Hendrik Goltzius
Autoportret | |
Data urodzenia | |
---|---|
Data śmierci | |
Narodowość | holenderska |
Dziedzina sztuki | malarstwo |
Epoka | malarstwo renesansowe |
Hendrik Goltzius (ur. 1558, zm. 1 stycznia 1617) – niderlandzki rytownik i malarz. Miedziorytnik[1], przedstawiciel niderlandzkiego manieryzmu i współzałożyciel tzw. akademii haarlemskiej[2]. Jego ryciny przyczyniły się do rozprzestrzeniania manieryzmu na kontynencie europejskim.
Życiorys
Urodził się w niemieckim Mülbracht (obecnie Bracht pod Venlo) w rodzinie o artystycznych tradycjach. W dzieciństwie miał wypadek, upadł na rozżarzone węgle i jego prawa ręka została poważnie poparzona i zdeformowana. Pomimo niepełnosprawności wcześnie wykazał talent do rysowania, jego pierwszym nauczycielem był ojciec, a od 1575 rytownik Dirck Volckertszoon Coornhert. W wieku 21 lat poślubił znacznie starszą, ale bogatą wdowę, dzięki czemu mógł założyć samodzielną pracownię grawerską w Haarlemie. Przygotowywał reprodukcje dzieł wielkich mistrzów, np. Dürera i Rafaela. Wykonywał też ilustracje, m.in. na zamówienie wydawcy Philipa Galle cykl poświęcony Lukrecji. Na jego twórczość duży wpływ wywarł malarz-manierysta Bartholomeus Spranger. Goltzius wspólnie z Cornelisem van Haarlemem i Carelem van Manderem założyli manierystyczną akademię haarlemską, nazywaną Szkołą w Haarlem, pierwszą holenderską akademię sztuki[3].
Przełomem w życiu artysty był wyjazd do Włoch w 1590, poznał wówczas prace Michała Anioła i innych mistrzów włoskiego renesansu, by po powrocie do ojczyzny porzucić manieryzm na rzecz bardziej klasycznego podejścia do sztuki. Ok. 1600 roku, mając już ukończone 42 lata, Goltzius zrezygnował z rytownictwa na rzecz malarstwa, prawdopodobnie z powodu problemów ze wzrokiem. Znanych jest ok. 50 jego obrazów, były to głównie portrety i sceny mitologiczne, wszystkie z lat 1600–1617[4].
Zmarł 1 stycznia 1617 i został pochowany w kościele Świętego Bawona w Haarlemie.
Wybrane prace
Obrazy
- Śmierć Adonisa - 1609, 76,5 × 76,5 cm, Rijksmuseum Amsterdam
- Danaé, 1603
- Minerwa - 1611, 214 × 120 cm, Frans Hals Museum
- Merkury - 1611, 214 cm x 120 cm, Frans Hals Museum
- Hercules i Cacus - 1613, 207 × 142.5 cm, Frans Hals Museum
- Adam, 1613
- Ewa, 1613
- Jupiter i Antiope - 1616, 122 × 178 cm, kolekcja prywatna
- Wertumnus i Pomona - 1613, 90 x 149 cm, Rijksmuseum
- Lot z córkami - 1616, 140 x 204 cm, Rijksmuseum Amsterdam
- Cadmus zabijający smoka - ok. 1616
- Merkury wręcza Junonie oczy Argusa - 1615, Museum Boijmans von Beuningen, Rotterdam
Ryciny
- cykl Historia Lukrecji (1578-1580)
- cykl Małżeństwo Amora i Psyche (1586-1587)
Przypisy
- ↑ Ian. Chilvers: Oksfordzki leksykon sztuki. Warszawa: Arkady, 2002, s. 282. ISBN 83-213-4157-8.
- ↑ Artnet.com – biografia i galeria (ang.). [dostęp 2009-01-16].
- ↑ Monika Karolczuk-Kędzierska: Encyklopedia powszechna. T. 3. Kraków: Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, 2002, s. 262. ISBN 83-88080-59-8.
- ↑ Masterworks Fine Art – biografia i galeria (ang.). [dostęp 2009-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-21)].
Bibliografia
- Antoni Ziemba: Iluzja a realizm: gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580–1660. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007. ISBN 978-83-235-0236-4 (brosz.).
Linki zewnętrzne
- The Metropolitan Museum of Art: Hendrick Goltzius, Dutch Master (1558-1617): Drawings, Prints, and Paintings (ang.). [dostęp 2009-01-16].
- Web Gallery of Art – biografia i galeria (ang.). [dostęp 2009-01-16].
- Art Renewal Center – galeria (ang.). [dostęp 2009-01-16].
- Goltzius engravings from the De Verda collection2
- ISNI: 0000 0000 8098 5671
- VIAF: 19737376
- ULAN: 500023327
- LCCN: n50034471
- GND: 118540610
- LIBRIS: rp35623943pkf6n
- BnF: 122708353
- SUDOC: 031506682
- NLA: 35132597
- NKC: jn20010525237
- DBNL: golt002
- BNE: XX895006, XX1780987
- NTA: 06889015X
- Open Library: OL560560A
- PLWABN: 9810611392905606
- NUKAT: n99036429
- PTBNP: 1787177
- CANTIC: a10509008
- WorldCat: lccn-n50034471
Media użyte na tej stronie
Goltzius's Right Hand, 1588 - Pen and brown ink ; 9 x 12 5/8 in. (23 x 32.2 cm) -
Teylers Museum, Haarlem