Henryk Jerzy Chmielewski

Henryk Jerzy Chmielewski
Papcio Chmiel
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

7 czerwca 1923
Warszawa

Data i miejsce śmierci

22 stycznia 2021
Warszawa

Język

polski

Dziedzina sztuki

grafik, rysownik, publicysta

Ważne dzieła

Tytus, Romek i A’Tomek

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Armii Krajowej Warszawski Krzyż Powstańczy Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Srebrny Krzyż „Za Zasługi dla ZHP” plik=Zasłużony dla WarszawyZasłużony dla Warszawy Order Uśmiechu
Kamienica Piwnica Gdańska przy ul. Nowomiejskiej 18/20, w której do 1944 mieszkał Henryk Chmielewski. Budynek został wzniesiony w miejscu Barbakanu, widoczne są jego dolne partie odsłonięte wraz z murami obronnymi w latach 30. Do historii kamienicy nawiązuje tytuł autobiografii Chmielewskiego Urodziłem się w Barbakanie (1999)
Publiczna Szkoła Powszechna nr 3 przy ul. Rybaki 32, do której w latach 1930–1936 uczęszczał Chmielewski. Budynek został zniszczony w 1944 roku
Ulica Papcia Chmiela w Słubicach, pierwsza i jak dotąd jedyna w Polsce

Henryk Jerzy Chmielewski, ps. Papcio Chmiel (ur. 7 czerwca 1923 w Warszawie[1], zm. 22 stycznia 2021 tamże[2][3]) – polski grafik, rysownik i publicysta, autor serii komiksowejTytus, Romek i A’Tomek”, powstaniec warszawski. Kawaler Orderu Orła Białego[4].

Życiorys

Urodził się i mieszkał w kamienicy nazywanej Piwnicą Gdańską przy ul. Nowomiejskiej 18/20 m. 7 w Warszawie[5]. Zniszczony w 1944 budynek nie został odbudowany po wojnie (na jego miejscu znajduje się zrekonstruowany Barbakan)[6]. W latach 1930–1936 uczęszczał do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 3 przy ul. Rybaki 32[7][8]. W 1936 rozpoczął naukę w prywatnym męskim Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego Towarzystwa Przyjaciół Polskich Szkół Średnich przy ul. Marszałkowskiej 150[9][10]. Był członkiem 70 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej[11].

Opuścił miasto 7 września 1939, po radiowym apelu Romana Umiastowskiego, i dotarł do Łukowa[12]. Wrócił do Warszawy w październiku 1939[13].

W marcu 1943 złożył przysięgę i został żołnierzem Armii Krajowej. Otrzymał pseudonim „Jupiter”[14]. We wrześniu 1943 rozpoczął naukę w nowo uruchomionej Państwowej Szkole Budownictwa[14]. W czasie powstania warszawskiego był żołnierzem w stopniu starszego strzelca w szeregach 7 pułku piechoty AK „Garłuch”[15]. Najważniejszym zadaniem pułku było opanowanie lotniska na Okęciu[16]. Atak został jednak odwołany. W dniach 1 i 2 sierpnia 1944 część żołnierzy „Garłucha” poległa lub została wzięta do niewoli (w tym 1 sierpnia Henryk Chmielewski)[17], większości udało się jednak wycofać lub rozproszyć po okolicy[18].

Z powodu zniszczenia lewobrzeżnej Warszawy, w 1945 zamieszkał przy ul. Nawrot 8 m. 15 w Łodzi[19]. W marcu 1945 rozpoczął pracę w Centralnym Zarządzie Przemysłu Włókienniczego jako kreślarz w Wydziale Technicznym oraz rozpoczął naukę w drugiej klasie licealnej prywatnego Gimnazjum im. Duczymińskiego[20]. W lipcu 1945 został powołany do wojska[21]. Służył w Toruniu[22].

Karierę graficzną rozpoczął w wojsku, od opieki nad gazetką. Po przejściu do cywila w sierpniu 1947[23] pracował jako rysownik, początkowo w „Świecie Przygód”, następnie w „Świecie Młodych”. W latach 1950–1956 studiował na Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie na Wydziale Grafiki. Był autorem kontynuacji serii komiksowej „Sierżant King z królewskiej konnicy” (1947) oraz komiksów własnego pomysłu „Sadełko i Szczudełko” (1948), „Witek sprytek” (1955–1957) i „Cyrk Bum Tarara” (1957).

