Henryk I Kardynał

Henryk I Kardynał

— Król Portugalii, Algarve i innych ziem za morzem w Afryce, Lord Gwinei —
Król Portugalii
Okres	od 4 sierpnia 1578 do 31 stycznia 1580
Poprzednik	Sebastian I Aviz
Następca	Filip I Habsburg
Dane biograficzne
Dynastia	Aviz
Data urodzenia	31 stycznia 1512
Data śmierci	31 stycznia 1580
Ojciec	Manuel I Szczęśliwy
Matka	Maria Aragońska
Odznaczenia

Henryk I Kardynał

Kardynał prezbiter
Kraj działania	Portugalia
Data urodzenia	31 stycznia 1512 lub 1512
Data śmierci	31 stycznia 1580, 29 stycznia 1580 lub 1580
Miejsce pochówku	klasztor Hieronimitów
Arcybiskup Bragi
Okres sprawowania	1533–1540
Arcybiskup Évory
Okres sprawowania	1540–1564
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Sakra biskupia	13 kwietnia 1539[1]
Kreacja kardynalska	16 grudnia 1545 Paweł III
Kościół tytularny	Santi Quattro Coronati

Henryk I Kardynał (port. Dom Henrique, O Grande Inquisidor, ur. 31 stycznia 1512 w Lizbonie, zm. 31 stycznia 1580 w Almeirim) – król Portugalii w latach 1578–1580, piąty syn króla Manuela I i jego drugiej żony, Marii Aragońskiej.

Życiorys

Urodził się 31 stycznia 1512 roku w Lizbonie, jako piąty syn Manuela I^[2]. Henryk nie liczył na sukcesję tronu. Oddał się więc duchowieństwu, postanowił w ten sposób reprezentować interesy portugalskie, w czasach, gdy na półwyspie Iberyjskim Kościołowi katolickiemu przewodziła Hiszpania. Szybko wspinał się po szczeblach hierarchii kościelnej. Był arcybiskupem Bragi, pierwszym arcybiskupem Evory, aż w końcu arcybiskupem Lizbony^[1]. 16 grudnia 1545 roku został kreowany kardynałem prezbiterem i otrzymał kościół tytularny Santi Quattro Coronati^[1]. Od 1539 do 1579 był zwierzchnikiem inkwizycji portugalskiej^[2]. Choć nie uczestniczył w żadnym, został uznany za jednego z faworytów do sukcesji na tronie watykańskim na konklawe 1549–1550, oraz Konklawe 1559 (brat Henryka, król Portugalii – Jan III poprosił swojego kuzyna, cesarza Karola V, żeby poparł jego kandydaturę, kupując głosy kardynałów)^[2].

Był zwolennikiem niezależności Portugalii, przyciągnął do swych przekonań jezuitów, z których usług chciał korzystać również w Imperium zamorskim. W 1550 roku ustanowił uniwersytet w Evorze. W latach 1562–1568 regent, opiekował się nieletnim infantem Sebastianem I z dynastii Aviz. Po tragicznej bitwie w 1578 pod Alcácer-Quibir, w której młody Sebastian zginął, Henryk wstąpił na tron Portugalii, w Mosteiro de Alcobaça po otrzymaniu potwierdzenia o śmierci kuzyna. Gdy wstąpił na tron zrezygnował z duchowieństwa, i szukał sposobu na zapewnienie kontynuacji dynastii Aviz, ale jego prośbom nie przychylił się ówczesny papież Grzegorz XIII, który był spowinowacony z Habsburgami.

Pomimo problemów z sukcesją, Henryk I nigdy nie ustanowił swoim następcą kuzyna o Prior do Crato (port. Przeor Crato; Tytuł – najwyższy w hierarchii w zakonie Hospitalários. Nazwa pochodzi od dominium w Crato, które zakonowi przekazał król Sancho II w 1232 roku), ponieważ nie uznawał legitymizmu Dom Antonia. Wskutek tego, po śmierci Henryka nastąpił okres kryzysu w sukcesji tronu portugalskiego. Antonio, Prior do Crato wstąpił ostatecznie na tron, ale nie udało się mu go utrzymać. Stracił go na rzecz swojego kuzyna – Filipa II, króla Hiszpanii.

Zmarł 31 stycznia 1580 roku w Almeirim^[2]. W listopadzie Filip II wysłał księcia Alby, aby zdobył Portugalię. Lizbona upadła bardzo szybko i Filip II Hiszpański został wybrany królem portugalskim przyjmując imię Filipa I. Wybór został przeprowadzony pod warunkiem, że teren Portugalii oraz jej terytoria zamorskie nie zostaną jedną z prowincji hiszpańskich.

Przypisy