Henryk Hochman

Henryk Herszel Hochman
Ilustracja
Czesław Kuryatto, Henryk Hochman (w środku) i Zygmunt Król, otwarcie wystawy w Krakowie, styczeń 1934
Data i miejsce urodzenia

1879 lub 1881
Lublin

Data i miejsce śmierci

1942 lub 1943
Baczków

Narodowość

polska

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie

Dziedzina sztuki

malarstwo, rzeźba

Henryk Herszel Hochman (ur. 1879 lub 1881 w Lublinie, zm. 1942 lub 1943 w Baczkowie koło Bochni) – polski malarz, rzeźbiarz żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

Studiował prywatnie w Warszawie u Pawła Rosena oraz w latach 1900–1906 na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Konstantego Laszczki i Floriana Cynka i we Francji pod okiem Auguste’a Rodina[1].

Po powrocie do kraju mieszkał w Krakowie, a następnie w Tarnowie[1]. W Tarnowie prowadził pracownię ceramiczną razem ze swoją uczennicą i współpracowniczką Henryką Kernerówną[2]. Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” oraz w Stowarzyszenia Rzeźba. Swoje prace wystawiał w krakowskim TPSP i w Zachęcie w Warszawie; w 1932 roku jego prace brały udział w wystawie Zrzeszenia Artystów Malarzy Żydowskich w Katowicach[1].

Po wybuchu II wojny światowej ukrywał się w ziemiance w Biskupicach i w lasach pomiędzy Wieliczką a Bochnią. W 1942 roku, po zagładzie wielickich Żydów[3], dobrowolnie zgłosił się do getta w Bochni, gdzie pracował w Judenracie[1], oraz jako wolontariusz w sierocińcu żydowskim przy ul. Leonarda 2[4]. Podczas pobytu w getcie, w 1943 roku wyrzeźbił w domu lekarza bocheńskiego Władysława Krupy jego portret oraz portret jego syna Stanisława i córki Janiny[1]. Został zastrzelony podczas likwidacji getta w Baczkowie koło Bochni w czerwcu lub wrześniu 1943 roku[4][5] (według innych źródeł zmarł w 1942 roku[6][7]).

Twórczość

Przyjęcie Żydów do Polski w średniowieczu tablica umieszczona na ratuszu kazimierskim w 1907

Tworzył tradycyjną rzeźbę realistyczną, głównie portrety wykonane w marmurze, brązie, terakocie i majolice, w duchu małopolskiego symbolizmu[1]. W ceramice podejmował tematykę mitologiczną[5]. Częściej jednak inspirował się tematyką żydowską, ponadto tworzył sceny rodzajowe[2]. Do znanych jego prac należą majoliki: Modlący się Żyd, Dafne i Flora, Prometeusz, Ślepiec, Wieczny Żyd (Żyd wieczny tułacz), Marzenie, Znużenie, Sen, Śpiące dzieci, portrety: Portret Juliana Fałata, portrety w marmurze i brązie: Portret Olgi Boznańskiej, portrety w terakocie polichromowanej: Portret Mickiewicza oraz liczne rzeźby głów i popiersi[1]. Był autorem cyklu ekspresyjnych Masek, wykonanych w czerwonej terakocie, nawiązujących do twórczości antycznej i secesyjnej[8].

W 1907[4][3] lub w 1910[1] wykonał, na zlecenie krakowskiej Gminy Żydowskiej, dwie tablice pamiątkowe. Pierwsza, wykonana z brązu prostokątna płaskorzeźba pt. Kazimierz Wielki przyjmujący Żydów do Polski, została umieszczona kilka lat po jej wykonaniu, 15 listopada 1911, na ratuszu na Placu Wolnica w Krakowie[9][3]. Według ówczesnych opisów przedstawiała grupę Żydów, albo niosących rodały i oddajcych pokłon królowi, albo też stojących pod murami miasta, przyjmowanych przez kobietę–anioła w królewskiej kazimierzowskiej koronie[10]. Otaczała ją ozdobna bordiura zamówiona u Ludwika Wojtyczki, a podpis brzmiał: „Pamięci Kazimierza Wielkiego Żydzi-Polacy”[11][3]. Hochman zrezygnował z honorarium za wykonane dzieła, dzięki czemu sfinansowano drugą tablicę z wizerunkiem królowej Jadwigi i umieszczono ją w tym samym czasie we wnętrzu budynku Gminy Żydowskiej na rogu ulicy Krakowskiej 41 i Skawińskiej 2[3]. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli obie tablice[3].