Szerzej znany z bardzo popularnej, ukazującej się od 1957, serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek”, która rozeszła się łącznie w wielomilionowym nakładzie. Przez wiele lat pracował w czasopiśmie „Świat Młodych”, w którym publikował kolejne odcinki. W latach 1989–1990 powstały dwa dziesięciominutowe odcinki serialu animowanego pt. „Narodziny Tytusa” oraz „Edukacja”. Dwanaście lat później na podstawie scenariusza wyłonionego w drodze konkursu powstał pełnometrażowy film animowany Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń. Do maja 2010 ukazało się 31 części serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek” oraz książki W odwiedziny do rodziny. Napisał też autobiografię Urodziłem się w Barbakanie (1999, późniejsze wydanie miało tytuł Tarabanie w Barbakanie) oraz jej kontynuacje, Tytus zlustrowany (2007, późniejsze wydanie pod tytułem Żywot człeka zmałpionego). Jest również autorem ilustracji do książki Barbary Tylickiej Generał Ciupinek. W styczniu 2005 premierę miała gra komputerowa Tytus, Romek i A’Tomek – Armia zbuntowanych robotów. W 2009 Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczki pocztowe z Tytusem, Romkiem i A’Tomkiem, a także kolekcjonerską kopertę FDC. Pod koniec 2010 wydawnictwo Agora wydało słuchowisko CD na podstawie XIII księgi przygód „Tytusa, Romka i A’Tomka” – „Wyprawa na wyspy nonsensu” – z dołączoną książeczką z rysunkami Papcia Chmiela, a Poczta Polska wydała w wersji limitowanej kalendarz na rok 2011 – 4 pory uśmiechu z ilustracjami narysowanymi m.in. przez Chmielewskiego. W maju 2011 została wydana książka autorstwa Chmielewskiego pt. Witek sprytek i inne opowieści. W 2015 wydawnictwo Egmont wydało grę planszową Tytus, Romek i A’Tomek, a wydawnictwo Prószyński i spółka – komiks Elemelementarz. W latach 2009-2020 kontynuował serię Tytus, Romek i A’Tomek w postaci dziesięciu albumów historycznych.

Za swoją twórczość 30 września 1973 roku w Operetce Warszawskiej został uhonorowany Orderem Uśmiechu[24]. W 2005 był członkiem Honorowego Komitetu Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. W 2006 wspierał kampanię Kazimierza Marcinkiewicza w wyborach na prezydenta stolicy. W 2007 poparł Prawo i Sprawiedliwość w wyborach parlamentarnych i zasiadał w Komitecie Honorowego Poparcia PiS[25]. 31 maja 2007 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[26]. Podczas uroczystości z okazji 65. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, 2 sierpnia 2009 w Parku Wolności, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za osiągnięcia w działalności na rzecz rozwoju polskiej kultury[27]. 17 lipca 2013 w Biurze Rady m.st. Warszawy przewodnicząca Rady Ewa Malinowska-Grupińska wręczyła rysownikowi wyróżnienie „Zasłużony dla Warszawy”[28]. W 2019 otrzymał z rąk Prezydenta RP Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości[29][30]. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego[4].

Grób Henryka Jerzego Chmielewskiego na cmentarzu Bródnowskim

Zmarł w nocy z 21 na 22 stycznia 2021 w Warszawie w wieku 97 lat[31][32][33][34][35][36]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 10 lutego 2021 w Domu Pogrzebowym na Powązkach Wojskowych, po czym ciało Chmielewskiego zostało złożone w grobie rodzinnym na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 18D-6-5)[37][38].

Rodzina

Tytus, Romek i A’Tomek i ich twórca na tablicy pamiątkowej przy ul. Nawrot 8 w Łodzi

Jego ojcem był Józef Chmielewski (1879–1944), a matką Antonina z d. Mikonowicz (1884–1974). Miał dwie siostry: Wacławę (Ogrodowczyk 1910–1997) i Stanisławę (Ostrowską 1912–1975)[39]. Ojciec pracował jako woźny, a następnie kasjer w Banku Dyskontowym[40].

W latach 1949–1974 (rozwód) był żonaty z Anną z domu Śliwińską, z którą miał dwójkę dzieci[41]. Jego syn, Artur Bartłomiej Chmielewski, jest pracownikiem Jet Propulsion Laboratory i w 2014 był menedżerem projektu Rosetta z ramienia NASA[42]. Córka, Monique Lehman, jest artystką i twórczynią gobelinów[43].

Mieszkał na Mokotowie przy ul. Modzelewskiego, a ostatnie lata życia przy ul. Ku Wiśle.

Odznaczenia i nagrody

Upamiętnienie

Mural przestawiający Henryka Jerzego Chmielewskiego na os. Henryka Sienkiewicza w Łukowie

25 marca 2021 roku Rada Miejska w Słubicach jednogłośnie zdecydowała o nazwaniu jednej z ulic w mieście imieniem Papcia Chmiela. To pierwsza tego typu inicjatywa w Polsce, zaś jej pomysłodawcą był dziennikarz Wojciech Obremski.[50]. W 2021 na ul. Do Studzienki w Gdańsku powstał mural przedstawiający artystę wraz ze stworzonymi przez niego postaciami Tytusa, Romka i A’Tomka[51]. W październiku 2022 mural przestawiający Papcia Chmiela powstał też na ścianie bloku na os. Henryka Sienkiewicza w Łukowie[52].

Publikacje

  • Program teatralny, 1984
  • Plany lekcji (wiele wzorów)
  • Kolorowanka, cz. I i II, MAW 1984
  • Urodziłem się w Barbakanie, Prószyński i S-ka 1999 (I tom autobiografii)
  • Serial animowany, dwa odcinki 1990
  • Kolorowanka, cz. III, Jaworski 2001
  • Pocztówka, Jasełka
  • Pocztówka, WOŚP Gliwice 2000
  • Henryk Jerzy Chmielewski na Warszawskich Targach Książki (2016)
    Kalendarzyk kieszonkowy, WOŚP Gliwice 2000
Henryk Jerzy Chmielewski (2009)
  • Tytus kwestarzem WOŚP Gliwice 2000
  • Malujemy Tytusa, książka do kolorowania, Księgarnia Prawnicza 2002
  • Tytus, Romek i A’Tomek wśród złodziei marzeń, film 2003
  • Figurki bohaterów filmu (Tytus, A’Tomek, Romek, prof. T.Alent), KFC 2003
  • Tramwajolot, model kartonowy do składania, KFC 2003
  • Kalendarze ścienne, jednokartkowe 2003
  • Tytus zlustrowany, Młodzieżowy Dom Kultury w Opolu 2006 (II tom autobiografii)
  • W odwiedziny do rodziny, Księgarnia Prawnicza 2006
  • Epitafia i mowy pożegnalne Papcia Chmiela, nakład własny 2010
  • Tarabanie w Barbakanie, Prószyński i S-ka 2013 (zaktualizowana wersja książki Urodziłem się w Barbakanie, I tom autobiografii)
  • Kubeczki z Tytusem firmy „Dimo” oraz kubki termiczne (Empik)
  • Żywot człeka zmałpionego, Prószyński i S-ka 2016 (zaktualizowana wersja książki Tytus zlustrowany, II tom autobiografii)

Komiksy

„Książeczkowe”

