Henryk Segno

Henryk Stanisław Segno

Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1882 Petersburg
Data i miejsce śmierci	21 lipca 1964 Katowice
Zawód, zajęcie	inżynier, lotnik cywilny
Narodowość	polska

Henryk Stanisław Segno (ur. 22 stycznia 1882 w Petersburgu, zm. 21 lipca 1964 w Katowicach) – pilot, pionier polskiego lotnictwa.

Życiorys

Syn Stanisława i Zofii z domu Wambach^[1]. Jego dziadek, Jean de Seguont, był Francuzem i służył w armii Napoleona, po klęsce moskiewskiej osiadł na stałe w Warszawie^[2]. Segno zdał maturę w petersburskiej technicznej szkole realnej i rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Petersburskiego Instytutu Technologicznego^[3].

W 1909 roku, przy pomocy Stefana i Antoniego Knappów, zbudował szybowiec balansjer typu Chanute^[4], na którym jesienią wykonał kilka lotów w Siestrosiecku^[5]. Jego działalność została zauważona przez komendanta kronsztackiej twierdzy, który zakazał mu dalszych lotów^[6]. W tym samym roku został członkiem aeroklubu petersburskiego i w 1910 roku z Aleksandrem Lebiediewem wyjechał do Francji w celu zakupu samolotów produkcji Farmana^[7]. Odwiedził tam fabryki sprzętu lotniczego: Gnome-Rhône, Anzani, Farmana, Blériota i Levavasseura^[4], został przeszkolony jako mechanik lotniczy oraz odbył pierwsze loty jako pasażer samolotu pilotowanego przez Leona Cheuret^[6]. Po powrocie do Rosji rozpoczął kurs pilotażu w Gatczynie, który zakończył w maju 1910 roku^[3]. 31 sierpnia 1910 roku został mu oficjalnie wręczony dyplom nr 1 pilota Aeroklubu Wszechrosji^[8]. Jak wspominał wydanie dyplomu z numerem pierwszym odbyło się nie bez trudności, ponieważ władze Aeroklubu chciały zarezerwować ten dyplom dla Rosjanina. Następnie występował na pokazach lotniczych na torze wyścigowym w Kołomiagi organizowanych przez Borysa Suworina^[6]. 29 października został członkiem zwyczajnym Aeroklubu Wszechrosji^[4].

Jesienią 1910 roku miał wypadek podczas lotów w Petersburgu, na skutek którego uszkodził rękę. Podczas przymusowej bezczynności poznał redaktora Zalewskiego z Kuriera Warszawskiego i za jego pośrednictwem nawiązał kontakt z księciem Stanisławem Lubomirskim^[6]. Dzięki tej znajomości od listopada 1910 do września 1911 roku pracował jako pierwszy szef pilotażu Warszawskiego Towarzystwa Lotniczego Awiata^[9] na lotnisku mokotowskim. Ponadto zajmował się szkoleniem pilotów, zakupem samolotów za granicą oraz brał udział w pokazach lotniczych. W listopadzie 1910 roku wziął udział w pokazach lotniczych w Sosnowcu zorganizowanych przez Polską Macierz Szkolną^[6]. Wiosną 1911 roku wyjechał do Wiener Neustadt aby w zakładach Taube przetestować i zakupić produkowany tam samolot. 24 czerwca 1911 roku podczas lotu na samolocie Aviatik-Farman przeżył katastrofę lotniczą, ale wkrótce powrócił do latania^[10][11]. W 1911 roku na drugiej wystawie lotniczej w Petersburgu prezentował wystawiony tam przez Awiatę samolot Etrich carowi Mikołajowi II. Samolot prezentował również w locie podczas pokazów w Kołomagi, co spotkało się z uznaniem emira Buchary Muhammeda Alim Chana. W 1912 roku Segno z tego tytułu otrzymał srebrną gwiazdę III stopnia emira Buchary^[12].

Po zakończeniu pracy w Awiacie wyjechał turystycznie do Francji, gdzie obejrzał wystawę lotniczą oraz odwiedził miejsca w których przebywał w 1910 roku^[6]. Powrócił do Petersburga, gdzie zajmował się propagowaniem lotnictwa, m.in. lotami pokazowymi na samolocie Etrich Taube. W 1913 roku miał kolejny wypadek na samolocie Farman, który definitywnie zakończył jego karierę pilota^[13]. W czasie I wojny światowej pracował jako sekretarz dyrekcji Rosyjskiego Towarzystwa Akcyjnego w Tallinie^[3].

W czerwcu 1919 roku powrócił do Polski. Był członkiem komisji Ligi Narodów i brał udział w negocjacjach pomiędzy Polską i ZSRS po wojnie polsko-bolszewickiej^[2]. Od 1923 roku pracował w Czeladzi w Towarzystwie Akcyjnym „Saturn”^[2], był prezesem Czeladzkiego Klubu Sportowego^[14]. Okres okupacji spędził w Czeladzi oraz w Jeziornie^[13], na Śląsk powrócił po zakończeniu wojny. W 1951 roku przeszedł na emeryturę, pracował jako tłumacz przysięgły języka rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego i angielskiego^[3]. W 1957 roku wyjechał turystycznie do Wielkiej Brytanii, gdzie spotkał się z synem Ludwikiem, byłym żołnierzem Polskich Sił Powietrznych^[6].

Od 1961 roku należał do Klubu Seniorów Lotnictwa Aeroklubu PRL^[5]. Wspomnienia ze swego życia opisał w książce Moje wspomnienia lotnicze (w: „Pierwsze skrzydła”, oprac. Eugeniusz Banaszczyk, wyd. 1960). Od 1913 roku był żonaty z Olgą Dukszta-Dukszyńską. Miał córkę Irenę i syna Ludwika^[11].

Zmarł 21 lipca 1964 roku w Katowicach i został tam pochowany na cmentarzu przy ulicy Henryka Sienkiewicza^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Henryk Segno: Moje wspomnienia lotnicze, w: „Pierwsze skrzydła”, oprac. Eugeniusz Banaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960, s. 125-166. OCLC 823598416.
• Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933, s. 19. OCLC 833930369.
• Jerzy R. Konieczny, Tadeusz Malinowski: Mała encyklopedia lotników polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, s. 154–155. ISBN 83-206-0337-4. OCLC 830230270.
• Stanisław Januszewski, Vadim Rostislavovič Miheev: Witold Jarkowski (1875-1918): inżynier aeronauta - pionier lotnictwa. Wrocław: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, 2006, s. 122. ISBN 83-904357-3-X. OCLC 76249875.