Henryk Pohoski

Henryk Pohoski

Walery

podpułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1909 Bani Suwajf
Data i miejsce śmierci	27 kwietnia 1987 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1931 -
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa powstanie warszawskie

Grób pułkownika WP - Henryka Pohoskiego (1909–1987) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Henryk Pohoski ps. „Walery” (ur. 22 stycznia 1909 w Bani Suwajf, zm. 27 kwietnia 1987 w Warszawie) – podpułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodził się 22 stycznia 1909 w Bani Suwajf, Egipcie, w rodzinie Bohdana i Zofii z Karlińskich^[1]. Był bratem Mieczysława (ur. 1905) i Michała (ur. 1911)^[1].

W roku 1931, jako prymus, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej i wcielony został do 1 pułku piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego w Wilnie. W latach 1937–1939 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie^[2]. Kampanię wrześniową 1939 roku odbył w sztabie 1 Dywizji Piechoty Legionów na stanowisku oficera operacyjnego. W czasie okupacji sowieckiej i niemieckiej był między innymi szefem Oddziału IIa (wywiadowczego) Sztabu Komendy Obszaru Lwów Armii Krajowej.

Po ponownym wkroczeniu Sowietów na teren Kresów Południowo-Wschodnich, pod koniec lipca 1944 roku, rozpoczęły się we Lwowie pierwsze aresztowania oficerów Komendy Obszaru Lwowskiego pod pozorem zaproszenia na rozmowy. Pohoski zostaje aresztowany przez Sowieckie służby bezpieczeństwa. W krótkim czasie po aresztowaniu zbiegł z siedziby NKGB przy ul. Kosynierskiej we Lwowie we wrześniu 1944 r. i przedostał na lewy brzeg Sanu.

Po ucieczce napisał sprawozdanie^[3]. Jest to źródło opracowane niedługo po tych wydarzeniach, sporządzone przez wysokiego szczebla oficera służb specjalnych Polski Podziemnej, uczestnika „rozmów”.

W 1988 roku w Krakowie ukazały się zebrane wspomnienia Pohoskiego, zatytułowane: „Wspomnienia z pracy konspiracyjnej w Sztabie Obszaru Południowo-Wschodniego Armii Krajowej”, w których opisana jest między innymi sprawa aresztowania Władysława Filipkowskiego podczas rozmów w Żytomierzu.

W periodyku wydawanym przez Instytut Pamięci Narodowej pt. Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989. w numerze 1 (1)/2004, przedstawione zostały materiały ukazujące powojenne losy Henryka Pohoskiego. Jego zdradę i długoletnią współpracę m.in. z UB i SB.

O zdradzie przez H. Pohoskiego swych podkomendnych z okręgu lwowskiego i jego agenturalnej działalności na rzecz służb bezpieczeństwa PRL wspomina Stanisław Likiernik "Kolumb" w nagranej rozmowie (fragment od 1:48:34)^[4] dla Muzeum historii Polski NOTACJA FILMOWA.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 17-2-17)^[5].

Awanse

• podporucznik – 15 sierpnia 1931 roku ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1931 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty,
• porucznik – 22 lutego 1934 roku ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 70. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 130. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]

Przypisy

Bibliografia

• Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, tom III, Polski ruch oporu 1939-1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1988, ISBN 83-11-07038-5, s. 476.
• Aparat Represji W Polsce Ludowej 1944 -1989. nr 1 (1)/2004, Tomasz Balbus – „Służył nam bez zastrzeżeń i skrupułów". Druga twarz byłego szefa Oddziału II Obszaru Lwowskiego AK ppłk. Henryka Pohoskiego „Walerego" vel „Szpinalskiego". Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział (Rzeszów) ISSN 1733-6996
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Piotr Stawecki: Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997. ISBN 83-04-04390-4.
• http://www.polska1918-89.pl/pdf/sowieci-i-zymierski-a-lwowska-ak-1944,5820.pdf
• Piotr Targoński. Działania 1 Dywizji Piechoty Legionów we wrześniu 1939 roku w relacji ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego (część 1). „Echa Przeszłości”. XX/1, 2019. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. ISSN 1509–9873. 
• Piotr Targoński. Działania 1 Dywizji Piechoty Legionów we wrześniu 1939 roku w relacji ppłk. dypl. Henryka Pohoskiego (część 2). „Echa Przeszłości”. XXII/1, 2021. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. ISSN 1509–9873.