Helena Stattler

Helena Stattler
Stasińska
Data urodzenia

24 września 1875

Data śmierci

1 sierpnia 1955

Zawód, zajęcie

matematyk, pedagog

Narodowość

polska

Rodzice

Juliusz, Cecylia

Krewni i powinowaci

Wojciech (dziadek), Henryk (wujek), Klementyna, Maria (siostry), Janusz Jędrzejewicz (szwagier)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920-1941)
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej Krzyż Legionowy

Helena Maria Regina Stattler, także jako Helena Stattlerówna, ps. „Stasińska” (ur. 24 września 1875, zm. 1 sierpnia 1955) – polska poetka, matematyczka, nauczycielka, pedagog, autorka podręczników szkolnych, działaczka niepodległościowa i oświatowa, encyklopedystka[1].

Życiorys

Pochodziła z rodziny o artystycznych tradycjach. Była wnuczką malarza Wojciecha Stattlera (1800-1875) i pochodzącej z Rzymu Klementyny z domu Colonna-Zerboni (zm. 1897 w wieku 89 lat[2]), córką muzyka Juliusza Stattlera (1844-1901)[3] i Cecylii (1852-1911) oraz bratanicą rzeźbiarza Henryka Stattlera (1834-1877)[4][5][6]. Była siostrą Klementyny (-1957) i Marii (1880-1944, rzeźbiarka, żona Janusza Jędrzejewicza)[7][8].

Została nauczycielką, brała udział w tajnym nauczaniu[9]. Była poetką[10], tłumaczką, dokonała przekładów wierszy Paula Verlaine’a[11], podręcznika Trygonometrya E. Borela (1910)[12][13]. Publikowała w „Przeglądzie Pedagogicznym”[14].

Podczas I wojny światowej pod pseudonimem „Stasińska” pracowała w szpitalu dla chorych na gruźlicę w Zakopanem w całym okresie jego działalności do 20 listopada 1915 (leczyli się w nim legioniści)[15] (służyła w nim też Klementyna Stattler ps. „Klima”[16]). Później działała w Polskiej Organizacji Wojskowej[15].

W czasie wojny z bolszewikami (od sierpnia 1920 do 1 listopada 1921) pełniła służbę w Sekcji Propagandy i Opieki nad żołnierzami Ministerstwa Spraw Wojskowych, jako instruktorka oświatowa tzw. „spioszka”[15][17].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej pozostawała działaczką oświatową. Została udziałowcem założonego w 1924 Powszechnego Uniwersytetu Korespondencyjnego[18]. 25 września 1928 została mianowana członkiem Komisji ocen podręczników i środków naukowych w zakresie matematyki przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[19][20], po czym zrezygnowała z zasiadania w tej komisji[21]. Była członkiem Instytutu Oświaty Dorosłych[22].

Zmarła 1 sierpnia 1955[23].

Publikacje

Była encyklopedystką, edytorką dwutomowej Podręcznej encyklopedii pedagogicznej wydanej w latach 1923-1925 we Lwowie przez Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych i Średnich i Wydawnictwo Książnica Polska. Napisała do niej hasło Matematyka[1]. Opublikowała również:

  • Początki nauki rachunków w układzie metodycznym (1906)[24]
  • Zbiór zadań arytmetycznych w zakresie klasy III-ej (1906, wraz z Januszem Jędrzejewiczem)[25][26]
  • Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 1 (1907)
  • Początki geometryi: przykłady i ćwiczenia praktyczne, Część 1 (1909, współautorka: Maria Borowiecka)
  • Jak uczyć matematyki w szkołach ludowych na wsi i w mieście: garść uwag metodycznych do użytku nauczycielstwa ludowego (1916)
  • Nauka rachunków dla samouków. Ks. 1, Rachunek od 1 do 100 (1917)
  • Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 2
  • Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Cz. 3 (1917)
  • Zbiór zadań na ułamki dla szkół średnich (1918)
  • Arytmetyka dla żołnierzy: podręcznik dla uczniów i dla nauczycieli (1920)
  • Początkowa nauka arytmetyki w układzie metodycznym. Część 1 (1920)
  • Zadania rachunkowe dla dorosłych. Cz. 1 (1932)[27]
  • Zadania rachunkowe dla dorosłych na wsi. Cz. 1, Liczby całkowite (1934, współautor: Kazimierz Wyszomirski)
  • Z doświadczeń metodyki rachunków: protokóły lekcyj i dyskusyj P.W.K.N. (1936)
  • Zadania rachunkowe dla dorosłych na wsi: Ułamki i procenty, Część 2 (1936, współautor: Kazimierz Wyszomirski)
  • Zadania rachunkowe dla dorosłych w mieście, Część 2 (1937)

