Heloderma

	Heloderma
	Wiegmann, 1829
	; Przedstawiciele rodzaju – heloderma meksykańska (H. horridum) (u góry) i heloderma arizońska (H. suspectum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	lepidozaury
Rząd	łuskonośne
Infrarząd	Platynota
(bez rangi)	Monstersauria
Rodzina	helodermowate
Rodzaj	Heloderma
	Typ nomenklatoryczny
	Trachyderma horridum Wiegmann, 1829
Synonimy
	Holoderma J.E. Gray, 1831;
	Holoderma J.E. Gray, 1831;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście

Heloderma – rodzaj jaszczurek z rodziny helodermowatych (Helodermatidae), obejmujący jedynych żyjących współcześnie przedstawicieli tej rodziny oraz kladu Monstersauria.

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Stanach Zjednoczonych, Meksyku i Gwatemali^[4].

Systematyka

Etymologia

Heloderma (Holoderma): gr. ἡλος hēlos „guz, ćwiek”; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”; w aluzji do osadzonych w skórze osteoderm^[5].

Podział systematyczny

Nazwa Heloderma została ukuta w 1829 roku przez Wiegmann jako nowa nazwa rodzajowa dla helodermy meksykańskiej, opisanej początkowo jako Trachyderma horridum^[2]. Znane są trzy gatunki należące do tego rodzaju. Przez wiele lat zaliczano do niego również gatunek Lowesaurus matthewi (wówczas Heloderma matthewi), jednak w 1986 roku został on przeniesiony przez Pregilla i współpracowników do odrębnego rodzaju Lowesaurus. W 2008 roku Conrad zdefiniował nazwę Heloderma jako odnoszącą się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka gatunków H. suspectum, H. horridum i H. texana i wszystkich jego potomków^[6]. Według analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Conrada i współpracowników (2010) wszystkie te trzy gatunki znajdują się w politomii^[7]. Conrad (2008) zasugerował jednak, że H. suspectum i H. horridum są spokrewnione bliżej ze sobą niż z H. texana^[6].

Analiza molekularna przeprowadzona przez Douglasa i współpracowników (2010) sugeruje, że ostatni wspólny przodek współczesnych heloderm, meksykańskiej i arizońskiej, żył w późnym eocenie, ponad 35 mln lat temu^[8]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[4]:

Heloderma horridum – heloderma meksykańska
Heloderma suspectum – heloderma arizońska

oraz gatunek wymarły^[9]:

Heloderma texana

Przypisy

↑ Heloderma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b A.F.A. Wiegmann. Über das Acaltetepon oder Temacuilcahuya des Hernandez, eine neue Gattung der Saurer, Heloderma. „Isis von Oken”. 22 (6), s. 627, 1829 (niem.).
↑ J.E. Gray: A synopsis of the species of the class Reptilia. W: E. Griffith: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. London: G.B. Whittaker, 1831, s. 28. (ang.)
↑ ^a ^b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Heloderma (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2019-02-22].
↑ Monsters in Our Midst. History, Humans, and Heloderma. W: Daniel D. Beck: Biology of Gila Monsters and Beaded Lizards. Berkeley: University of California Press, 2005, s. 1–18. ISBN 978-0-520-24357-6.
↑ ^a ^b Jack L. Conrad. Phylogeny and systematics of Squamata (Reptilia) based on morphology. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 310, s. 1–182, 2008. DOI: 10.1206/310.1 (ang.).
↑ Jack L. Conrad, Jennifer C. Ast, Shaena Montanari, Mark A. Norell. A combined evidence phylogenetic analysis of Anguimorpha (Reptilia: Squamata). „Cladistics”, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00330.x (ang.).
↑ Michael E. Douglas, Marlis R. Douglas, Gordon W. Schuett, Daniel D. Beck, Brian K. Sullivan. Conservation phylogenetics of helodermatid lizards using multiple molecular markers and a supertree approach. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (1), s. 153–167, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.12.009 (ang.).
↑ M.S. Stevens. Further Study of Castolon Local Fauna (Early Miocene) Big Bend National Park, Texas. „The Pearce-Sellards Series”. 28, s. 5, 1977 (ang.).

[itis-1] Heloderma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Wiegmann-2] A.F.A. Wiegmann. Über das Acaltetepon oder Temacuilcahuya des Hernandez, eine neue Gattung der Saurer, Heloderma. „Isis von Oken”. 22 (6), s. 627, 1829 (niem.).

[Gray-3] J.E. Gray: A synopsis of the species of the class Reptilia. W: E. Griffith: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. London: G.B. Whittaker, 1831, s. 28. (ang.)

[Uetz&Hallermann-4] P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Heloderma (ang.). The Reptile Database. [dostęp 2019-02-22].

[midst-5] Monsters in Our Midst. History, Humans, and Heloderma. W: Daniel D. Beck: Biology of Gila Monsters and Beaded Lizards. Berkeley: University of California Press, 2005, s. 1–18. ISBN 978-0-520-24357-6.

[Conrad08-6] Jack L. Conrad. Phylogeny and systematics of Squamata (Reptilia) based on morphology. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 310, s. 1–182, 2008. DOI: 10.1206/310.1 (ang.).

[Conradetal10-7] Jack L. Conrad, Jennifer C. Ast, Shaena Montanari, Mark A. Norell. A combined evidence phylogenetic analysis of Anguimorpha (Reptilia: Squamata). „Cladistics”, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00330.x (ang.).

[mpev-8] Michael E. Douglas, Marlis R. Douglas, Gordon W. Schuett, Daniel D. Beck, Brian K. Sullivan. Conservation phylogenetics of helodermatid lizards using multiple molecular markers and a supertree approach. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (1), s. 153–167, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.12.009 (ang.).

[Stevens-9] M.S. Stevens. Further Study of Castolon Local Fauna (Early Miocene) Big Bend National Park, Texas. „The Pearce-Sellards Series”. 28, s. 5, 1977 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne