Henryk Toruńczyk
 | |
 pułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
       | |
Henryk Toruńczyk (ur. 8 lutego 1909 we Włocławku, zm. 18 stycznia 1966 w Warszawie) – pułkownik ludowego Wojska Polskiego, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii i II wojny światowej. Organizator i dowódca Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego, pierwszy dowódca Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Życiorys
Syn Abrahama (Adama)[1] i Ewy[2]. Wywodził się z rodziny pochodzenia żydowskiego. W 1929 ukończył Gimnazjum Ziemi Kujawskiej we Włocławku. Ukończył także szkołę podchorążych rezerwy. Następnie wyjechał do Belgii, gdzie w 1933 ukończył Wyższą Szkołę Tekstylną w Verviers[2]. W latach 1936–1937 zatrudniony w fabryce w Łodzi.
W latach 1937–1939 brał udział jako ochotnik w wojnie domowej w Hiszpanii. W 1938 był kolejno: adiutantem w batalionach im. Palafoxa i Mickiewicza Brygad Międzynarodowych, następnie szefem sztabu brygady pod dowództwem mjr. Bolesława Mołojca. Po rozwiązaniu brygad pozostał w Hiszpanii, aby w 1939 w stopniu majora, objąć dowództwo powtórnie sformowanej XIII Brygady Międzynarodowej. Następnie objął dowództwo wszystkich jednostek międzynarodowych. Po zakończeniu walk przekroczył granicę francuską i został internowany w obozach: Vernet i Dżilfa[2]. Pozostawał w internowaniu do 1943.
W 1943, po zajęciu Algierii przez wojska amerykańskie, wyjechał do ZSRR przy okazji repatriacji obywateli ZSRR więzionych w Dżilfie. Został tam, w stopniu pułkownika, dowódcą Polskiego Samodzielnego Batalionu Szturmowego[3]. Pierwszy dowódca Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego od marca do maja 1945. Po zakończeniu wojny został oddelegowany do organów administracji Ziem Odzyskanych. Pracował w Departamencie Kontroli w Ministerstwie Ziem Odzyskanych. Od 1949 do 1950 pracował w Centralnym Zarządzie PGR. W latach 1950–1966 był dyrektorem generalnym w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego. Wchodził w skład Rady Naczelnej ZBoWiD[2].
Członek Komunistycznej Partii Hiszpanii (od 1937 do 1939), Polskiej Partii Robotniczej (od 1944) i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (od 1948)[2]. Delegat na I Zjazd PPR.
Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A-25 TUJE 18)[4].
Życie prywatne
Mąż Romany Toruńczyk, ojciec profesora topologii, Adama Henryka Toruńczyka oraz publicystki i wydawcy Barbary Toruńczyk.
Odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy[5]
- Order Odrodzenia Polski III klasy[6][5]
- Order Krzyża Grunwaldu III klasy[5]
- Order Virtuti Militari IV klasy[5]
- Krzyż Partyzancki[5]
- Medal „Za Waszą Wolność i Naszą”[5]
- Order Wojny Ojczyźnianej II klasy (ZSRR)[5]
Przypisy
- ↑ Akta administracyjne dot. Henryk Toruńczyk, imię ojca: Adam, ur. 08-02-1909 r., inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2019-05-03].
- ↑ a b c d e Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-03-11].
- ↑ Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-03-11].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – warszawskie cmentarze.
- ↑ a b c d e f g Henryk Toruńczyk. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. T. 11, s. 398, 1966.
- ↑ W 1955 za zasługi w pracy zawodowej w dziedzinie przemysłu lekkiego[1].
Media użyte na tej stronie
Baretka: Order Sztandaru Pracy I klasy
Baretka: Order Krzyża Grunwaldu III klasy
Autor: MyName (Roger Davies), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Emblem of the International Brigades, Spanish Civil War
Baretka: Krzyż Partyzancki
Autor: Lukasz2, Licencja: CC0
Grób Romany Toruńczyk na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Baretka: Za Wolność Naszą i Waszą
Soviet Ribbon bar Order Of The Patriotic War (2st Class)