  • Księga I – Tytus zostaje harcerzem, wyd. I 1966, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. V (na nowo narysowane) 1988, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga II – Tytus otrzymuje prawko jazdy, wyd. I 1967, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (na nowo narysowane) 1990, Prószyński i S-ka
  • Księga III – Tytus kosmonautą, wyd. I 1968, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (na nowo narysowane) 1992, Prószyński i S-ka
  • Księga IV – Tytus żołnierzem, wyd. I 1969, Wydawnictwo Harcerskie, wyd. IV (w pełni kolorowe) 2001, Prószyński i S-ka
  • Księga V – Podróż do ćwierć koła świata, wyd. I 1970, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”
  • Księga VI – Tytus olimpijczykiem, wyd. I 1971, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (w pełni kolorowe) 2003, Prószyński i S-ka
  • Księga VII – Tytus poprawia dwójkę z geografii Polski, wyd. I 1972, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. IV (w pełni kolorowe, rozszerzone) 1990, Prószyński i S-ka
  • Księga VIII – Tytus zdobywa sprawność astronoma, wyd. I 1973, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”
  • Księga IX – Tytus na dzikim zachodzie, wyd. I 1974, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”
  • Księga X – Ochrona przyrody, wyd. I 1975, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (zmienione i rozszerzone) 1991, Prószyński i S-ka
  • Księga XI – Ochrona zabytków, 1975, „Świat Młodych”, wyd. I 1977, Wydawnictwo Harcerskie „Horyzonty”, wyd. II (w pełni kolorowe, rozszerzone) 1990, Prószyński i S-ka
  • Księga XII – Operacja „Bieszczady”, 1976, „Świat Młodych”, wyd. I 1977, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XIII – Wyprawa na Wyspy Nonsensu, 1977, „Świat Młodych”, wyd. I 1979, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
    Reklama Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier w Łodzi przedstawiająca Tytusa de Zoo, postać stworzoną przez Papcio Chmiela
  • Księga XIV – Nowe metody nauczania, 1978, „Świat Młodych”, wyd. I 1980, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XV – Tytus geologiem, 1979, „Świat Młodych”, wyd. I 1982, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XVI – Tytus dziennikarzem, 1980, „Świat Młodych”, wyd. I 1982, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XVII – Uczłowieczanie Tytusa przez umuzykalnienie, 1983, „Świat Młodych”, wyd. I 1985, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XVIII – Tytus plastykiem, 1985, „Świat Młodych”, wyd. I 1987, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza
  • Księga XIX – Tytus aktorem, wyd. I 1991, Prószyński i S-ka
  • Księga XX – Druga wyprawa na Wyspy Nonsensu, wyd. I 1992, Prószyński i S-ka
  • Księga XXI – Tytus entomologiem, wyd. I 1994, Prószyński i S-ka
  • Księga XXII – Walka z przestępczością, wyd. I 1996, Prószyński i S-ka
  • Księga XXIII – Tytus tajnym agentem, wyd. I 1997, Prószyński i S-ka
  • Księga XXIV – Wstąpienie do NATO, wyd. I 1998, Prószyński i S-ka
  • Księga XXV – Tytus się żeni, wyd. I 2000, Prószyński i S-ka
  • Księga XXVI – Podróż poślubna Tytusa, wyd. I 2001, Wydawnictwo Jaworski
  • Księga XXVII – Tytus graficiarzem, wyd. I 2002, Egmont
  • Księga XXVIII – Tytus internautą, wyd. I 2003, Egmont
  • Księga XXIX – Tytus piernikarzem, wyd. I 2004, Egmont
  • Księga XXX – Wyprawa po owoce chichotu, wyd. I 2006, Księgarnia Prawnicza
  • Księga XXXI – Tytus kibicem, wyd. I 2008, Axel Springer oraz Egmont
  • Tytus, Romek i A’Tomek jako warszawscy powstańcy 1944 z wyobraźni Papcia Chmiela narysowani, wyd. I 2009, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek w Bitwie Warszawskiej 1920 r., wyd. I 2010, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek w Bitwie Grunwaldzkiej 1410 r., wyd. I 2011. Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek w odsieczy wiedeńskiej 1683 roku, wyd. I 2012, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek w wojnie o niepodległość Ameryki, wyd. I 2013, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek jako rycerze Bolesława Krzywoustego, wyd. I 2014, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek poznają historię hymnu Polski, wyd. I 2016, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek obchodzą 100-lecie odzyskania niepodległości, wyd. I 2018, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek na jedwabnym szlaku, wyd. I 2019, Prószyński i S-ka
  • Tytus, Romek i A’Tomek pomagają księciu Mieszkowi ochrzcić Polskę, wyd. I 2021, Prószyński i S-ka
  • Księga zero, zbiór najstarszych historii ze Świata Młodych, Egmont 2002
  • Księga 80-lecia, zbiór starych i nowych historii ze Świata Młodych i innych źródeł 2003
  • Tytus, Romek i A’Tomek – (8 złotych ksiąg), wyd. I 2002–2008, Prószyński i S-ka
  • Witek Sprytek i inne opowieści, wyd. I 2011, Ongrys
  • Elemelementarz, wyd. I 2015, Prószyński i S-ka

Gazetowe, promocyjne itp.

