Henryk Steinman

Henryk Steinman

Data i miejsce urodzenia	26 marca 1900 Tomaszów Rawski
Data i miejsce śmierci	3 grudnia 1924 Warszawa
Zawód, zajęcie	dziennikarz, redaktor
Rodzice	Samuel Steinman
Partnerka	Henryka z Landsbergów
Dzieci	Jerzy Bolesław Steinman

Leonard Winterowski: Atak Trzeciego Pułku Ułanów pod Słuckiem (10 sierpnia 1919)

„Kurier Tomaszowski” (winieta) – czasopismo redagowane w 1921 r. przez Henryka Steinmana-Kamińskiego

Nagrobek Henryka Steinmana-Kamińskiego na cmentarzu żydowskim w Tomaszowie Mazowieckim

Henryk Steinman (Steinman-Kamiński) (ur. 26 marca 1900 w Tomaszowie Rawskim (Mazowieckim), zm. 3 grudnia 1924 w Warszawie), pseud. „Henryk Kamiński”, „H. K.” – działacz niepodległościowy, instruktor Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik wojnie polsko-bolszewickiej, dziennikarz, redaktor czasopisma „Kurier Tomaszowski”, poeta tomaszowski, posiadacz cennej biblioteki prywatnej.

Rodzina

Urodził się w spolonizowanej rodzinie żydowskich przemysłowców. Był synem Samuela Steinmana (1869–1933), fabrykanta sukna, działacza społecznego i municypalnego, promotora sportu i założyciela klubu sportowego, i Pelagii z domu Makow. Miał trzech braci: Alfreda (1894–1944), Mieczysława (1896–1944) i Maurycego (1898–1916), żołnierza Legionów Polskich poległego w bitwie pod Kościuchnówką.

29 listopada 1922 w Tomaszowie Mazowieckim poślubił rówieśnicę Henrykę z Landsbergów (1900–1990). Pozostawił syna Jerzego Bolesława Steinmana vel George'a Stena (1923–2011), prawnika zamieszkałego w Australii, autora wspomnień z okresu holocaustu.

Edukacja

Uczęszczał do szkół tomaszowskich i łódzkich. Edukację kontynuował w Gimnazjum Filologicznym Męskim Towarzystwa „Uczelnia” w Łodzi. Jesienią 1919 uzyskał urlop akademicki z wojska i został warunkowo immatrykulowany – jeszcze przed zdaniem matury – na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Maturę zdał niebawem w gimnazjum w Warszawie. W latach 1923–1924 kontynuował studia prawnicze w Uniwersytecie Warszawskim, których nie ukończył z powodu przedwczesnej śmierci. Posiadał cenną bibliotekę prywatną, zaopatrzoną w ekslibrisy.

Działalność patriotyczna

• W czasie I wojny światowej działał w organizacjach niepodległościowych.
• W 1915 odbył „kampanię rekrucką w I Brygadzie”, następnie był instruktorem POW.
• W listopadzie 1918 brał udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie.
• Wstąpił na ochotnika do nowo formowanego 3. Pułku Ułanów (im. „Dzieci Warszawy”) i w styczniu 1919 ruszył na front do Galicji jako ułan Szwadronu Zapasowego 3 Pułku Ułanów. Uczestniczył w walkach z siłami ukraińskimi pod Bełzem. W kwietniu 1919 powrócił do Warszawy. W IV–VI 1919 walczył z sowietami o Mińsk, m.in. w potyczce koło Łohiszyna. Jesienią 1919 otrzymał urlop akademicki.
• Wiosną 1920 powrócił z urlopu akademickiego do pułku i w stopniu podchorążego wziął czynny udział w wojnie polsko-sowieckiej. Walczył pod Unorzycą, dotarł do Kijowa i rzeki Dniestru. Stamtąd wraz z 3. Pułkiem Ułanów wycofał się za rzekę Bug, osłaniając odwrót piechoty. Walczył następnie w bitwie pod Cycowem (15–16 VIII 1920 r.). Przeżył Bitwę Warszawską. Potem brał udział w kampanii litewskiej.
• Po powrocie z kampanii bolszewickiej ukończył Kurs Karabinów Maszynowych w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu.

Publikacje

Tomiki poetyckie

• (pod pseudonimem „Henryk Kamiński”) Z doli i niedoli pułku 3 ułanów «Dzieci Warszawy». Z portretem autora, Łódź 1920, s. 107 (tomik poezji patriotycznej zawierający 100 wierszy dedykowanych „Jusi” / „Heniusi”, czyli Henryce Landsberg (1900–1990), swej przyszłej żonie), faksymile wszystkich wierszy z tomiku wydano w „Zeszytach Tarnogórskich” nr 6 (1988) i 9 (1991);
• (jako „Henryk Kamiński”) Auto da fé, Tomaszów Maz. 1921 (tomik poetycki opublikowany jako dodatek do „Kuriera Tomaszowskiego”);
• Kokainerzy, Tomaszów Maz. b.r.w.;
• Kokaina, Kalisz 1922.

W zapowiedziach wydawniczych pozostały: powieść kokainowa 66 i zbiór poezji pt. Jesień.

Drobne utwory (wiersze, eseje i felietony)

• wiersz patriotyczny Bitwa (w kaliskim „Kalendarzu na rok 1921”);
• esej Rok 1921 („Kurier Tomaszowski” 1921, nr 1, s. 1 (podpisano H. K.);
• felieton Zygzaki („Kurier Tomaszowski” 1921, nr 6, s. 2; omawiający dolę redaktora prowincjonalnej gazety);
• wiersz Hymn („Kurier Tomaszowski” 1921, nr 1, s. 4);
• wiersz refleksyjny I tak dalej („Kurier Tomaszowski” 1921, nr 9, s. 4).