6 września 1996 roku, na murze ratusza zainstalowano odnalezioną w magazynach Muzeum Narodowego w Warszawie płaskorzeźbę jego autorstwa pt. Przyjęcie Żydów do Polski, powstałą w 1907 roku[12][3]. Odsłonięcie pracy Hochmana odbyło się w obecności Ehuda Olmerta, ówczesnego burmistrza Jerozolimy, prezydenta Miasta Krakowa Józefa Lassoty, a także dyrektor Muzeum Etnograficznego, Marii Zachorowskiej[3]. Obecny tytuł brzmi: Przyjęcie Żydów do Polski w średniowieczu. Według badaczy nie ma pewności czy odnaleziona płaskorzeźba jest wierną kopią tej zniszczonej przez hitlerowców, czy pracą podobną[13][3].

Prace Henryka Hochmana znajdują się w Muzeum Narodowym Krakowie[1]:

  • Portret Jakuba Lewittesa', gips
  • Popiersie kobiety, gips, sygnatura
  • Akt kobiecy, gips sygnatura
  • Studium aktu, gips
  • Popiersie portretowe kobiety, biały marmur, sygn.
  • Portret mężczyzny. gips, sygn. 1919

w Muzeum Narodowym w Warszawie[1]:

  • Portret Juliana Fałata, brąz syg.

w Muzeum Teatralnym w Warszawie[1]:

  • Portret Leonarda Bończa-Stępińskiego, gips, 1913

w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie:

  • rzeźba Studium kobiety, marmur, 1903 r.[14]

w Muzeum Okręgowym w Tarnowie:

  • Flora z dekoracją Kernerówny, replika fajansowa ze Skawiny, 1929[15][16]
  • Maska, terakota szkliwiona, 1929[16]

w Muzeum Regionalnym im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku:

  • Głowa Flory, Skawina, po 1917, Fajans, szkliwo z krakelurą, wymiary 28x23x22 cm, Sygnatura ryta: H Hochman; czarnym drukiem: herb z napisem SKAWINA i czterema poziomymi liniami

w kolekcjach prywatnych:

  • Portret Alfreda Tramera, brąz
  • Śpiące dzieci, rzeźba fajans, jasnobrązowe szkliwo, wym.: 22,5 x 27,5 x 17 cm sygn. (wyciskana): H. Hochman[17][18]
  • Flora, ceramika szkliwiona, 1930, figura sygnowana, wys. 29 cm

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k Białostocka 1979 ↓, s. 83.
  2. ↑ a b Kołodziejowa 1991 ↓, s. 139-140.
  3. ↑ a b c d e f g h i etnomuzeum ↓.
  4. ↑ a b c Bochniacy ↓.
  5. ↑ a b Kołodziejowa 1991 ↓, s. 139.
  6. ↑ PSB ↓, s. 555.
  7. ↑ Fuks 1982 ↓, s. 96.
  8. ↑ Kołodziejowa 1991 ↓, s. 140-143.
  9. ↑ Maślak-Maciejewska 2016 ↓, s. 71.
  10. ↑ Maślak-Maciejewska 2016 ↓, s. 70.
  11. ↑ Maślak-Maciejewska 2016 ↓, s. 70-71.
  12. ↑ Maślak-Maciejewska 2016 ↓, s. 72.
  13. ↑ Maślak-Maciejewska 2016 ↓, s. 71-72.
  14. ↑ Judaika w Muzeum okręgowym w Rzeszowie
  15. ↑ Kołodziejowa 1991 ↓, s. 143.
  16. ↑ a b Kołodziejowa 1991 ↓, s. 156.
  17. ↑ "Śpiące dzieci" Desa dzieł sztuki i antyki
  18. ↑ Find Art. info

Bibliografia

Literatura przedmiotu

  • Agnieszka Kutylak, Magdalena Fryźlewicz Krakowianie: wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 2006 s.163-165
  • Jerzy Malinowski Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku, Wydawn. Naukowe PWN, 2000

Media użyte na tej stronie

Kuryatto Hochman Król, 1934.jpg
Malarz Czesław Kuryatto, rzeźbiarz Henryk Hochman i malarz Zygmunt Król, Kraków, otwarcie wystawy w styczniu 1934
Admission of Jews to Poland by King Casimir the Great commemorative plaque, 1907 design. by Henryk Hochman, Kazimierz town hall, 1 Wolnica square, Kazimierz, Krakow, Poland.jpg
Autor: Zygmunt Put, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przyjęcie Żydów do Polski w średniowieczu tablica pamiątkowa, 1907 proj. Henryk Hochman, Ratusz Kazimierza, pl. Wolnica 1, Kazimierz, Kraków