Henning Mankell

Henning Mankell
Ilustracja
Henning Mankell (2011)
Data i miejsce urodzenia

3 lutego 1948
Sztokholm

Data i miejsce śmierci

5 października 2015
Göteborg

Narodowość

szwedzka

Język

szwedzki

Dziedzina sztuki

powieść kryminalna

Ważne dzieła

cykl o Kurcie Wallanderze

Nagrody
  • Najlepsza szwedzka powieść kryminalna: 1991 Morderca bez twarzy, 1995 Fałszywy trop
  • Szklany Klucz: 1992 Morderca bez twarzy
  • Złoty Sztylet: 2001 Fałszywy trop
Strona internetowa
Grób Henninga Mankella

Henning Mankell (ur. 3 lutego 1948 w Sztokholmie, zm. 5 października 2015 w Göteborgu[1][2][3]) – szwedzki pisarz, dziennikarz, reżyser i autor sztuk teatralnych.

Życie prywatne

Mankell urodził się w Sztokholmie, dorastał w Sveg (region Härjedalen) oraz w Borås (Västergötland). Ojciec Henninga, Ivar, był sędzią, a dziadek, również Henning – kompozytorem. Pisarz był żonaty z Evą Bergman, córką Ingmara Bergmana. Mieszkał na zmianę w Szwecji i Mozambiku[4].

W roku 2014 Henning Mankell ujawnił, że zdiagnozowano u niego raka płuc. Poinformował o tym na łamach gazety „Goeteborgs-Posten”[5].

Twórczość

W swojej twórczości porusza tematy społeczne, analizuje zmiany zachodzące w mentalności szwedzkiego społeczeństwa oraz międzyludzkie relacje. Z racji fascynacji Afryką często w jego publikacjach pojawiają się akcenty krytykujące ekonomiczną eksploatację tego kontynentu oraz bierność świata wobec degeneracji afrykańskich społeczeństw i kultury. Adresatami jego twórczości są zarówno dorośli, jak i dzieci i młodzież. Za książki dla najmłodszych czytelników został uhonorowany Nagrodą Astrid Lindgren (w 1996) oraz Medalem Nilsa Holgersona (1991).

W Polsce, podobnie jak w większości krajów poza rodzinną Szwecją, popularność przyniosła mu seria powieści kryminalnych, których bohaterem jest komisarz policji Kurt Wallander.

Powieści z Kurtem Wallanderem

Kurt Wallander to fikcyjny policjant, który mieszka i pracuje w Ystad. W powieściach wspólnie z grupą współpracowników z komendy poszukuje sprawców brutalnych morderstw. Publikacja serii rozpoczęła się w 1991.

W tych kryminałach Mankell kładzie duży nacisk na pokazanie żmudnej pracy policji, drobiazgowo rejestruje procesy myślowe swoich bohaterów. Ważniejsze od opisu zbrodni są dociekania nad psychologicznymi motywacjami postępowania bohaterów. Rozwikłanie zagadki zabójstwa poparte jest solidną i wytrwałą pracą policjantów, którzy nie są wolni od ludzkich słabostek, zdarza im się mylić i popełniać błędy.

Konstrukcja powieści Mankella nie należy do łatwych, rzadko odwołuje się do zbiegów okoliczności czy literackich fajerwerków. Styl jest rzeczowy, a wydarzenia oparte na realnym podobieństwie.

Poprzez drobiazgową rejestrację myśli i czynów bohaterów Mankell, niejako na uboczu, próbuje dociec, jakie są przyczyny zmian w mentalności szwedzkiego społeczeństwa u schyłku XX i na początku XXI wieku. Bohaterowie Mankella, wyrośli w społeczeństwie dobrobytu państwa socjalnego, muszą stawić czoła brutalizacji stosunków międzyludzkich, wszechobecności przemocy, często wywoływanej przez kulturę masową, wpływowi emigrantów na hermetyczne dotąd społeczeństwo. Motyw nieodwracalnych zmian towarzyszy również życiu prywatnemu bohaterów, którzy rozwodzą się, tracą bliskich.

Kurt Wallander jest bohaterem następujących książek:

Tytuł oryginałuRokTytuł przekładuRokISBN polskiego wydaniaGłówne motywy
Mördare utan ansikte1991Morderca bez twarzy2004ISBN 83-7414-247-2imigranci, niewierność
Hundarna i Riga1992Psy z Rygi2006ISBN 83-7414-227-8rozpad ZSRR, mafia
Den vita lejoninnan1993Biała lwica2005ISBN 83-7414-067-4apartheid w Południowej Afryce, zawodowi zabójcy
Mannen som log1994Mężczyzna, który się uśmiechał2007ISBN 978-83-7414-291-5międzynarodowy biznes, zamożność
Villospår1995Fałszywy trop2002ISBN 83-7311-947-7sadyzm, seryjny zabójca
Den femte kvinnan1996Piąta kobieta2005ISBN 83-89291-53-3maltretowanie kobiet, zemsta
Steget efter1997O krok2006ISBN 83-7414-173-5homoseksualizm, tajne stowarzyszenie, seryjny zabójca
Brandvägg1998Zapora2008ISBN 978-83-7414-420-9cyberterroryzm, globalizacja, ekologia
Pyramiden1999Piramida2011ISBN 978-83-7747-600-0Cios, Szczelina, Mężczyzna na plaży, Śmierć fotografa, Piramida – zbiór opowiadań o wczesnym okresie pracy Wallandera (po raz pierwszy wyd. w Polsce w trzech tomach w serii: Zima z kryminałem)
Innan frosten2002Nim nadejdzie mróz2012ISBN 978-83-7747-648-2Kurt Wallander jest w tej powieści postacią drugoplanową, główną bohaterką jest jego córka – Linda
Den orolige mannen2009Niespokojny człowiek2010ISBN 978-83-7414-839-9zimna wojna
Handen2013Ręka2013ISBN 978-83-7881-497-9ostatnia część cyklu, wcześniej dystrybuowana jedynie w Holandii jako Het graf (2004), w 2013 r. poprawiona, wydana po szwedzku i włączona do oficjalnego cyklu opowieści o Wallanderze.

Pozostałe publikacje

Filmy

Mankell jest autorem scenariuszy do wielu filmów nakręconych w Szwecji, w tym trzech seriali o komisarzu Wallanderze. W pierwszym główną rolę grał Rolf Lassgård, w drugim Lennart Jähkel. Najnowszy z nich Wallander ma 26 odcinków, a komisarza gra Krister Henriksson:

  • 2005 Wallander: Nim nadejdzie mróz (Innan frosten), Byfånen, Bröderna, Mörkret, Afrikanen, Wallander - Mastermind (Mastermind)
  • 2006 Den svaga punkten, Fotografen, Täckmanteln, Luftslottet, Blodsband, Jokern, Hemligheten

Mastermind jest sprzedawany w Polsce jako opcjonalny dodatek do książki Mężczyzna, który się uśmiechał.

W brytyjskim serialu główną rolę gra Kenneth Branagh.

Nagrody

  • 1991 – Medal Nilsa Holgerssona
  • 1991 – Svenska Deckarakademin[6] w kategorii powieści kryminalnych
  • 1996 – Nagroda Szwedzkiego Radia za Powieść za Comedia infantil
  • 1996 – Nagroda Astrid Lindgren[7]
  • 2001 – Nagroda Złoty Sztylet, przyznawana przez Stowarzyszenia Pisarzy Literatury Kryminalnej (The Crime Writers' Association[8]) za Fałszywy trop
  • 2005 – Gumshoe Award dla Najlepszej Europejskiej Powieści Kryminalnej (The Gumshoe Award for Best European Crime Novel[9] za Danslärarens återkomst
  • 2009 – Europejska Nagroda Literatury Kryminalnej Ripper Award

Przypisy

  1. Wallander writer Henning Mankell dies. bbc.com. [dostęp 2015-10-05]. (ang.).
  2. Henning Mankell nie żyje. Pisarz miał 67 lat. gazeta.pl. [dostęp 2015-10-05]. (pol.).
  3. Jacek Kowalski: Henning Mankell, autor bestsellerowych kryminałów, nie żyje. Agora SA, 2015-10-05. [dostęp 2015-10-05].
  4. Gerard Gilbert: Henning Mankell: Hot and cold. independent.co.uk, 2008-11-29. [dostęp 2014-10-14]. (ang.).
  5. Del 1: "En strid ur livets perspektiv". gp.se, 2014-01-29. [dostęp 2014-10-14]. (szw.).
  6. Svenska Deckarakademin (szw.)
  7. Astrid Lindgren-priset (szw.)
  8. Crime Writers' Association (ang.)
  9. Mystery Ink: Gumshoe Awards 2005. mysteryinkonline.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-06-26)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Mankell gravsten.jpg
Autor: Musicus~commonswiki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gravestone of the Swedish author Henning Mankell at the Old cemetary of Örgryte in Göteborg