Działalność dziennikarska i redakcyjna

Pod koniec 1920 wystąpił z inicjatywą wydawania gazety o charakterze lokalnym. W pierwszych miesiącach 1921 zrealizował zamierzenie. Wraz z kolegą gimnazjalnym Zygmuntem Hirszhornem (1899–1921) i inż. Henrykiem Rozenfarbem-Różyckim (1883–1942) wydawał „Kurier Tomaszowski”, pierwszą polskojęzyczną gazetę w mieście, ukazującą się 3 razy w tygodniu (niedziela, wtorek, piątek). Oficjalnym wydawcą tego czasopisma był Władysław Landsberg (1888–1941), przyszły szwagier Henryka Steinmana, ale redakcja i administracja mieściła się w domu Steinmanów. Ukazało się tylko 10 numerów (nr 1 z 16 stycznia 1921 r., nr 10 z 6 lutego 1921 r.). Z niejasnych powodów wydawanie gazety zostało zaniechane. Na łamach „Kuriera Tomaszowskiego” publikował Henryk Steinman artykuły, felietony, wiersze.

Zgon i miejsce pochówku

W grudniu 1924 uczestniczył w ćwiczeniach wojskowych 3. Pułku Ułanów. Podczas pokonywania toru przeszkód spadł z konia. Upadek zakończył się tragicznie. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Tomaszowie Mazowieckim (nagrobek nr 32.159). Tuż obok pochowano Samuela Steinmana, ojca Henryka Steinmana-Kamińskiego (nagrobek nr 32.158).

Bibliografia

• Jan Góral, Ryszard Kotewicz, Dwa wieki Tomaszowa Mazowieckiego. Zarys dziejów miasta 1788–1990, Tomaszów Mazowiecki 1992, s. 153;
• Bogdan Jastrzębski, Książka i prasa w Tomaszowie Maz. do 1939 r., [w:] Materiały Sesji „Z dziejów Tomaszowa Maz.” (Zapis stenograficzny), Tomaszów Maz. 1988, s. 21, 24;
• Bogdan Jastrzębski, Dzieje prasy Tomaszowa Mazowieckiego do 1939 r. Pisma lokalne i mutacje, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum” 6, 1995, s. 77;
• Emilian Leszczyński, Teatr w Tomaszowie Mazowieckim w latach 1828–1912, Tomaszów Mazowiecki 2004, s. 16;
• George Sten (Jerzy Bolesław Steinman), Memoirs of a Survivor, Sydney 1996, s. 5, 11.
• Krzysztof Tomasz Witczak, Historia miasta Tomaszowa Mazowieckiego ukazana z rodzinnej perspektywy, [w:] Wiesława Bogurat, Andrzej Wróbel, Andrzej Kędzierski (red.), „220 lat Tomaszowa Mazowieckiego”. Materiały z sesji naukowej 16 września 2008 r., Tomaszów Mazowiecki 2008, s. 61-79;
• Krzysztof Tomasz Witczak, Wojna polsko-sowiecka w utworach patriotycznych Henryka Steinmana-Kamińskiego, [w:] Tomasz Matuszak (red.), W cieniu „czerwonej zarazy”. W 90-tą rocznicę Bitwy Warszawskiej, Piotrków Trybunalski – Opoczno 2010, s. 105–128 (fot.);
• Krzysztof Tomasz Witczak, Słownik biograficzny Żydów tomaszowskich, Łódź – Tomaszów Mazowiecki 2010, ISBN 978-837525-358-0. s. 221–223 (biogram, fot., bibl.).
• Jerzy Wojniłowicz, Henryk Kamiński, „Gazeta Łódzka”. Dodatek do „Gazety Wyborczej” z 18–19 marca 2000 r. s. 7 (fot.).
• Marek Wroński, Kamiński Henryk (1900–1924) – ułan, poeta, autor wierszowanej historii 3. Pułku Ułanów, [w:] Marek Wroński (red.), Słownik biograficzny regionu tarnogórskiego, t. I, Tarnowskie Góry 2004, s. 73–75.
• Marek Wroński, Rafał E. Stolarski, Dzieje 3 Pułku Ułanów w poezji podchorążego Henryka Kamińskiego (część 1, lata 1918–1919), „Zeszyty Tarnogórskie” nr 6, 1988, s. 94–109 (z faksymile wierszy I–LI z tomiku Z doli i niedoli pułku 3 ułanów «Dzieci Warszawy»).
• Marek Wroński, Rafał E. Stolarski, Dzieje 3 Pułku Ułanów w poezji podchorążego Henryka Kamińskiego (część 2, rok 1920), „Zeszyty Tarnogórskie” nr 9, 1991, s. 51–63 (z faksymile wierszy LII–C z tomiku Z doli i niedoli pułku 3 ułanów «Dzieci Warszawy»).
• Marek Wroński, Rafał E. Stolarski, Wkład 3 Pułku Ułanów w odzyskanie niepodległości 1918 roku i jego związki z Warszawą, „Zeszyty Tarnogórskie” nr 7, 1989, s. 31–40, 60 (fot.).

Linki zewnętrzne

• Grób Henryka Steinmana. tomaszow-tit.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
• fotografia rodziny Landsbergów (Henryk Steinman stoi jako ostatni z prawej strony). tomaszow-tit.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].