  • Tytus, Romek i A’Tomek – W kosmosie. Spotkanie z Tytusem, „Świat Młodych” 1957
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż do Australii, „Świat Młodych” 1958
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Na Wyspach Bożego Narodzenia, „Świat Młodych” 1959
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż w czasie, „Świat Młodych” 1960, wyd. albumowe zmienione: Księga VIII
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Różne przygody, „Świat Młodych” 1961
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Na obozie harcerskim, „Świat Młodych” 1962, wyd. albumowe zmienione: Księga I
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Rozalia, „Świat Młodych” 1962, wyd. albumowe zmienione: Księga II
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Podróż poduszkowcem, „Świat Młodych” 1963
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Tytus w redakcji. Zawody Tytusa, „Świat Młodych” 1964
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa autokonikiem i wirolotem, „Świat Młodych” 1964
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Spółdzielnia „Odnawianko”, „Świat Młodych” 1965
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Zabawa w wojsko, „Świat Młodych” 1965, wyd. albumowe zmienione: Księga IV
  • Tytus, Romek i A’Tomek – W kosmosie, „Świat Młodych” 1966, wyd. albumowe zmienione: Księga III
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Jednoplanszowe przygody, „Świat Młodych” 1967
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa wannolotem na olimpiadę w Meksyku, „Świat Młodych” 1968
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Tytus w szkole, „Świat Młodych” 1970
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Western, „Świat Młodych” 1970, wyd. albumowe zmienione: Księga IX
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa pod głaz babci Straszakowej, „Świat Młodych” 1971
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Mielolotem przez epoki historyczne, „Świat Młodych” 1972
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Wycieczka zimowa. Wyprawa na Wyspy Mrówcze, „Świat Młodych” 1973
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Wyprawa młynkolotem, „Świat Młodych” 1974
  • Tytus, Romek i A’Tomek – 35 lat „Świata Młodych”, „Świat Młodych” 1984
  • Tytus, Romek i A’Tomek – W teatrze, „Świat Młodych” 1985
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Historie przedksiążeczkowe, „Super Boom” 1993–1994
  • Tytus – Reklama lodów, „Super Boom” 1994
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Humoreski, „Gazeta Wyborcza” wyd. krakowskie 1994
  • Tytus, Romek i A’Tomek – Humoreski, „Super Express – Gilotyna” 1996
  • Tytus i telewizja, Super-TV 1996
  • Tytus gorylem, Krakers 1997
  • Tytus na WOŚP w Gliwicach, 2000
  • Tytus księga TVP, Biuro reklamy TVP 2000
  • Tytus sprzedaje maszynkę do ostrzenia żyletek, Biuro reklamy TVP 2000
  • Tytus, Romek i A’Tomek – 2014

Pozostałe

  • Szczudełko i Sadełko, „Świat Przygód” 1947-1948
  • Witek Sprytek i As, „Świat Młodych” 1955
  • Cyrk Bum Tarara, „Świat Młodych” 1957
  • Piechotek i Miechotek, „Świat Młodych” 1959
  • Meteor 8 nie odpowiada, „Świat Młodych” 1959
  • Tata Pafnucy, „Złom na szkoły 1000-lecia” 1961 i „Zbierajmy Złom” 1962
  • Anka Telemanka, „Świat Młodych” 1969
  • Kapitan Mewka, „Świat Młodych” 1970
  • Tędyk Owędyk i jego mądry pies Cyber, „Świat Młodych” 1972
  • Kopernik, „Świat Młodych” 1973
  • Roz i Bitek, „Świat Młodych” 1974 (wersja czarno-biała), 1977 (wersja kolorowa z rysunkami Mieczysława Teodorczyka)

