Henryk Chrupała

Henryk Chrupała (ur. 25 lipca 1938 w Katowicach, zm. 25 stycznia 2015 tamże) – polski astronom, fizyk i popularyzator astronomii.

Życiorys

W Katowicach ukończył liceum ogólnokształcące, a w 1963 roku ukończył studia magisterskie z zakresu fizyki w Wyższej Szkole Pedagogicznej (Wydział Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny)^[1]. Jeszcze w czasie studiów w 1962 roku rozpoczął pracę w Planetarium Śląskim w Chorzowie. W roku 1975 został dyrektorem tej placówki. Na tym stanowisku pozostał do roku 2003, tj. do przejścia na emeryturę.

Pracował w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych jako nauczyciel matematyki, fizyki i astronomii^[1]. Był nauczycielem i mentorem wielu pokoleń astronomów i miłośników astronomii^[2].

W 1976 uzyskał stopień naukowy doktora na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Był jednym z założycieli, a później prezesem powstałego w 1964 roku Śląskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. W 1971 roku został członkiem Zarządu Głównego PTMA. W latach 1983-1997 pięciokrotnie pełnił funkcję wiceprezesa. W trakcie pracy w planetarium PTMA rekomendowało go do grona rzeczoznawców Ministerstwa Edukacji Narodowej. Od niemal samego początku swojej pracy był jednym z organizatorów Olimpiady astronomicznej. Jest to jedna z nielicznych olimpiad przedmiotowych organizowanych poza Warszawą. W latach 1976-1989 był przewodniczącym Komitetu Głównego Olimpiady Astronomicznej. Po ujednoliceniu przez MEN zasad organizowania olimpiad pełnił funkcję wiceprzewodniczącego. Efektem wieloletniej pracy przy organizacji olimpiad były dwie książki napisane wspólnie z Markiem Szczepańskim i Jerzym Kreinerem.

Zmarł 25 stycznia 2015 roku. Został pochowany na cmentarzu przy kościele św Józefa w Załężu.

Odznaczenia, wyróżnienia i nagrody

• Medal im. Włodzimierza Zonna – 1997
• Złoty Krzyż Zasługi
• Złota Odznaka Honorowa Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii
• Medal Komisji Edukacji Narodowej^[1]

Książki

• „25 lat Olimpiad Astronomicznych”, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986 ​ISBN 83-02-02321-3​ (wspólnie z Markiem Szczepańskim)
• „Zadania z Astronomii z rozwiązaniami”, ZamKor, Kraków 2005 ​ISBN 83-85434-57-7​ (wspólnie z Jerzym Kreinerem i Markiem Szczepańskim)

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy M. Kreiner. Ojciec olimpiady Dr Henryk Chrupała (1938-2015). „Urania – Postępy Astronomii”. 2/2015 (776), s. 34-35, 2015-marzec-kwiecień. Polskie Towarzystwo Astronomiczne. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii. ISSN 1689-6009 (pol.).