Henryk IV Salicki

Henryk IV

— Divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus – z Bożej łaski cesarz rzymski, po wieki August —
Król Niemiec
Okres	od 1056 (do 1065 regencja matki) do 1105
Poprzednik	Henryk III
Następca	Henryk V
cesarz rzymski
Okres	od 1084 do 1105
Poprzednik	Henryk III
Następca	Henryk V
Dane biograficzne
Dynastia	dynastia salicka
Data urodzenia	11 listopada 1050
Data śmierci	7 sierpnia 1106
Ojciec	Henryk III
Matka	Agnieszka z Poitou

Henryk IV (niem. Heinrich IV., ur. 11 listopada 1050 w Goslar, zm. 7 sierpnia 1106 w Liège) – król niemiecki od 1056 (faktycznie od 1065), cesarz rzymski od 1084 do swojej abdykacji w 1105, najstarszy syn cesarza Henryka III i jego drugiej żony Agnieszki z Poitou (Akwitańskiej). Był trzecim cesarzem z dynastii salickiej (zwanej inaczej dynastią frankońską).

Życiorys

W 1056 został koronowany po śmierci swego ojca. Do 1062 roku władzę w jego imieniu sprawowała matka, cesarzowa Agnieszka. W roku 1062 został uprowadzony przez arcybiskupa Annona II z Kolonii, który sprawował regencję do 1064. W tym roku regentem został arcybiskup Adalbert z Bremy. Na początku panowania, bo już w roku 1071 musiał rozprawić się z buntem Sasów. Bunt był spowodowany zbyt gwałtownie, zdaniem powstańców, realizowanymi rewindykacjami w regionie gór Harz. Rebelianci zostali ostatecznie pokonani w bitwie nad Unstrutą w 1075.

Popadł w konflikt z papieżem Grzegorzem VII o inwestyturę. Henryk osłabiony wojną domową w Niemczech i ekskomuniką nałożoną na niego przez papieża, chcąc utrzymać się przy władzy, wraz z małym orszakiem udał się do Włoch w celu przebłagania papieża. Zastał go w zamku Kanossa, gdzie w styczniu 1077 roku ukorzył się przed nim, pokutując trzy dni pod murami zamku w worku i boso. Naciskany przez doradców papież zdjął z Henryka klątwę. Papieska ekskomunika dotyczyła przypisania Henrykowi twierdzenia o trzech oszustach (Jezusie, Mojżeszu i Mahomecie), którzy zdaniem cesarza swymi naukami omamili ludzkość^[1].

Król wrócił do Niemiec, gdzie zastała go nowa wojna. Saska opozycja obrała królem Rudolfa Szwabskiego. Po trzech latach zamieszek wewnątrzniemieckich zwyciężył Henryk, który pokonał Rudolfa w 1080 roku w bitwie pod Hohenmölsen, w której zginął sam antykról. Henryk opanował sytuację w Niemczech. W 1083 roku na czele armii wyruszył do Włoch, by rozprawić się z papieżem. Kolejne papieskie klątwy nie osiągnęły celu i choć życie papieża uratowali Normanowie, to został on wygnany do Salerno, gdzie wkrótce zmarł.

W 1084 Henryka koronował na cesarza antypapież Klemens III. Ostatnie dwadzieścia lat panowania Henryka to dalszy okres wojen domowych w Niemczech. W 1085 roku Henryk podarował księciu czeskiemu Wratysławowi koronę królewską. Henryk planował również wyprawę wojenną na Polskę i Węgry, jednak wobec sprzeciwu Sasów nigdy nie doszły one do skutku.

W 1105 roku opuszczony przez ostatnich stronników Henryk został zmuszony do abdykacji. Władzę przejął jego syn Henryk V.

Panowanie Henryka IV zostało opisane w powieści „Tiara i korona” Teodora Jeske-Choińskiego, która przedstawia problem sporu o inwestyturę.

Małżeństwa i potomstwo

Henryk IV był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Berta Sabaudzka, córka hrabiego Sabaudii Ottona I. Drugie małżeństwo z Eupraksją (po koronacji Adelajdą) było bezpotomne.

Z pierwszego małżeństwa pochodzili:

• Konrad (12 lutego 1074 – 27 lipca 1101), król Włoch
• Henryk V, ur. prawdopodobnie 11 sierpnia 1081, zm. 23 maja 1125
• Agnieszka von Waiblingen, matka króla Niemiec Konrada III

Przodkowie

Zobacz też

• spór o inwestyturę

Przypisy

Bibliografia

• Jan Wierusz Kowalski: Poczet papieży. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01435-8.