Przypisy

  1. Chmielewski 1999 ↓, s. 25, 151.
  2. Magda Kwiatkowska, Andrzej Duda pożegnał Papcio Chmiela. Takiego hołdu przed Pałacem nie oddano nikomu, jastrzabpost.pl [dostęp 2021-02-11] (pol.).
  3. Henryk Jerzy Chmielewski, nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-11] (pol.).
  4. a b c Order Orła Białego dla Henryka J. Chmielewskiego, prezydent.pl [dostęp 2021-02-10].
  5. Chmielewski 1999 ↓, s. 24, 34.
  6. Nowomiejska 18/20. Dawna „Piwnica Gdańska”. Warszawa 1939. [dostęp 2017-02-19].
  7. Chmielewski 1999 ↓, s. 71.
  8. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
  9. Chmielewski 1999 ↓, s. 141.
  10. Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 125. ISBN 978-83-61253-51-8.
  11. Chmielewski 1999 ↓, s. 158.
  12. Chmielewski 1999 ↓, s. 168, 170.
  13. Chmielewski 1999 ↓, s. 177, 182.
  14. a b Chmielewski 1999 ↓, s. 202.
  15. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 5. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 98. ISBN 83-11-09579-5.
  16. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 164. ISBN 83-11-10124-8.
  17. Michał Wojtczuk, Tomasz Urzykowski: Papcio Chmiel kończy 94 lata. Posłuchajcie jego wspomnień. Gazeta Stoleczna, 7 czerwca 2017. [dostęp 2017-06-19].
  18. Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2002, s. 165–166. ISBN 83-11-10124-8.
  19. Chmielewski 1999 ↓, s. 255.
  20. Chmielewski 1999 ↓, s. 259.
  21. Chmielewski 1999 ↓, s. 265.
  22. Chmielewski 1999 ↓, s. 268.
  23. Chmielewski 1999 ↓, s. 294.
  24. Chmielewski 2016 ↓, s. 164.
  25. Wyborcza.pl, warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2021-01-22].
  26. Gloria Artis za Tytusa, Nerwosolka oraz Kajka i Kokosza. 31 maja 2007. [dostęp 2012-12-18].
  27. Prezydent odznaczył uczestników Powstania. prezydent.pl, 2 sierpnia 2009. [dostęp 2012-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)].
  28. Zasłużony dla m.st. Warszawy. radawarszawy.um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)]. Witryna Rady Warszawy [dostęp 16 marca 2017].
  29. Papcio Chmiel odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości, tvp.info [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  30. Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości dla Henryka Chmielewskiego, prezydent.pl [dostęp 2020-06-09] (pol.).
  31. Nie żyje Henryk Jerzy Chmielewski, popularny „Papcio Chmiel” autor „Tytusa, Romka i A’Tomka”, tysol.pl [dostęp 2021-01-25] (pol.).
  32. Nie żyje Henryk Jerzy Chmielewski, ojciec serii komiksów „Tytus, Romek i A’Tomek”, rp.pl [dostęp 2021-01-22] (pol.).
  33. „Papcio Chmiel” nie żyje. Twórca komiksów o Tytusie, Romku i A’Tomku miał 97 lat – RMF24.pl, rmf24.pl [dostęp 2021-01-22].
  34. „Papcio Chmiel” nie żyje. Ludzie kultury i polityki żegnają wybitnego artystę, kultura.onet.pl [dostęp 2021-01-22].
  35. Zmarł Jerzy Chmielewski. „Papcio Chmiel” miał 97 lat, tvp.info [dostęp 2021-01-22] (pol.).
  36. Czego nauczył nas Papcio Chmiel. Najlepsze cytaty z „Tytusa...”, wyborcza.pl [dostęp 2021-01-22].
  37. Anna Skalik, Pogrzeb Papcia Chmiela. Warszawa z honorami żegna wybitnego rysownika., radiozet.pl, 10 lutego 2021 [dostęp 2021-02-10].
  38. Papcio Chmiel: Ukazał się ostatni album o przygodch Tytusa, Romka i A’Tomka, eska.pl, 10 lutego 2021 [dostęp 2021-02-10].
  39. Tytus Romek i Atomek, Tytus, Romek i A’Tomek [dostęp 2015-12-01].
  40. Chmielewski 1999 ↓, s. 87.
  41. Papcio Chmiel: ożeniłem się z wdową po koledze powstańcu. [dostęp 2021-01-09].
  42. Art B. Chmielewski. [dostęp 2014-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (16 listopada 2014)].
  43. Monique Lehman, Żony Hollywood [dostęp 2017-03-20] (pol.).
  44. Papcio Chmiel i Jego Podopieczni (opracowanie Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie), strona Muzeum Ziemi Lubuskiej [dostęp 2017-04-15].
  45. A. Napiórska, Henryk Jerzy Chmielewski: Najlepsze pomysły wpadały w nocy (zdjęcie), WP Magazyn [dostęp 2017-04-15].
  46. M.P. z 2010 r. nr 10, poz. 90.
  47. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Ordery i odznaczenia / Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości dla Henryka Chmielewskiego, prezydent.pl [dostęp 2019-02-08].
  48. NAGRODY „ZASŁUŻONY DLA KOMIKSU POLSKIEGO” NA WARSAW COMIC CON. pl.ign.com, 2019-06-03. [dostęp 2019-07-03]. (pol.).
  49. M.P. z 2021 r. poz. 262
  50. Anna Moyseowicz, Papcio Chmiel zyskał swoją pierwszą w Polsce ulicę! I to w Słubicach, „Głos Wielkopolski”, 26 marca 2021.
  51. Mural upamiętniający Papcia Chmiela powstał przy ulicy Do Studzienki. Stworzył go znany artysta
  52. Papcio Chmiel „zawitał” do Łukowa. Podlasie24.pl. [dostęp 2022-10-17].

