISBN 978-83-11-11573-6.
  11. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 137. ISBN 83-901125-9-0.
  12. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 131–132. ISBN 83-901125-9-0.
  13. ↑ a b c d Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom III. Praga. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 87. ISBN 978-83-61932-03-1.
  14. ↑ Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 54. ISBN 83-901125-9-0.
  15. ↑ Założycielka Rzecz o Helenie Rzeszotarskiej.... [w:] L Liceum Ogółnokształcące z Oddziałami Integracyjnymi im. Ruy Barbosy w Warszawie [on-line]. lo50.edu.pl. [dostęp 2020-03-22].
  16. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Rzeszotarscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-05-15].
  17. ↑ a b Anna Dunin-Wąsowiczowa: Oczarowania. Gimnazjum i Liceum Heleny Rzeszotarskiej 1908–1949. Warszawa: Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża, 1995, s. 151. ISBN 83-901125-9-0.
  18. ↑ Uchwała Nr XXXVI/834/2004 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie zmiany nazw ulic w Dzielnicy Praga Północ m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 238 poz. 6400”, 18 września 2004. 
  19. ↑ Na Stalowej odsłonięto Praską Galerię Sław. twoja-praga.pl, 30 września 2017. [dostęp 2020-03-18].

Media użyte na tej stronie

Tablica MSI Helena Rzeszotarska.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tablica upamiętniająca Helenę Rzeszotarską na budynku przy ul. Rzeszotarskiej róg al. "Solidarności"
Kamienica przy ul. Konopackiej 4 w Warszawie 2021.jpg
Autor: Adrian Grycuk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kamienica Jana Modzelewskiego przy ul. Konopackiej 4 w Warszawie, d. siedziba szkoły Heleny Rzeszotarskiej i obecna siedziba Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych