Henry Grace a Dieu

Henry Grace a Dieu
Historia
Stocznia	Woolwich Dockyard
Wodowanie	1514
Anglia
Nazwa	„Henry Grace a Dieu” (1514-1547) „Edward” (1547-1553)
Wejście do służby	1514
Wycofanie ze służby	1533
Los okrętu	zniszczony w czasie pożaru w 1553
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	ok. 1000 (inne źródła: 1500) ton
Długość	ok. 165 stóp (ok.50 m); długość stępki ok. 130 stóp (ok. 39,5 m)
Szerokość	ok. 50 stóp (15,2 m)
Napęd
żaglowy 4-masztowy (fokmaszt i grotmaszt – ożaglowanie rejowe; bezanmaszt i stermaszt – ożaglowanie łacińskie
Uzbrojenie
112 (w tym: 51 ciężkich) dział; inne źródła: 41 ciężkich i 141 lekkich dział
Załoga	ok. 700 (w tym 400 żołnierzy); według innych źródeł: 1000 (w tym 400 marynarzy i 600 żołnierzy)

Okręt w 1555. Obraz z 1891

Henry Grace a Dieu – angielska XVI-wieczna wielka karaka. Największy a zarazem flagowy okręt króla Henryka VIII, potocznie nazywany "Great Harry". Zbudowano go w Królewskiej Stoczni w Woolwich nad Tamizą (obecnie południowo-wschodni Londyn).

Historia

"Henry Grace a Dieu" został zbudowany w latach 1512-14 na zamówienie Henryka VIII, najprawdopodobniej jako odpowiedź na szkocki statek "Micheal" i sklasyfikowany został jako Wielki Okręt (ang: Great Ship), ponieważ dokładny System klasyfikacji Royal Navy pochodzi dopiero z czasów Karola I. Koszt budowy wyniósł 8700 ówczesnych funtów i był to jeden z najbardziej ambitnych projektów okrętów wojennych tamtych czasów w Europie. Zbudowany głównie w celach prestiżowych, a nie ze względu na właściwości morskie, statek był kosztowny w utrzymaniu i większość czasu spędził stojąc na kotwicy w porcie.

"Henry Grace a Dieu", podobnie jak inne statki wojenne z czasów Henryka VIII, charakteryzował się szeroką sylwetką i wysokimi kasztelami na dziobie i rufie, będącymi platformami bojowymi dla licznych żołnierzy i łuczników. Okręt posiadał, co prawda ciężkie działa rozmieszczone na dwóch pokładach, ale główną siłę bojową w tamtym czasie stanowili żołnierze dokonujący abordażu wrogiego okrętu. Wynikało to z niskiej szybkostrzelności ówczesnej artylerii i ograniczonych możliwości manewrowych okrętów wojennych, które były de facto uzbrojonymi wersjami statków handlowych. Dopiero w latach 70. XVI wieku zaczęto budować w Anglii sprawnie manewrujące okręty wojenne o smukłych kadłubach, wykorzystujące jako główną broń artylerię burtową, które nie potrzebowały już tak licznej liczby żołnierzy (porównaj: "Revenge").

Wygląd okrętu jest znany z XVI-wiecznej Anthony Roll przedstawiającej flotę Henryka VIII oraz malowidła w Hampton Court Palace pochodzące z tego samego okresu, przedstawiającego wydarzenia z 1520 roku, kiedy Henryk VIII udał się na spotkanie z królem Francji Franciszkiem I. Z uwagi na swą wielkość i duże zanurzenie "Henry Grace a Dieu" nie mógł wpłynąć do portu w Dover skąd, z królem na pokładzie, pożeglował do Calais.

W 1539 "Henry Grace a Dieu" został przebudowany, zmiany obejmowały zwiększenie liczby dział i poprawę właściwości morskich.

W 1545 okręt wziął udział, wraz z resztą angielskiej floty, w bitwie morskiej pod Solent (podczas której zatonął "Mary Rose"). Bitwa ta, chociaż nierozstrzygnięta, powstrzymała francuską próbę inwazji Anglii.

W 1547 roku nazwa okrętu została zmieniona na "Edward" na cześć nowo narodzonego następcy tronu księcia Edwarda.

W 1553 kotwiczący w Woolwich okręt spłonął w wyniku pożaru.

Bibliografia

• Angus Konstam, Tudor Warship (1): Henry VIII's Navy, Osprey Publishing (UK) 2008
• Arthur Nelson, The Tudor Navy: The Ships, Man, And Organization 1485-1603, US Naval Institute Press 2000
• Geoffrey Parker, The Dreadnought Revolution of Tudor England, Mariner's Mirror 1996