Bibliografia

  • Henryk Jerzy Chmielewski: Urodziłem się w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7180-478-4.
  • Henryk Jerzy Chmielewski: Tarabanie w Barbakanie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2013. ISBN 978-83-7839-622-2.
  • Henryk Jerzy Chmielewski: Żywot człeka zmałpionego. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-388-3.

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Armii Krajowej BAR.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
POL Warszawski Krzyż Powstańczy BAR.svg
Baretka: Warszawski Krzyż Powstańczy
POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.
Henryk Jerzy Chmielewski (2016).JPG
Autor: Ja Fryta, Licencja: CC BY-SA 2.0
Henryk Jerzy Chmielewski na Warszawskich Targach Książki 2016.
Henryk Jerzy Chmielewski grób.jpg
Autor: Brunong87, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Henryka Jerzego Chmielewskiego na Cmentarzu Bródnowskim.
Piwnica Gdańska ul. Nowomiejska 18-20 w Warszawie.jpg
Piwnica Gdańska, ul. Nowomiejska 18/20 oraz mury Starego Miasta w Warszawie.
Publiczna Szkoła Powszechna nr 3 ul. Rybaki 32.jpg
Publiczna Szkoła Powszechna nr 3 im. Emilii Plater przy ul. Rybaki 32
Ulica Papcia Chmiela.jpg
Autor: Obreb, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Papcia Chmiela w Słubicach.
Henryk Jerzy Chmielewski.jpg
Autor: Dawid Skoblewski, Licencja: CC BY 2.5
Henryk Jerzy Chmielewski (przedstawiciel jury) podczas

prezentacji komiksu „Ocaleni" autorstwa Tomasza Bereźnickiego – laureata III edycji konkursu „Epizody Powstania Warszawskiego". Fot.

Dawid Skoblewski. Warszawa, Dom Spotkań z Historią, Karowa 20.
Łuków, os. H. Sienkiewicza, mural przedstawiający Papcia Chmiela.jpg
Autor: Logi Aer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mural przedstawiający Henryka Jerzego Chmielewskiego, wykonany na ścianie bloku nr 1 na os. Henryka Sienkiewicza w Łukowie.
POL Medal Stulecia Odzyskanej Niepodl BAR.svg
Baretka: Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości.
Chmielewski Henryk Jerzy.JPG
Autor: Sławek, Licencja: CC BY-SA 2.0
Henryk Jerzy Chmielewski
Plakieta HJ Chmielewski Łódź Nawrot 8 2010.jpg
Autor: Zorro2212, Licencja: CC BY 3.0
Plakieta poświęcona Henrykowi Jerzemu Chmielewskiemu (wokół rysownika Tytus, Romek i A'Tomek), Łódź, ul. Nawrot
Banner 21 festiwal komiksu Lodz 2010.jpg
Autor: Zorro2212, Licencja: CC BY 3.0
Reklamy Międzynarodowego Festiwalu Komiksu i Gier, Łódź, ul. Piotrkowska 2010