Henryk Szatkowski

Henryk Szatkowski (pierwszy z lewej) z kolegami w Zakopanem, lata 30 XX wieku

Henryk Szatkowski (ur. 27 listopada 1900 w Krakowie[1], zm. ?) – legionista, piłsudczyk, działacz sanacyjny (działacz BBWR i OZN), podczas II wojny światowej jeden z przywódców Goralenvolk, volksdeutsch.

Życiorys

Henryk Szatkowski studiował prawo w Krakowie, Wrocławiu i w Berlinie. Ożenił się z Marysią Stopkówną, córką znanego na Podhalu Wojciecha Stopki Mocarnego. Przed wojną był kierownikiem wydziału uzdrowiskowego w magistracie zakopiańskim cieszącym się poparciem wicepremiera Aleksandra Bobkowskiego. Był politykiem BBWR i pracownikiem w Ministerstwie Komunikacji. Uważa się go obok Bobkowskiego, z którym się przyjaźnił, za jednego z inicjatorów budowy kolejki na Kasprowy Wierch[1]. Był wiceprezesem Polskiego Związku Narciarskiego i zakopiańskim działaczem sportowym.

W czasie wojny był wraz z Witalisem Wiederem, Wacławem Krzeptowskim i Józefem Cukierem inicjatorem powstania idei niezależności i odrębności górali, głoszącym, że ich korzenie wywodzą się od plemion germańskich. Stąd powstanie Goralenvolku – ludu góralskiego. Henryk Szatkowski był jednym z założycieli Goralenverein (niem. Związek Górali[a]) i pomysłodawcą powstania jednostki bojowej w ramach Waffen-SS. Jego działalności nie akceptowała żona, która w pewnym momencie wyprowadziła się z domu rodzinnego[1].

Pod koniec wojny (z końcem 1944 r.) uciekł wraz z cofającym się wojskiem niemieckim, pozostawiając na Podhalu żonę Marię z dziećmi (Zofią, Janem i Andrzejem)[1]. Jego dalsze losy nie są bliżej znane. Najpierw miał być w Austrii i Rzymie, gdzie został rozpoznany na ulicy; w latach 60. XX w. mieszkał ponoć w Londynie[2]. Rodzina nie poznała czasu ani miejsca pochówku[3]. Po wojnie, w PRL, zaocznie skazany na karę śmierci[1].

Wnuk – Wojciech Szatkowski, na Uniwersytecie Jagiellońskim napisał pracę magisterską o „Goralenvolku”, ale dopiero po latach zdecydował się na opracowanie monograficzne dotyczące dziadka. Jego książka „Goralenvolk. Historia zdrady” otrzymała nagrodę historyczną tygodnika „Polityka” w 2012 roku[3].

Uwagi

  1. ↑ Nie mylić z przedwojennym Związkiem Górali

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Wojciech Szatkowski: Mój dziadek z Goralenvolk (pol.). [dostęp 2021-07-17].
  2. ↑ Chciał dobrze, a został zaprzańcem - Onet.pl - Wiadomości -09.06.2005, web.archive.org, 18 lutego 2010 [dostęp 2020-09-11] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-18].
  3. ↑ a b Władyka Wiesław, Zadry gazdów; [w:] „Polityka”, 2013, nr 21, s. 62–63

Bibliografia

  • Bartłomiej Kuraś, Paweł Smoleński: Bedzies wisioł za cosik. Godki podhalańskie. Kraków: 2010. ISBN 978-83-240-1346-3.;
  • Wojciech Szatkowski: Goralenvolk. Historia zdrady. 2012. ISBN 978-83-62309-09-2.;
  • Władyka Wiesław, Góralu, czy ci nie żal?; [w:] „Polityka”, 2012, nr 29, s. 54–56.

Media użyte na tej stronie

Henryk Szatkowski, Goralenvolk (left).jpg
Henryk Szatkowski (pierwszy z lewej) z Nazistowskiej akcji Goralenvolk bawi się w Zakopanem, lata 30.