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Kierski, t.I 1923 ↓.
  2. ↑ Klementyna Stattler. Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 225, s. 7, 16 sierpnia 1897.  Klementyna Stattler. Nekrolog. „Kurier Warszawski”. Nr 226, s. 3, 17 sierpnia 1897. 
  3. ↑ Juliusz Kornel Stattler. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-02].
  4. ↑ Ś. p. Juliusz Stattler. „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”. Nr 49 (949), s. 531, 533-534, 7 grudnia 1901. 
  5. ↑ Henryk Antoni Stattler. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2018-05-03].
  6. ↑ Maria Stattler, Juliusz Stattler. myheritage.pl. [dostęp 2019-05-13].
  7. ↑ Zbigniew Osiński: Janusz Jędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885-1951). Lublin: 2008, s. 29, 227, 328, 334. ISBN 978-83-227-2704-1.
  8. ↑ Maria Stattler. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-05-02].
  9. ↑ Danuta Waniek: Kobiety PPS. przeglad-socjalistyczny.pl. [dostęp 2015-11-25].
  10. ↑ Cecylia Walewska: Ruch kobiecy w Polsce. Cz. 1. Warszawa: 1909, s. 28.
  11. ↑ Spis rzeczy. „Chimera”, s. 484, T. 6 z 1902. 
  12. ↑ Nauczanie trygonometrii w polskich szkołach średnich. Rys historyczny. [dostęp 2015-05-02].
  13. ↑ Książki nadesłane do redakcji. „Przegląd Techniczny”, s. 439, nr 36 z 8 września 1910. 
  14. ↑ Helena Stattlerówna. Jedna z przyczyn bierności umysłowej uczniów. „Przegląd Pedagogiczny”, s. 195–196, nr 17 z 1 września 1904. 
  15. ↑ a b c d e f Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Helena Stattlerówna. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2018-05-03].
  16. ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Klementyna Stattlerówna. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2018-05-03].
  17. ↑ a b Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 37.
  18. ↑ Jak J. Jędrzejewicz robił oświatę. „Głos Mazowiecki”, s. 2, nr 34 z 11 lutego 1937. 
  19. ↑ Kwalifikacja książek i pomocy szkolnych. „Oświata i Wychowanie”, s. 801, nr 9 z 1932. 
  20. ↑ 217. Zmiany w składzie osobowym komisji oceny podręczników i środków naukowych. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, s. 525, nr 13 (206) z 1 grudnia 1928. 
  21. ↑ 154. Zmiana w składzie osobowym Komisji ocen podręczników i środków naukowych w zakresie matematyki. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”, s. 471, nr 11 (218) z 16 października 1929. 
  22. ↑ Instytut Oświaty Dorosłych. Sprawozdanie za rok 1928/29. Warszawa: Instytut Oświaty Dorosłych, 1930, s. 31.
  23. ↑ Informacje o zmarłym: Helena Maria Stattler. [dostęp 2015-05-02].
  24. ↑ Wydawnictwa Gegethnera i Wolffa. Nowe podręczniki szkolne. „Kurier Warszawski”, s. 6, nr 253 z 13 września 1906. 
  25. ↑ Bibliografia. „Przegląd Biblioteczny”, s. 64, nr 3 z 1906. 
  26. ↑ Zbigniew Osiński: Janusz Jędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885-1951). Lublin: 2008, s. 29, 227. ISBN 978-83-227-2704-1.
  27. ↑ Bibliografia. „Przegląd Oświatowy”, s. 39, nr 4 z 1932. 

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.png
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe
Krzyż legionowy.jpg
(c) I, DJPastesz, CC-BY-SA-3.0
Krzyż Legionowy, odznaka organizacyjna Związku Legionistów Polskich. fot.Tomasz K. Żurawski