Henryk Stroband

Henryk Stroband (ur. 14 listopada 1548, zm. 20 listopada 1609) – ławnik i burmistrz toruński, twórca protestanckiego Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, współtwórca kodyfikacji prawa chełmińskiego.

Syn Jana i Małgorzaty Esken. We Frankfurcie n. Odrą studiował od 1566 filozofię, prawo i nauki polityczne; od 1568 w Tybindze prawo cywilne i kanoniczne, interesując się w tym czasie historią starożytną, a od 1570 studiował teologię w Wittenberdze. Odbył też podróż do Strasburga i Bazylei i w 1574 powrócił do Torunia.

Początkowo ławnik staromiejski, od 1586 zasiadał w Radzie, a już w 1587 wybrany burmistrzem i prezydentem. Burmistrzem był aż do swojej śmierci, sześciokrotnie pełniąc funkcje prezydenta. Był też w mieście protoscholarchą zarządzającym szkołami miejskimi oraz stał na czele konsystorza toruńskiego.

Był najwybitniejszą postacią Torunia przełomu XVI i XVII w. wykazując się wielką aktywnością. W pierwszym etapie jego działalności wybijają się studia nad kodyfikacją prawa chełmińskiego oraz reformą szkolnictwa miejskiego. Dzięki jego zabiegom toruńskie gimnazjum znacznie podniosło swój poziom nauczania, przekształcając się z sześcioklasowej szkoły o średniowiecznym jeszcze rodowodzie, w nowoczesną dziesięcioklasową szkołę i uzyskało status akademicki, stając się jednym z czołowych ośrodków życia intelektualnego w Prusach Królewskich. Zgłaszał także Stroband w 1595 r. niezrealizowany projekt powołania w Toruniu akademii protestanckiej, mającej być centrum naukowym różnowierców w Rzeczypospolitej.

Po wyborze do Rady Torunia uzyskał znaczny wpływ na funkcjonowanie miasta i wystąpił z szerokim programem reformatorskim. Uporządkował prawa miejskie w takich kwestiach jak wybory do władz miasta, funkcjonowanie ordynków czy działalność konsystorza.

Ważnym elementem działalność Strobanda były inwestycje budowlane. Przebudował budynki po klasztorze franciszkańskim adaptując je na potrzeby gimnazjum, wybudował także bursę dla studentów. Do jego głównych realizacji można zaliczyć rozbudowę Ratusza Staromiejskiego. Miały się tam odbywać wszelkie uroczystości miejskie i znajdowały się kramy kupieckie. W tym celu sprowadził do Torunia z Gdańska niderlandzkiego architekta, Antoniego von Obberghena, który dokonał przebudowy gotyckiego gmachu. Niezachowaną dekorację malarską wnętrza wykonał gdański mistrz Anton Möller. W 1591 r. wystąpił też z propozycją przekształcenia systemu obronnego miasta w nowoczesne fortyfikacje bastionowe. W latach 1597-1601 zbudowano zbrojownię i oraz budynek straży miejskiej. Opracował też koncepcję budowy nowego mostu wiślanego. Z jego inicjatywy w 1608 roku Rada Miejska Torunia założyła w Przysieku koło Torunia pierwszy browar, który przyniósł Toruniowi spore zyski.

Był autorem kompleksowego systemu opieki nad sierotami, opartymi na wzorach holenderskich. Umożliwił uczniom zamiejscowym i uboższej młodzieży studia w gimnazjum.

Linki zewnętrzne

Bibliografia